Những điều bạn cần biết về truyền tủa đông

Chất tủa đông rất giàu các thành phần như yếu tố VIII, fibrinogen, yếu tố von Willebrand, fibronectin,... là một trong những thành phần quan trọng của máu. Trong những năm gần đây, với sự phát triển rộng rãi của truyền máu thành phần, chất kết tủa đông và các chế phẩm của nó ngày càng được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực y tế.

Truyền tủa đông là gì?

Máu người bao gồm huyết tương, tiểu cầu, bạch cầu, hồng cầu và yếu tố đông máu. Huyết tương là chất lỏng màu vàng nhạt thu được bằng cách tách bạch cầu, hồng cầu và tiểu cầu khỏi máu toàn phần thông qua quá trình lắng ly tâm. Sau đó, huyết tương giàu các yếu tố VIII, fibrinogen, yếu tố von Willebrand, fibronectin, yếu tố đông máu XIII,... được bảo quản ở nhiệt độ dưới -20oC gọi là chất tủa đông. Trạng thái đông lạnh sẽ được duy trì cho đến khi sử dụng. Thời hạn sử dụng là một năm kể từ ngày lấy máu.

Truyền tủa đông là một loại truyền máu với thành phần là huyết tương tươi kết tủa đông chứa yếu tố đông máu. Phương pháp này được sử dụng để điều trị cho những bệnh nhân chảy máu không ngừng do thiếu yếu tố VIII hoặc bệnh nhân máu khó đông.

Chỉ định truyền tủa đông

Truyền tủa đông phù hợp cho trẻ em và người lớn mắc bệnh:

• Chảy máu do thiếu fibrinogen: Đối với những bệnh nhân bị thiếu hụt fibrinogen bẩm sinh có fibrinogen nằm trong khoảng từ 1,0 đến 1,5 g/L và những người bị chảy máu tiến triển hoặc có nguy cơ chảy máu tiềm ẩn, có thể cân nhắc áp dụng các yếu tố đông máu kết tủa đông.
• Chảy máu do thiếu fibrinogen mắc phải: Fibronectin sẽ được tiêu thụ với số lượng lớn do chấn thương, bỏng, bệnh bạch cầu, suy gan và nhiễm trùng nặng. Việc thiếu fibronectin làm suy yếu khả năng của hệ thống thực bào đơn nhân trong việc loại bỏ các mảnh vụn trong tuần hoàn máu, gây ra các micropolyme fibrin, các mảnh collagen và sự kết tụ của phức hợp miễn dịch. Những sự tích tụ này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng rối loạn chức năng đa cơ quan ở những bệnh nhân bị bệnh nặng. Khi đó, truyền tủa đông có thể cải thiện đáng kể tiên lượng và có thể nhanh chóng tăng nồng độ Fg và vWF trong giai đoạn đầu của chấn thương.
• Điều trị thay thế cho bệnh nhân bị chảy máu sau phẫu thuật, chấn thương nặng, đông máu nội mạch lan tỏa (DIC).
• Thiếu hụt yếu tố đông máu VIII bẩm sinh hoặc mắc phải: Do tủa đông chứa nhiều FVIII nên thường được sử dụng thay thế cho chất cô đặc FVIII.
• Bệnh von Willebrand (vWD): Bệnh Von Willebrand biểu hiện là thiếu hoặc khiếm khuyết vWF trong huyết tương. Bởi vì tủa đông chứa hàm lượng FVIII và vWF cao hơn nên chế phẩm lý tưởng nhất để điều trị thay thế vWD là tủa đông.
• Bệnh hemophilia A nhẹ: Các yếu tố đông máu kết tủa đông chủ yếu được sử dụng để phòng ngừa và điều trị hemophilia A nhẹ khi không có sẵn yếu tố cô đặc thích hợp và/hoặc desmopressin (DDAVP) bị chống chỉ định hoặc không hiệu quả. Phương pháp này bổ sung FVIII cho bệnh hemophilia A. .
• Thúc đẩy quá trình lành vết thương: Các yếu tố đông máu khác nhau có trong chất kết tủa đông có lợi cho sự hình thành thrombin, có thể ức chế tình trạng viêm vết thương và giảm tỷ lệ nhiễm trùng vết thương.
• Quá liều thuốc chống đông máu, thiếu vitamin K.
• Đảo ngược tình trạng chảy máu do thuốc chống đông máu coumarin.

Phương pháp điều chế chất kết tủa đông

• Bước 1: Làm tan chảy

Lấy huyết tương tươi đông lạnh rã đông hoặc làm tan chảy trong nồi cách thủy ở nhiệt độ 4±2^oC.

• Bước 2: Lọc

Lọc trong điều kiện khoảng 5^oC để thu được dịch lọc và cặn lọc;

• Bước 3: Ly tâm

Ly tâm dịch lọc trong điều kiện nhiệt độ lọc là 0 - 5^oC để thu được kết tủa.

• Bước 4: Kết hợp

Kết tủa thu được ở bước 3 kết hợp với cặn lọc ở bước 2 là chất kết tủa đông.

Những điều cần lưu ý khi truyền tủa đông

• Việc truyền máu phải dựa trên nguyên tắc tương thích nhóm máu ABO và không cần phải so sánh chéo. Phản ứng tan máu sẽ xảy ra khi sử dụng một lượng lớn chất kết tủa lạnh với các nhóm máu không tương thích),
• Trước khi dùng, chất tủa đông sẽ được rã đông trong bể nước ở 2 - 6^oC. Trong quá trình nấu chảy, phải lắc nhẹ để tránh nhiệt độ cục bộ quá cao.
• Nên dùng chất kết tủa đông đã rã đông càng sớm càng tốt trong vòng 4 giờ và không được đông lạnh lại.
• Khi có sẵn chế phẩm đậm đặc đặc hiệu, không nên sử dụng chất tủa đông làm lựa chọn điều trị đầu tiên.
• Tốc độ truyền không được dưới 200ml/h, được tiêm càng nhanh càng tốt để bệnh nhân có thể cầm máu càng sớm càng tốt.
• Vì chất tủa lạnh là một thành phần của máu nên có nguy cơ nhiễm virus và phản ứng dị ứng như như nổi mề đay, sốt, nhức đầu và đau lưng,... có thể xảy ra trong quá trình sử dụng nên không thể lạm dụng.

Truyền tủa đông chủ yếu được sử dụng trên lâm sàng để cải thiện rối loạn đông máu. Nó phù hợp cho những bệnh nhân bị chảy máu do thiếu yếu tố VIII và fibrinogen, trẻ em và bệnh nhân mắc bệnh máu khó đông, và có thể được sử dụng cho những bệnh nhân chảy máu sau phẫu thuật và chấn thương nặng, bệnh nhân bị sốc giảm thể tích do DIC,... Sau khi truyền chất kết tủa đông, hoạt động của các yếu tố đông máu trong cơ thể bệnh nhân có thể được tăng lên một cách hiệu quả, từ đó cải thiện chức năng đông máu của bệnh nhân và giảm các triệu chứng chảy máu.

Xem thêm:

Tai biến truyền máu thường gặp và cách xử trí

Hồng cầu rửa và những thông tin truyền máu bạn nên biết