Lá giang​ là lá gì? Lợi ích sức khỏe và những lưu ý khi sử dụng

Lá giang thuộc họ dây leo là một loại rau xanh phổ biến ở nhiều quốc gia châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Indonesia và Malaysia. Người dân thường hái lá giang để chế biến món ăn, đặc biệt là canh chua nhờ vị chua tự nhiên của lá, tương tự như me hay cà chua. Theo nghiên cứu, lá giang chứa một lượng nhỏ axit tạo ra vị chua đặc trưng. Lá giang còn có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa, giảm đầy bụng, đau dạ dày và giúp giảm các triệu chứng đau nhức xương khớp.

Lá giang​ là lá gì?

Lá giang, còn được gọi là chua méo, dây cao su hồng, giang chua, là một loại cây leo thuộc họ trúc đào (Apocynaceae) với tên khoa học Aganonerion polymorphum hoặc Ecdysanthera rosea Hook. Et Arn. Cây phân bố rộng rãi ở khu vực nhiệt đới Đông Nam Á, bao gồm Thái Lan, Lào, Campuchia và Việt Nam. Tại Việt Nam, lá giang xuất hiện chủ yếu ở các tỉnh miền núi thấp và trung du phía Bắc như Hòa Bình, Lạng Sơn, Cao Bằng cũng như các tỉnh ven biển miền Trung như Bình Định, Phú Yên. Cây ưa sáng, sinh trưởng mạnh vào mùa mưa ẩm và phát triển tốt nhất ở các vùng ven biển miền Trung.

Lá giang có đặc điểm thân mềm, dài 5 - 10 m hoặc hơn, cành non mảnh và màu xanh lục nhạt. Càng già, thân cây càng chuyển sang màu nâu sẫm. Lá mọc đối, hình trứng dài 5 - 8cm, rộng 2 - 3 cm, gốc tròn, hơi thuôn, mép nguyên. Cụm hoa mọc thành chùm dài 10 - 15cm, hoa nhỏ màu trắng phớt hồng. Quả giang dài 8 - 12 cm, rộng 5 - 7 mm, có khía dọc, hạt có mào lông nâu mềm ở đỉnh.

Cây lá giang không chỉ được sử dụng làm gia vị nấu canh mà còn là một dược liệu quý. Các bộ phận của cây như cành, lá đều có thể làm thuốc, đặc biệt là lá và cành giang được sử dụng phổ biến. Dược liệu cần được bảo quản ở nơi khô ráo, thông thoáng, tránh ánh sáng mặt trời trực tiếp để đảm bảo chất lượng.

Tác dụng của lá giang

Lá giang là một loại dược liệu tự nhiên chứa nhiều thành phần hóa học có giá trị đối với sức khỏe. Trong 100g lá giang tươi có chứa 85,3g nước, 26mg vitamin C, 0,6mg carotene, 3,5g glucoside, cùng các thành phần khác như acid tartaric 1,7%, saponin 2,44%, flavonoid 2,24%, sterol, coumarin, chất béo, acid hữu cơ và nhiều nguyên tố vi lượng như Na, Ca, Mn, Sr, Fe. Những thành phần này mang lại nhiều tác dụng tích cực đối với sức khỏe.

Trong y học hiện đại, lá giang có khả năng kháng khuẩn nhờ vào saponin 5% có tác dụng ức chế một số vi khuẩn gây hại như Klebsiella, Salmonella typhi, Bacillus subtilis, Bacillus cereus. Lá giang còn có tác dụng giảm sỏi tiết niệu và lợi tiểu khi sử dụng nước sắc từ dược liệu. Ngoài ra, nghiên cứu cũng chỉ ra khả năng chống viêm của lá giang, với tác dụng giảm sưng và kháng viêm trong thí nghiệm trên chuột nhắt trắng.

Trong y học cổ truyền, lá giang có vị chua, tính mát và tác dụng chủ yếu vào kinh Can. Lá giang được sử dụng để chữa khát, thanh nhiệt, sát khuẩn, giảm viêm, hỗ trợ tiêu hóa, chữa mụn nhọt, đầy bụng và khó tiêu. Cành và thân của cây có tác dụng lợi tiểu, hỗ trợ điều trị sỏi, giải độc, chữa khát, thanh nhiệt và giảm phù thũng. Ngoài ra, lá giang cũng có thể sử dụng ngoài để trị ngộ độc củ mì (củ sắn) khi giã nát và lấy nước.

Cách sử dụng rau lá giang

Lá giang có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau tùy vào mục đích và liều lượng sử dụng. Cây có thể dùng dưới dạng thuốc sắc, ăn trực tiếp, làm nguyên liệu trong các món ăn (canh chua, xào với thịt gà hoặc thịt bò) và sử dụng ngoài da. Liều lượng sử dụng lá giang là từ 100 - 200g mỗi ngày đối với lá tươi và 20g mỗi ngày đối với lá khô. Đối với việc sử dụng ngoài da, không có liều lượng cố định.

Ngoài ra, lá giang còn được đánh giá cao nhờ khả năng hỗ trợ giảm viêm và thanh nhiệt trong cơ thể. Với hàm lượng dinh dưỡng phong phú, dược liệu này cũng giúp cải thiện hệ tiêu hóa, giảm triệu chứng đầy hơi và khó tiêu hiệu quả. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tối ưu, cần sử dụng lá giang đúng cách và tránh lạm dụng.

Tuy nhiên, người dùng cần lưu ý một số kiêng kỵ khi sử dụng lá giang. Đặc biệt, lá giang không nên dùng trong cơn gout cấp tính vì chứa axit tartaric, có thể ức chế quá trình bài tiết axit uric, làm tăng nồng độ acid uric trong máu. Người bị sỏi thận cũng không nên sử dụng lá giang. Thêm vào đó, không nên dùng nồi kim loại để nấu lá giang vì axit có trong lá có thể ăn mòn kim loại và tạo ra chất độc. Nếu phải sử dụng nồi kim loại, nên lấy canh ra ngay khi chín để tránh tác dụng phụ.

Để đảm bảo an toàn, bạn nên tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi sử dụng lá giang như một loại dược liệu.

Một số lưu ý

Khi sử dụng rau lá giang, cần lưu ý một số điểm quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Lá giang có tính chua nên tốt nhất là sử dụng nồi inox hoặc nồi đất để nấu.

Ngoài ra, một số đối tượng không nên sử dụng lá giang dù nó có nhiều công dụng trong nấu ăn và chữa bệnh. Lá giang chứa axit tartaric có thể ức chế quá trình bài tiết axit uric trong cơ thể. Vì vậy, những người bị đau nhức xương khớp do gút cấp và bệnh nhân sỏi thận không nên sử dụng nhiều.

Lá giang cũng không nên được sử dụng quá thường xuyên hoặc với số lượng lớn, đặc biệt là với người có hệ tiêu hóa nhạy cảm. Tác dụng của lá giang trong điều trị và nấu ăn còn phụ thuộc vào cơ địa và tình trạng bệnh lý của mỗi người. Vì vậy, trước khi sử dụng, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để tránh các tác dụng phụ không mong muốn. Lạm dụng lá giang có thể dẫn đến biến chứng và gây ra những hậu quả nguy hiểm cho sức khỏe.

Ngoài ra, khi sử dụng lá giang để làm thuốc, cần tuân thủ đúng liều lượng và hướng dẫn từ chuyên gia để đảm bảo hiệu quả điều trị tối ưu mà không gây hại.

Tóm lại, lá giang không chỉ là một loại rau quen thuộc trong ẩm thực mà còn là một dược liệu quý trong Đông y với nhiều lợi ích sức khỏe nổi bật. Từ việc hỗ trợ tiêu hóa, giảm viêm đến điều trị sỏi thận, lá giang thực sự mang lại nhiều tác dụng tích cực cho cơ thể. Tuy nhiên, khi sử dụng lá giang, bạn cần lưu ý những đối tượng không nên dùng và tránh những tác động có thể gây hại cho sức khỏe. Việc tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng là điều cần thiết để đảm bảo an toàn. Với những thông tin trên, hy vọng bạn đã hiểu rõ hơn lá giang là lá gì cũng như cách sử dụng dược liệu này sao cho hiệu quả và an toàn.

Xem thêm: Rau cải mèo là rau gì? Lợi ích sức khỏe và những lưu ý khi sử dụng