Hội chứng xoắn đỉnh là gì? Phương pháp chẩn đoán và điều trị hội chứng xoắn đỉnh

Vậy, xoắn đỉnh là gì? Đây là một dạng loạn nhịp thất đặc trưng bởi các sóng điện tâm đồ thay đổi xoay quanh đường đẳng điện. Nguyên nhân có thể xuất phát từ yếu tố di truyền, tác dụng phụ của thuốc, hoặc rối loạn điện giải. Nếu không được xử lý kịp thời, xoắn đỉnh có thể dẫn đến ngừng tim hoặc tử vong, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nhận diện sớm và can thiệp đúng cách.

Thế nào là hội chứng xoắn đỉnh?

Hội chứng xoắn đỉnh là một dạng nhịp nhanh thất đa hình thái, đặc trưng bởi sự tái cực chậm trễ của cơ tim và khoảng QT kéo dài bất thường.

Xoắn đỉnh được nhận biết qua các phức bộ QRS nhanh, không đều, xoay quanh trục. Hậu quả nghiêm trọng của hội chứng này là nguy cơ rung thất, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tuần hoàn và có thể dẫn đến tử vong.

Nguyên nhân gây kéo dài khoảng QT trong xoắn đỉnh rất đa dạng, có thể do bẩm sinh hoặc là hậu quả của việc sử dụng thuốc. Khi khoảng QT kéo dài, rối loạn nhịp tim xảy ra, dẫn đến tình trạng hậu gánh khử cực sớm và sự trơ phân tán không đồng đều giữa các vùng cơ tim.

Cơn xoắn đỉnh thường kéo dài trong vài chục giây, nhưng một số trường hợp có thể kéo dài dai dẳng hoặc chuyển biến thành rung thất.

Triệu chứng của xoắn đỉnh

Khoảng 50% người mắc hội chứng xoắn đỉnh không biểu hiện triệu chứng rõ ràng.

Ở những bệnh nhân có hội chứng QT dài bẩm sinh, các cơn xoắn đỉnh thường khởi phát do căng thẳng, sợ hãi hoặc gắng sức thể chất. Triệu chứng điển hình bao gồm hồi hộp, chóng mặt, và ngất tái phát. Đáng chú ý, đột tử do tim có thể xảy ra ngay từ cơn đầu tiên và là biểu hiện ở khoảng 10% trường hợp.

Các triệu chứng khác có thể xuất hiện như buồn nôn, xanh xao, đổ mồ hôi lạnh, khó thở và đau ngực. Tiền sử cá nhân hoặc gia đình, chẳng hạn như điếc bẩm sinh hoặc có người thân đột tử, có thể gợi ý hội chứng QT dài bẩm sinh.

Các dấu hiệu lâm sàng phụ thuộc vào tốc độ, thời gian nhịp tim nhanh và mức độ giảm tưới máu não, bao gồm mạch nhanh, huyết áp thấp hoặc bình thường, cùng với tình trạng mất ý thức thoáng qua hoặc kéo dài. Ngoài ra, các biểu hiện khác có thể thay đổi tùy theo nguyên nhân cụ thể, chẳng hạn như dấu hiệu của một rối loạn bẩm sinh đi kèm.

Chẩn đoán hội chứng xoắn đỉnh dựa vào đâu?

Để chẩn đoán hội chứng xoắn đỉnh, cần kết hợp các yếu tố lâm sàng và cận lâm sàng một cách chi tiết và chính xác:

Lâm sàng

Bệnh nhân mắc hội chứng xoắn đỉnh thường có các triệu chứng như ngất hoặc xuất hiện cảm giác hồi hộp, đánh trống ngực do nhịp tim tăng cao đột ngột với tần số 200-250 lần/phút. Những triệu chứng này có thể xuất hiện tự phát hoặc sau một yếu tố kích thích như căng thẳng, sử dụng thuốc hoặc rối loạn điện giải.

Cận lâm sàng

Phương pháp đo điện tâm đồ (ECG) là công cụ chính trong chẩn đoán xoắn đỉnh. Trên ECG, có thể quan sát thấy các phức bộ QRS biến đổi xoay quanh một trục cố định, biểu hiện đặc trưng của cơn xoắn đỉnh. Ngoài ra, khoảng QT kéo dài bất thường (thường > 0,44 giây) cũng là một dấu hiệu quan trọng.

Đối với các trường hợp nghi ngờ xoắn đỉnh do QT dài bẩm sinh, cần thực hiện đo điện tâm đồ không chỉ cho bệnh nhân mà còn cho các thành viên trong gia đình có nguy cơ mắc bệnh. Việc sàng lọc này giúp phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn, từ đó có biện pháp phòng ngừa và can thiệp kịp thời.

Chẩn đoán phân biệt xoắn đỉnh như thế nào?

Chẩn đoán phân biệt hội chứng xoắn đỉnh cần xem xét các tình trạng sau:

• Nhịp nhanh thất.
• Nhịp tim nhanh (bao gồm cả ở trẻ em).
• Ngất.
• Suy thận mãn tính và các biến chứng liên quan đến lọc máu.
• Ngộ độc do thuốc chống loạn nhịp.
• Ngộ độc do thuốc kháng histamine.
• Rung thất.
• Đột tử do tim.

Phương pháp điều trị hội chứng xoắn đỉnh

Để điều trị cơn xoắn đỉnh cấp tính hoặc ngắt cơn, có thể thực hiện một cú đấm mạnh vào vùng trước ngực. Nếu xoắn đỉnh kéo dài gây rối loạn huyết động, sốc điện không đồng bộ là phương pháp ưu tiên. Ban đầu, năng lượng sử dụng trong sốc điện thường ở mức 50-100J, sau đó tăng dần lên đến 360J tùy theo tình trạng bệnh nhân.

Rối loạn điện giải cần được xử lý bằng cách tiêm tĩnh mạch Magie Sulfate liều 1-2g, có thể lặp lại, nhưng tổng liều tối đa không quá 2-4g trong vòng 15 phút. Một số trường hợp có thể cần bổ sung thêm kali và calci dựa trên tình trạng cụ thể của bệnh nhân.

Nếu xoắn đỉnh liên quan đến việc sử dụng thuốc, đặc biệt là các loại thuốc gây kéo dài QT hoặc gây rối loạn điện giải, cần ngưng ngay các loại thuốc này để giảm nguy cơ tái phát và ổn định tình trạng của bệnh nhân.

Một số bệnh nhân gặp tình trạng rối loạn nhịp chậm cần được điều trị bằng truyền tĩnh mạch Isoproterenol, đặt máy tạo nhịp tạm thời hoặc tiêm Lidocain nhằm rút ngắn khoảng QT.

Đối với những bệnh nhân mắc hội chứng xoắn đỉnh do khoảng QT dài bẩm sinh, điều trị cần theo một kế hoạch lâu dài. Các biện pháp bao gồm sử dụng thuốc chẹn beta, đặt stent, lắp máy tạo nhịp vĩnh viễn hoặc máy chuyển nhịp phá rung tự động (ICD) để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Biến chứng và biện pháp phòng ngừa

Một số biến chứng có thể gặp của hội chứng xoắn đỉnh bao gồm:

• Rung thất.
• Nhịp tim nhanh thất.
• Tử vong đột ngột do tim.

Bên cạnh đó, để phòng ngừa hội chứng xoắn đỉnh, người bệnh nên thực hiện các biện pháp sau:

• Hạn chế sử dụng thuốc kéo dài khoảng QT: Tránh dùng các loại thuốc có khả năng làm kéo dài khoảng QT, đặc biệt ở những bệnh nhân có nguy cơ cao. Điều này bao gồm các nhóm thuốc chống loạn nhịp, kháng sinh, kháng histamine, hoặc thuốc chống trầm cảm.
• Ngăn ngừa rối loạn điện giải: Chủ động phòng tránh tình trạng hạ kali máu, hạ magie máu và hạ canxi máu, đặc biệt đối với bệnh nhân có khoảng QT dài hoặc các yếu tố nguy cơ liên quan. Việc duy trì cân bằng điện giải đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế nguy cơ xoắn đỉnh.
• Sàng lọc gia đình: Thực hiện kiểm tra và sàng lọc các thành viên trong gia đình của bệnh nhân mắc xoắn đỉnh, đặc biệt khi nguyên nhân kéo dài khoảng QT có yếu tố di truyền bẩm sinh. Điều này giúp phát hiện sớm nguy cơ và đưa ra biện pháp can thiệp kịp thời.

Hội chứng xoắn đỉnh là một tình trạng nghiêm trọng có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe tim mạch, bao gồm cả đột tử. Việc nhận diện và điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng để giảm thiểu nguy cơ cho bệnh nhân. Ngoài ra, các biện pháp phòng ngừa, như tránh sử dụng thuốc kéo dài khoảng QT và duy trì cân bằng điện giải, cũng cần được thực hiện một cách nghiêm ngặt. Do đó, sự hiểu biết về xoắn đỉnh không chỉ giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng mà còn góp phần quan trọng trong việc cải thiện kết quả điều trị cho những người có nguy cơ mắc phải hội chứng này.