Phù não sau đột quỵ có nguy hiểm không? Nguyên nhân và cách điều trị

Những cơn đột quỵ nhỏ đa phần sẽ không gây phù não đáng kể. Tuy nhiên, đột quỵ nặng sẽ dẫn đến hiện tượng phù não mức độ nghiêm trọng xảy ra ở một vị trí cụ thể hoặc toàn bộ não. Những chia sẻ trong bài viết này sẽ giúp bạn biết được nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và mức độ nguy hiểm của phù não sau đột quỵ.

Tình trạng phù não sau đột quỵ và triệu chứng

Đột quỵ phù não là biến chứng thần kinh cấp tính xảy ra với bệnh nhân sau khi đột quỵ từ 2 đến 3 giờ, có trường hợp lên đến 24 giờ và kéo dài từ 5 đến 10 ngày. Tình trạng này có thể xảy ra ở một vị trí cụ thể hoặc toàn bộ não tùy theo từng nguyên nhân khác nhau. Biến chứng phù não khiến áp lực nội sọ tăng lên chèn ép động mạch não, lưu lượng máu lên não từ đó bị giảm hoặc ngừng lại.

Các cơn đột quỵ nhỏ không gây phù não nhưng đột quỵ nghiêm trọng có nguy cơ cao khiến bệnh nhân bị phù não. Đây là tình trạng nguy hiểm cần được điều trị sớm để tránh tử vong.

Nguyên nhân gây đột quỵ phù não phổ biến là do thiếu máu cục bộ. Nếu trong não bộ có huyết khối hoặc hẹp động mạch thì máu vận chuyển oxy lên não bị tắc nghẽn gây nên cơn đột quỵ thiếu máu cục bộ hay đột quỵ nhồi máu não. Những đối tượng có nguy cơ cao bị đột quỵ thiếu máu não có thể kể đến là người mắc bệnh tim, tăng huyết áp, tiểu đường, béo phì, rung nhĩ, người cao tuổi, hút thuốc lá…

Các triệu chứng gây phù não sau đột quỵ tương tự hoặc chồng chéo với nhiều bệnh lý thần kinh khác như chóng mặt, đau đầu, đau cổ, buồn nôn và nôn, mất trí nhớ, mất ý thức, mất thị lực, co giật… Tùy theo từng dạng đột quỵ khác nhau mà các triệu chứng sẽ thay đổi. Chẳng hạn như:

• Đột quỵ bán cầu não: Vùng đồi thị, cuống não của bệnh nhân sau đột quỵ có thể bị phù, ý thức suy giảm nghiêm trọng với các biểu hiện như mất khả năng ngôn ngữ, biểu cảm, rối loạn vận động, liệt nửa người… Đa phần bệnh nhân bị suy thoái thần kinh trong vòng từ 72 đến 96 giờ sau đột quỵ.
• Đột quỵ tiểu não: Vùng tiểu não sau đột quỵ bị phù gây ép cầu não, não úng thủy thứ phát với các triệu chứng điển hình như rối loạn nhịp thở, rối loạn nhịp tim, liệt nhãn cầu, suy giảm ý thức…

Bị phù não sau cơn đột quỵ có nguy hiểm không?

Theo báo cáo y khoa, đột quỵ phù não là biến chứng thần kinh được xếp vào cấp nguy hiểm. Bệnh nhân cần được phát hiện ngay sau khi xuất hiện biểu hiện thần kinh khu trú. Nguyên nhân là tình trạng này gây tăng áp lực nội soi khiến máu cung cấp oxy lên não bị chèn ép, ngăn tuần hoàn máu rời khỏi não. Lúc ấy, não không được cung cấp đủ oxy và dinh dưỡng, không duy trì sự sống khiến tế bào não bị tổn thương và chết hàng loạt.

Phù não sau đột quỵ tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm như suy giảm thị lực, thoát vị tổ chức não, tăng huyết áp, liệt thần kinh… Tùy thuộc vào mức độ nguy hiểm của đột quỵ và thể trạng bệnh nhân mà bác sĩ sẽ có biện pháp can thiệp kịp thời, tránh biến chứng không mong muốn ảnh hưởng đến tính mạng.

Chẩn đoán phù não sau khi đột quỵ như thế nào?

Sau khi khám lâm sàng, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh chụp MRI não, CT não nhằm chẩn đoán chính xác tình trạng phù não. Bệnh nhân được chẩn đoán là bị đột quỵ phù não khi:

• Kết quả CT scan não không cản quang: 6 giờ đầu có hình giảm đậm độ, diện tích ổ NM≥ 1/3 MCA, đường giữa lệch.
• Thể tích MRI DWI khi đo trong 6 giờ là hữu ích, nếu thể tích trên 80ml thì dự đoán tình trạng tiến triển nhanh.

Phương pháp điều trị đột quỵ phù não

Một số cách điều trị phù não sau đột quỵ thường gặp sẽ được bác sĩ chỉ định tùy thuộc vào từng trường hợp bao gồm:

Phương pháp không đặc hiệu

Những phương pháp điều trị không đặc hiệu có khả năng giảm áp lực nội sọ khoảng 7 - 10 mmHg. Một số cách có thể kể đến là:

• Kiểm soát thân nhiệt bệnh nhân: Người bị phù não đột quỵ không được có nhiệt độ cơ thể vượt trên 36 độ C, nhiệt độ phòng cần nằm trong khoảng 22 đến 26 độ C. Điều này giúp giảm sự chuyển hóa năng lượng, ức chế các gốc tự do và Glutamate giải phóng trong cơ thể bệnh nhân.
• Cung cấp oxy cho bệnh nhân: Ngưỡng oxy cung cấp cho người bệnh cần đạt ngưỡng SpO2 > 95% hoặc chỉ số khi đo khí động mạch PaO2 > 65 mmHg.
• Chống co giật và kích thích cơ thể: Cơ thể bệnh nhân khi bị kích thích và co giật sẽ thiếu hụt oxy lên não khiến tình trạng phù não diễn tiến nhanh hơn. Nhằm kiểm soát cơn co giật, người bệnh sẽ được bác sĩ chỉ định dùng Barbiturat đường uống liều 5 - 6 mg/kg/ngày, không dùng quá 3 - 5 ngày. Loại thuốc này vừa có công dụng chống co giật lại giúp giảm áp lực nội sọ. Tuy vậy, bệnh nhân phù não mắc đồng thời trụy tim hoặc bệnh suy hô hấp thì cần thận trọng khi dùng.
• Duy trì áp lực tưới máu não lớn hơn 70 mmHg: Điều này sẽ giúp áp lực nội sọ luôn ổn định dưới 20mmHg, duy trì áp lực thẩm thấu huyết tương, đảm bảo áp lực động mạch luôn ở ngưỡng hợp lý.

Phương pháp đặc hiệu chống phù não

Nếu các biện pháp không đặc hiệu điều trị đột quỵ phù não không hiệu quả, bác sĩ sẽ cân nhắc phương pháp đặc hiệu như:

• Thuốc Mannitol: Công dụng chống phù não, giảm độ nhớt của máu để máu chảy trong lòng mạch được lưu thông tốt.
• Dùng huyết thanh mặn ưu trương: Giảm nguy cơ phù não, giảm áp lực nội sọ, giảm độ nhớt của máu từ đó tăng lưu lượng máu nuôi não hiệu quả.
• Phẫu thuật mở hộp sọ: Áp dụng cho bệnh nhân có nguy cơ phù não cao sau đột quỵ cùng biện pháp điều trị nội khoa không mang lại hiệu quả như mong muốn.
• Tăng thông khí phổi: Giúp làm co mạch máu não, giảm thể tích não.

Có nhiều biện pháp xử trí phù não sau đột quỵ tùy thuộc vào tình trạng và mức độ nguy hiểm của đột quỵ mà người bệnh mắc phải trước đó. Mong rằng những chia sẻ trên đã giúp bạn có thêm nhiều kiến thức về tình trạng phù não sau cơn đột quỵ. Bệnh nhân cần sớm đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám, can thiệp kịp thời và theo dõi gắt gao tình trạng sức khỏe sau khi bị đột quỵ nhé!

Xem thêm: 

• Một số biến chứng sau đột quỵ và khả năng hồi phục
• Các đặc điểm trên hình ảnh CT nhồi máu não phổ biến