Mộng mắt là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Mộng mắt là tình trạng mô kết mạc phát triển bất thường, tạo thành khối nhô lên trên bề mặt mắt, gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ và có thể làm suy giảm thị lực. Vậy cụ thể nguyên nhân gây ra mộng mắt là gì và làm thế nào để phòng ngừa hiệu quả? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết để bạn hiểu rõ hơn về tình trạng này.

Mộng mắt là gì?

Mộng mắt (Pterygium) hay còn gọi là mộng thịt, là tình trạng tăng sinh quá mức của các tế bào kết mạc tạo thành một khối mô hình cánh hoặc tam giác nhô lên trên bề mặt mắt. Khối mô này thường bắt đầu từ khóe mắt (phía gần mũi) và có thể lan ra ngoài hoặc hướng đến giác mạc, làm ảnh hưởng đến thị lực nếu không được kiểm soát.

Mộng mắt có thể xuất hiện ở một hoặc cả hai mắt, nhưng hiếm khi phát triển đồng thời ở cả hai. Bệnh thường gặp ở những người sống trong môi trường nhiều nắng, gió, bụi hoặc khí hậu nóng ẩm, đặc biệt là ở vùng nhiệt đới như Việt Nam.

Nguyên nhân gây ra mộng mắt

Nguyên nhân chính gây ra mộng mắt hiện vẫn chưa được xác định rõ ràng. Nhưng các nghiên cứu chỉ ra rằng, việc tiếp xúc lâu dài với tia cực tím (UV) là yếu tố nguy cơ chính dẫn đến sự tăng trưởng của mộng thịt. Ngoài ra, một số yếu tố môi trường và lối sống cũng làm tăng khả năng mắc bệnh như:

• Sống ở khu vực nóng ẩm và có nhiều ánh sáng mặt trời.
• Thường xuyên tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời.
• Thường xuyên tiếp xúc với các chất gây kích ứng mắt như bụi, gió, phấn hoa, khói hoặc không khí khô.

Triệu chứng của bệnh mộng mắt

Mộng mắt có thể gây ra các triệu chứng từ nhẹ đến nặng, tùy thuộc vào kích thước và mức độ lan rộng của khối mô. Các dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Một mảng nhỏ màu hồng hoặc trắng nhô lên trên tròng trắng của mắt, thường xuất hiện ở khóe mắt gần mũi.
• Mắt đỏ, khó chịu hoặc sưng tấy, đặc biệt khi tiếp xúc với gió, bụi hoặc ánh nắng.
• Cảm giác khô, ngứa hoặc nóng rát ở mắt, gây khó chịu kéo dài.
• Cảm giác như có cát hoặc sạn trong mắt, khiến người bệnh muốn dụi mắt thường xuyên.
• Đôi mắt đẫm lệ do kích ứng hoặc khô mắt.
• Mờ mắt hoặc nhìn đôi.

Nếu bạn nhận thấy mắt ngứa, khó chịu kéo dài hoặc thấy một khối mô bất thường trên bề mặt mắt, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa mắt ngay để được kiểm tra. Mộng mắt tuy lành tính nhưng có thể gây biến chứng nguy hiểm nếu để lâu không điều trị.

Mộng thịt ở mắt có nguy hiểm không?

Trong giai đoạn đầu, mộng thịt thường không ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực nhưng có thể gây mất thẩm mỹ và khó chịu. Các triệu chứng nhẹ như ngứa, rát hoặc đỏ mắt có thể được kiểm soát bằng thuốc nhỏ mắt hoặc tránh các yếu tố kích thích như ánh nắng và gió. Ở giai đoạn này, mộng thịt nhỏ thường vô hại và có thể không cần can thiệp y tế nếu không phát triển thêm.

Nhưng trong một số trường hợp, mộng thịt có thể phát triển lớn dần gây cản trở tầm nhìn hoặc làm biến đổi hình dạng giác mạc. Nếu không được điều trị, mộng thịt lớn có thể để lại sẹo vĩnh viễn trên giác mạc, ảnh hưởng lâu dài đến thị lực.

Mộng thịt thường là khối u lành tính và không phải ung thư, chỉ phát triển cục bộ ở mắt và không lan sang các bộ phận khác của cơ thể. Tuy nhiên, để loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng hơn như khối u kết mạc hoặc ung thư mống mắt, bạn nên đến bệnh viện kiểm tra nếu nhận thấy khối mô bất thường hoặc các triệu chứng kéo dài.

Các biện pháp chẩn đoán mộng thịt trong mắt

Để chẩn đoán mộng thịt, bác sĩ chuyên khoa mắt thường sử dụng các phương pháp sau:

• Kiểm tra bằng đèn khe (slit lamp): Thiết bị này phóng đại và chiếu sáng mắt, giúp bác sĩ quan sát chi tiết giác mạc, kết mạc, mống mắt và thủy tinh thể để xác định sự hiện diện của mộng thịt.
• Kiểm tra thị lực: Bác sĩ yêu cầu bệnh nhân đọc các chữ cái hoặc biểu tượng trên biểu đồ thị lực từ khoảng cách 6 mét để đánh giá mức độ ảnh hưởng của mộng thịt đến tầm nhìn.
• Đánh giá hình dạng giác mạc: Sử dụng máy đo địa hình giác mạc (corneal topography) để tạo bản đồ 3D, phát hiện bất thường về hình dạng giác mạc do mộng thịt gây ra.
• Chụp ảnh mắt: Bác sĩ có thể chụp ảnh để theo dõi sự phát triển của mộng thịt theo thời gian, giúp đánh giá tốc độ tiến triển và mức độ nghiêm trọng.

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu thêm xét nghiệm để loại trừ các bệnh lý khác như ung thư mắt hoặc các tình trạng viêm nhiễm khác.

Phương pháp điều trị mộng thịt ở mắt

Phương pháp điều trị mộng thịt phụ thuộc vào kích thước, mức độ triệu chứng và ảnh hưởng đến thị lực. Các lựa chọn bao gồm:

Dùng thuốc nhỏ mắt

Với những trường hợp nhẹ, thuốc nhỏ mắt có tác dụng làm dịu giác mạc và giảm cảm giác kích ứng, khô rát. Với những trường hợp nặng hơn, bác sĩ chuyên khoa Mắt có thể chỉ định thuốc nhỏ mắt chứa corticosteroid để kiểm soát viêm. Tuy nhiên, loại thuốc này cần được sử dụng đúng liều lượng và theo hướng dẫn của bác sĩ vì chỉ có tác dụng làm giảm triệu chứng chứ không thể loại bỏ hoàn toàn mộng thịt.

Can thiệp bằng phẫu thuật

Phẫu thuật là phương pháp điều trị duy nhất giúp loại bỏ mộng thịt tận gốc. Việc can thiệp nên được thực hiện khi mộng thịt bắt đầu phát triển và có nguy cơ lan đến giác mạc. Nếu để bệnh tiến triển sâu vào giác mạc, người bệnh có thể bị sẹo giác mạc gây suy giảm thị lực vĩnh viễn.

Bảo vệ mắt khỏi tia cực tím

Với trường hợp mộng thịt còn nhỏ, không gây đau và chưa ảnh hưởng đến tầm nhìn, người bệnh nên chủ động bảo vệ mắt khỏi tác hại của ánh nắng mặt trời. Việc đeo kính râm có khả năng chống tia UV kết hợp với đội mũ rộng vành khi ra ngoài có thể làm chậm quá trình phát triển của mộng thịt. Ưu tiên sử dụng kính râm có khả năng chắn tia cực tím hiệu quả sẽ giúp bảo vệ mắt tối đa khỏi tác động có hại từ môi trường.

Cách phòng ngừa mộng mắt hiệu quả

Để giảm nguy cơ mắc mộng mắt hoặc ngăn ngừa tái phát sau điều trị, bạn nên thực hiện các biện pháp sau:

• Bảo vệ mắt khỏi tia UV: Luôn đeo kính râm chống tia UV và đội mũ rộng vành khi ra ngoài trời, đặc biệt trong khoảng 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều vì đây là thời điểm tia UV mạnh nhất.
• Tránh môi trường kích ứng: Hạn chế tiếp xúc với gió, bụi, khói hoặc không khí khô. Nếu làm việc trong môi trường nhiều bụi, hãy sử dụng kính bảo hộ để bảo vệ mắt.
• Giữ mắt đủ độ ẩm: Sử dụng thuốc nhỏ mắt bôi trơn (nước mắt nhân tạo) theo chỉ định bác sĩ để giảm khô mắt và kích ứng.
• Theo dõi sức khỏe mắt: Thường xuyên kiểm tra mắt để phát hiện sớm các thay đổi về kích thước, màu sắc hoặc hình dạng của mộng thịt (nếu đã có). Nếu nhận thấy mắt đỏ, ngứa hoặc có khối mô bất thường, hãy đến bác sĩ chuyên khoa mắt ngay.
• Kiểm tra định kỳ: Những người có nguy cơ cao (làm việc ngoài trời, sống ở vùng nhiệt đới) nên khám mắt định kỳ 6 – 12 tháng/lần để phát hiện sớm các vấn đề về mắt.

Mộng mắt là một bệnh lý lành tính nhưng có thể gây khó chịu, mất thẩm mỹ và ảnh hưởng đến thị lực nếu không được xử lý kịp thời. Để bảo vệ đôi mắt, hãy chủ động áp dụng các biện pháp phòng ngừa như đeo kính râm, giữ mắt đủ độ ẩm và khám mắt định kỳ nhé!