Huyết áp doãng là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị

Huyết áp doãng là vấn đề sức khỏe phổ biến nhưng ít được quan tâm. Khác với tăng huyết áp, huyết áp doãng thường bị bỏ qua do triệu chứng mơ hồ. Tuy nhiên, tình trạng này lại có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống nếu không được điều trị. Bài viết này giúp bạn hiểu rõ huyết áp doãng là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết thế nào? Cách điều trị và quản lý huyết áp doãng ra sao?

Huyết áp doãng là gì?

Huyết áp doãng là tình trạng khi huyết áp tâm thu (lực đẩy máu khi tim co) tăng cao trong khi huyết áp tâm trương (áp lực trong động mạch khi tim nghỉ)giảm thấp. Điều này tạo ra sự chênh lệch lớn giữa hai chỉ số này, gọi là hiệu áp.

Chênh lệch huyết áp tâm thu và tâm trương bình thường dao động từ 40 - 60 mmHg. Khi hiệu áp vượt quá 60 mmHg, đây được xem là dấu hiệu cảnh báo về các rối loạn mạch máu hoặc chức năng tim. Sự chênh lệch lớn này phản ánh tình trạng động mạch mất đi tính đàn hồi, thường gặp ở những người mắc xơ vữa động mạch, hở van động mạch chủ hoặc suy tim.

Khi tim phải bơm máu với áp lực lớn để vượt qua các mạch máu bị xơ cứng hoặc tổn thương, huyết áp tâm thu tăng lên. Trong khi thành mạch mất khả năng duy trì áp lực khi tim nghỉ, khiến huyết áp tâm trương giảm xuống. Hậu quả là tim phải hoạt động quá tải, làm tăng nguy cơ tổn thương mạch máu, suy giảm chức năng tim, đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim.

Do đó, hiệu áp rộng không chỉ là chỉ số cảnh báo mà còn có giá trị dự báo nguy cơ biến chứng tim mạch nghiêm trọng, đòi hỏi phải theo dõi và can thiệp y tế kịp thời.

Nguyên nhân gây huyết áp doãng

Huyết áp doãng chủ yếu xuất phát từ sự giảm tính đàn hồi của động mạch chủ. Đây là một hiện tượng phổ biến ở người cao tuổi do quá trình lão hóa và sự tích tụ của canxi, collagen trong thành mạch. Khi các mạch máu trở nên cứng hơn, khả năng co giãn và điều chỉnh áp lực máu bị suy giảm, dẫn đến huyết áp không ổn định. 
Tuy nhiên, yếu tố lối sống và các bệnh lý nền cũng đóng vai trò quan trọng trong việc làm tăng mức độ nghiêm trọng của tình trạng huyết áp doãng. Việc tiêu thụ quá nhiều muối, chất béo bão hòa và thực phẩm chế biến sẵn có thể gây tăng áp lực lên thành động mạch, làm tăng nguy cơ tổn thương mạch máu.

Thêm vào đó, thói quen lạm dụng rượu bia, thuốc lá hay ít vận động đều là yếu tố góp phần vào việc làm suy giảm chức năng mạch máu. Ngoài ra, những người mắc các bệnh như tiểu đường, rối loạn lipid máu hoặc xơ vữa động mạch có nguy cơ cao hơn bị huyết áp doãng. Các bệnh lý này gây tổn thương thành mạch, làm giảm khả năng điều chỉnh huyết áp của cơ thể.

Triệu chứng huyết áp doãng

Ngoài tìm hiểu huyết áp doãng là gì chúng ta cũng nên biết các triệu chứng bệnh để phát hiện sớm nhất có thể. Huyết áp doãng thường biểu hiện qua một số triệu chứng rõ rệt, nhất là khi tình trạng này trở nên nghiêm trọng. Một trong những dấu hiệu điển hình là khó thở và hụt hơi. Người bệnh có thể cảm thấy hơi thở nông, đặc biệt khi hoạt động thể chất. Điều này dẫn đến mệt mỏi kéo dài và trong một số trường hợp nặng có thể gây phù phổi cấp.

Ngoài ra, đau ngực, hồi hộp và tim đập nhanh cũng là triệu chứng phổ biến, báo hiệu rối loạn nhịp tim do áp lực máu không ổn định. Người bệnh còn có thể gặp phải tình trạng chóng mặt, mất thăng bằng, hoa mắt, xây xẩm và thậm chí có thể ngất xỉu nếu huyết áp dao động mạnh.

Một dấu hiệu khác của huyết áp doãng là giảm khả năng tập trung. Lưu lượng máu lên não bị hạn chế, khiến người bệnh dễ mất tập trung và gặp khó khăn trong công việc trí óc.

Biến chứng của huyết áp doãng nếu không được điều trị

Huyết áp doãng nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe. Một trong những biến chứng nghiêm trọng là hở van động mạch chủ. Khi huyết áp tâm thu tăng cao trong khi huyết áp tâm trương giảm sẽ tạo ra áp lực không bình thường lên van động mạch chủ, khiến nó không đóng chặt, từ đó làm giảm hiệu quả chức năng tim.

Hơn nữa, sự dao động mạnh của huyết áp có thể gây tổn thương thành mạch, tạo điều kiện cho cục máu đông hình thành. Điều này làm gia tăng nguy cơ đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim. Một hậu quả nghiêm trọng khác của huyết áp doãng là suy tim sung huyết. Tim phải làm việc quá sức để bơm máu gây suy yếu cơ tim và cuối cùng dẫn đến suy tim.

Huyết áp doãng có thể làm giảm lưu lượng máu lên não, gây thiếu oxy và dưỡng chất. Từ đó có thể dẫn đến các triệu chứng như chóng mặt, suy giảm trí nhớ và tăng nguy cơ mắc các bệnh lý thần kinh như sa sút trí tuệ. Tình trạng này dẫn đến các vấn đề như suy giảm trí nhớ, chóng mặt kéo dài và tăng nguy cơ sa sút trí tuệ.

Cách điều trị huyết áp doãng

Huyết áp doãng là gì, nguyên nhân, triệu chứng và biến chứng ra sao đến đây bạn đã biết. Vậy điều trị tình trạng này như thế nào? Điều trị huyết áp doãng tập trung vào việc kiểm soát huyết áp, bảo vệ chức năng tim và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Thay đổi lối sống

Việc theo dõi, đo huyết áp định kỳ giúp phát hiện sớm những biến động bất thường và điều chỉnh kịp thời phương pháp điều trị. Xây dựng lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong kiểm soát huyết áp doãng. Người bệnh nên duy trì hoạt động thể chất đều đặn, tối thiểu 30 phút mỗi ngày. Thói quen này giúp tăng cường tuần hoàn máu và nâng cao sức khỏe tim mạch.

Về chế độ ăn, cần hạn chế tối đa muối, chất béo bão hòa, thực phẩm chế biến sẵn. Đồng thời, người bệnh cần tăng cường rau xanh, trái cây tươi và các thực phẩm giàu kali để hỗ trợ điều hòa huyết áp. Ngoài ra, giảm cân nếu thừa cân, bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia và kiểm soát căng thẳng cũng rất cần thiết để cải thiện hiệu quả điều trị huyết áp doãng.

Điều trị huyết áp doãng bằng thuốc

Nếu các biện pháp thay đổi lối sống chưa đủ kiểm soát huyết áp doãng, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng thuốc điều trị. Các nhóm thuốc thường được sử dụng bao gồm thuốc lợi tiểu, chẹn kênh canxi, ức chế men chuyển (ACE inhibitors), chẹn thụ thể angiotensin II (ARBs). Bác sĩ cũng có thể kết hợp nhiều loại thuốc tùy theo tình trạng bệnh lý và đáp ứng của từng cá nhân. Việc dùng thuốc cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định để đạt hiệu quả tối ưu và giảm nguy cơ tác dụng phụ.

Huyết áp doãng có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý tiềm ẩn và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tim mạch. Việc kiểm soát huyết áp, thay đổi lối sống, và thăm khám định kỳ là các giải pháp quan trọng để phòng ngừa biến chứng.