Nhận biết và phòng ngừa các dấu hiệu sinh non

Sinh non là một trong những biến chứng nghiêm trọng trong sản khoa, gây ảnh hưởng nặng đến sức khỏe của cả mẹ và bé. Chính vì vậy, mẹ bầu cần trang bị kiến thức mang thai đầy đủ, nhận biến các dấu hiệu sinh non để kịp thời xử trí nếu biến chứng này xảy ra.

Tìm hiểu về khái niệm sinh non

Sinh non được định nghĩa là khi mẹ bầu sinh trẻ ra trong giai đoạn từ tuần thứ 22 đến tuần thứ 37 trong thai kỳ. Trong khi đó, thai kỳ bình thường của người mẹ sẽ trải qua khoảng 9 tháng 7 ngày (40 tuần), với 3 giai đoạn chính: Tam cá nguyệt thứ nhất, thứ hai và thứ ba, tương ứng với 3 tháng đầu, giữa và cuối thai kỳ.

Thống kê từ tổ chức y tế thế giới WHO cho thấy, trên thế giới ước tính có khoảng 15 triệu trẻ sinh non, chiếm khoảng 10% số trẻ sơ sinh. Sinh non là nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ em dưới 5 tuổi mắc phải các biến chứng dẫn đến tử vong.

Trẻ em sống sót sau khi sinh non, có thể mắc phải nhiều di chứng nghiêm trọng làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, bao gồm khuyết tật suốt đời, bệnh thần kinh, bệnh tim mạch, thị giác và thính giác. Chính vì vậy, việc nhận biết và phòng ngừa xuất hiện các dấu hiệu sinh non là rất quan trọng.

Trong y học, các bác sĩ phân loại sinh non thành 4 mức độ như sau:

• Sinh cực non: Nhóm này bao gồm những bé ra đời trước tuần thứ 28 trong thai kỳ.
• Rất non: Thai nhi sinh ra trong khoảng từ tuần thứ 28 đến 31 trong thai kỳ.
• Trung bình: Nhóm các bé chào đời trong khoảng từ tuần thứ 32 đến 33 trong thai kỳ.
• Sinh non muộn: Là khi mẹ bầu lâm bồn khi thai nhi được khoảng 34 đến 36 tuần tuổi.

Đa số trẻ em sinh non thuộc vào nhóm mức độ vừa và nhẹ, tức là trong khoảng từ tuần thứ 32 đến 37 thai kỳ, với cân nặng khoảng từ 1,5 đến 2,5 kg. Tuy vậy, sinh non vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe của trẻ nhỏ, bao gồm thiếu điều kiện nuôi dưỡng bằng sữa mẹ, giữ ấm cơ thể, phòng chống nhiễm khuẩn,... Ở các quốc gia kém phát triển, có khoảng trên 10% trẻ em sinh non khi thai kỳ ở mức 28 đến 32 tuần tuổi, một nửa số trẻ này bị tử vong do không được chăm sóc đầy đủ và tích cực.

Nhận biết các dấu hiệu sinh non

Dưới đây là các dấu hiệu sinh non mẹ bầu cần lưu ý, để kịp thời đến cơ sở y tế thăm khám và được chăm sóc. Các dấu hiệu bao gồm:

• Chân tay, mặt mũi bị sưng phù lên.
• Lưng đau âm ỉ.
• Cảm thấy áp lực vùng chậu tăng, thai nhi có biểu hiện đẩy người xuống dưới.
• Mắt nhìn mờ hoặc các vấn đề khác về tầm nhìn.
• Buồn nôn, ói mửa hoặc tiêu chảy.
• Cảm nhận em bé ít cử động, thậm chí là không thấy cử động.
• Đau quặn bụng, khá tương tự với khi bị đau bụng kinh.
• Âm đạo có dịch tiết hoặc chảy máu bất thường.
• Cơn gò tử cung: Trong thời gian 20 phút xuất hiện 4 cơn gò tử cung hoặc xuất hiện 8 cơn gò tử cung trong 1 tiếng.
• Cổ tử cung mở lớn hơn 2cm hay xóa mỏng trên 80%.
• Vỡ ối.

Nguyên nhân gây sinh non ở trẻ

Bên trên là các dấu hiệu sinh non cảnh báo nguy hiểm mẹ bầu cần ghi nhớ và theo dõi. Về nguyên nhân sinh non, có nhiều trường hợp không được biết rõ, tuy nhiên nghiên cứu cho thấy có một số yếu tố thúc đẩy nguy cơ sinh non, bao gồm:

• Nguyên nhân bệnh lý từ mẹ: Mẹ bầu bị nhiễm trùng đường tiết niệu, viêm nhiễm âm đạo, chấn thương vùng bụng, phẫu thuật bụng khi mang thai, môi trường làm việc độc hại, tiền sử mắc bệnh tim mạch, bệnh thận, gan. Ngoài ra, phụ nữ có tử cung dị dạng bẩm sinh, từng bị sản giật, tiền sản giật hoặc sinh non trong các lần mang thai trước đó, cũng có nguy cơ sinh non trong lần tiếp theo.
• Điều kiện chăm sóc khi mang thai kém: Đời sống kinh tế thiếu thốn, thai phụ không được bổ sung đủ chất dinh dưỡng, lao động nặng nhọc khi mang thai có thể dễ dẫn đến nguy cơ xuất hiện các dấu hiệu sinh non. Bên cạnh đó, người phụ nữ khi mang thai ở độ tuổi quá trẻ (dưới 20 tuổi) hoặc quá lớn (trên 35 tuổi) cũng có nguy cơ sinh non cao.
• Do bất thường từ thai nhi: Sinh non có thể xuất phát từ thai nhi như tình trạng đa thai, nhau tiền đạo, bong nhau non, nhiễm trùng ối hay đa ối.

Các biến chứng nguy hiểm khi trẻ sinh non

Trẻ sinh non chưa sẵn sàng về mặt thể chất, cũng như các cơ quan chưa đủ thời gian trưởng thành để thực hiện các chức năng cần thiết, do đó trẻ có nguy cơ cao gặp các vấn đề về sức khỏe. Trẻ em sinh non cần được chăm sóc y tế tích cực ngay khi vừa chào đời, để phòng ngừa nguy cơ gặp các biến chứng sơ sinh, bao gồm:

• Rối loạn thân nhiệt.
• Thiếu máu.
• Vàng da sơ sinh.
• Bệnh tim mạch bẩm sinh.
• Các vấn đề sức khỏe đường hô hấp.
• Nhiễm trùng sơ sinh.
• Bệnh về đường tiêu hóa.

Sau khi trẻ sơ sinh vượt qua giai đoạn khó khăn đầu đời, trong quá trình trưởng thành và phát triển trẻ có thể gặp các di chứng như:

• Chậm phát triển ngôn ngữ.
• Mắc bệnh lý nha khoa.
• Khó khăn trong khả năng tư duy và học hỏi.
• Chậm phát triển thể chất và khả năng vận động.
• Thị giác và thính giác bị ảnh hưởng chức năng.

Phòng tránh nguy cơ sinh non

Bên cạnh việc theo dõi và phát hiện kịp thời các dấu hiệu sinh non, mẹ bầu cũng cần có kiến thức về cách phòng tránh nguy cơ sinh non trong quá trình mang thai. Trên thực tế, phòng ngừa sinh non cũng gặp nhiều khó khăn do có nhiều nguyên nhân và yếu tố ảnh hưởng. Tuy vậy, mẹ bầu cần áp dụng những biện pháp dưới đây trước và trong khi mang thai, để phòng tránh xuất hiện dấu hiệu sinh non:

Trước khi mang thai:

• Chuẩn bị đầy đủ các kiến thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản.
• Tránh thực hiện các thủ thuật y khoa can thiệp sâu vào tử cung.
• Không nên mang thai nhiều lần, khi mang thai cần vận động với cường độ hợp lý, không được lao lực.
• Xây dựng chế độ ăn uống khi mang thai khoa học, bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cần thiết.

Trong quá trình mang thai:

• Tránh xa các chất độc hại, bao gồm môi trường ô nhiễm, khói thuốc lá, rượu bia,…
• Tăng cường bổ sung nhiều vitamin, đặc biệt là acid folic.
• Tránh tình trạng căng thẳng, stress và giữ tâm trạng thoải mái, vui vẻ.
• Thăm khám thai định kỳ theo lịch sắp xếp với bác sĩ.

Bài viết đã cung cấp thông tin cần thiết về các dấu hiệu sinh non, giúp mẹ bầu ghi nhớ, theo dõi và kịp thời phát hiện khi có bất thường. Mang thai là một hành trình đầy những khó khăn, gian khổ, tuy nhiên cũng là nghĩa vụ thiêng liêng của người mẹ hay người phụ nữ. Việc tìm hiểu đầy đủ các kiến thức mang thai khoa học giúp mẹ và bé trải qua một thai kỳ an toàn, khỏe mạnh.