Sán chó lây qua đường nào? Làm gì khi bị nhiễm sán chó?

Hầu như các quốc gia trên thế giới đều ghi nhận bệnh sán chó. Ai cũng có thể bị mắc bệnh này, trong đó trẻ em là những đối tượng dễ nhiễm sán chó nhất và phần nhiều xảy ra ở trẻ em đều trong độ tuổi tập đi.

Sán chó lây qua đường nào?

Bệnh sán chó là dạng bệnh nhiễm trùng gây ra bởi loại ký sinh trùng sán dây thuộc giống Echinococcus, có tên gọi Toxocara canis. Loài sán này phát triển trong trong ruột non của chó mèo. Khi những đốt sán già có chứa trứng đứt ra thành từng đốt hoặc từng đoạn ngắn sẽ tự động bò ra ngoài môi trường qua hậu môn hoặc theo đường phân, sau đó hóa phôi khoảng 1 – 2 tuần tiếp theo. Nếu con người nuốt phải trứng này sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh sán chó. 

Vòng lây nhiễm của sán chó lên người. 

Sán chó lây qua đường nào? Dưới đây là những con đường lây truyền bệnh sán chó qua trung gian là chó, mèo:

• Khi trứng được phóng thích sẽ nhanh chóng bám vào lông chó, quanh hậu môn của chó nhiễm bệnh. Nếu chúng liếm hậu môn, sau đó liếm lông, liếm cơ thể con người hoặc liếm lên những vật dụng xung quanh sẽ tạo cơ hội cho trứng sán phát tán khắp nơi.
• Các loài bọ chét (Ctenocephalides canis, C. felis felis, C. felis orientis) khi nuốt phải trứng sán chó, phôi sán vào ruột sau đó sẽ phát triển thành nang ấu trùng có đuôi. Tầm ba tuần sau khi bọ chét ra khỏi nhộng, các nang ấu trùng này có khả năng gây nhiễm.
• Con người, nhất là trẻ em khi chơi đùa cùng chó, mèo vô tình nuốt phải bọ chét/trứng sán hay tay dính phải trứng sán mà không vệ sinh kỹ… rồi vô tình nuốt vào bụng. Hoặc cũng có khả năng khi con người tiếp xúc mật thiết như hôn lên miệng cún cưng cũng là đường lan truyền để chuyển mầm bệnh từ thú cưng sang người.
• Khi vào cơ thể người, trứng sán phát triển thành nang sán nếu chúng không bị thực bào tiêu diệt. Sau đó nang sán vỡ ra, hàng triệu đầu sán non theo máu di chuyển đến gan, phổi, não, dưới da… 

Vậy làm sao biết mình bị nhiễm sán chó? Thông thường, triệu chứng nhiễm sán chó không rõ ràng, không có dấu hiệu đặc trưng nên người bệnh khó nhận biết và rất hay nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Tuy nhiên, nếu để ý kỹ các triệu chứng sau đây, bạn có thể nghi ngờ khả năng đã bị nhiễm sán chó: 

Thường xuyên mệt mỏi, đau bụng, chán ăn… có thể là dấu hiệu nhiễm sán chó.

• Thường xuyên mệt mỏi, đau bụng, chán ăn, ăn không cảm giác ngon miệng, sụt cân không rõ nguyên nhân, người nóng sốt, ho, thở khò khè…;
• Viêm phổi, suyễn, khó thở là khi sán di chuyển lên phổi;
• Viêm xung quanh mắt và các bệnh ở võng mạc là khi sán di chuyển lên mắt;
• Hoạt động não bộ bị ảnh hưởng, người mệt mỏi, lờ đờ, có triệu chứng viêm não là khi sán di chuyển lên não;
• Xuất hiện những cục u là khi một lượng lớn các thể nang sán chó tập trung ký sinh ở da.

Sán chó có lây truyền từ người sang người không?

Đây là thắc mắc rất nhiều người đặt ra xung quanh bệnh sán chó. Tuy nhiên, như đã đề cập ở trên, sán chó chỉ lây từ chó nhiễm bệnh sang chó chưa nhiễm bệnh, từ chó sang người… chứ bệnh sán chó không lây từ người sang người.

Sở dĩ như vậy vì sán chó là loài đặc trưng gây bệnh ở chó. Mặt khác, vòng đời sán chó chỉ hình thành trong ruột chó và đi ra ngoài. Người là đối tượng sán chó ký sinh nhầm “địa chỉ” từ chó sang người, nên chúng không tạo ra vòng đời mới khi ký sinh ở người.

Sán chó không lây từ người sang người.

Đốt sán chó đi qua hậu môn chó nhưng không thể đi qua hậu môn người nên không thể lây bệnh từ người sang người. Hơn nữa, sán chó cũng không thể di chuyển qua đường máu, hay qua đường sữa mẹ nên cũng không có khả năng lây truyền được từ mẹ sang con.

Cần làm gì khi bị nhiễm sán chó?

Khi bị nhiễm sán chó, bệnh nhân thường không có triệu chứng hoặc chỉ bị rối loạn tiêu hóa nhẹ. Khi bệnh phát triển lên mức độ trung bình, người bệnh - đặc biệt là trẻ em sẽ có dấu hiệu mệt mỏi, nhức đầu, đau thượng vị, khó tiêu, dị ứng, tiêu chảy, chán ăn, đau bụng... 

Ở giai đoạn nặng hơn, nghĩa là bệnh nhân đã nhiễm nhiều sán thì bên cạnh mệt mỏi, nhức đầu, giảm cân, đau bụng, tiêu chảy sẽ có thêm các biểu hiện khác như ngứa quanh hậu môn, ói mửa, động kinh, suy nhược, thiếu máu…

Thực tế là có bệnh nhân rất dễ nhầm lẫn triệu chứng nhiễm sán chó với một số bệnh lý khác như rối loạn tiêu hóa, da liễu, hay bệnh mạn tính như viêm ruột, hội chứng đại tràng kích thích, bệnh Crohn’s, viêm đại tràng giả loét, bệnh Celiac, hội chứng dạng ung thư, viêm tụy, sỏi mật, bất dung nạp lactose…

Vì thế, để chẩn đoán chính xác bệnh sán chó, khi gặp các triệu chứng nêu trên, tốt nhất bệnh nhân nên đi khám ở bệnh viện có các liên chuyên khoa khám và điều trị về ký sinh trùng. Tại đây, bệnh nhân sẽ được khám để tìm đốt sán, những đoạn đốt sán này có thể bò ra ở hậu môn hoặc trong phân.

Bệnh sán chó không khó điều trị dứt điểm.

Bên cạnh đó, bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân thực hiện xét nghiệm và có thể thêm chỉ định cần thiết khác để chẩn đoán chính xác hơn (ví dụ xét nghiệm huyết thanh để phát hiện kháng thể). Ngoài ra, người bệnh còn được chụp CT hoặc siêu âm để tìm các nang sán. Khi có kết quả, bác sĩ sẽ có biện pháp dùng thuốc điều trị phù hợp với từng mức độ bệnh cũng như phù hợp với cơ địa của từng bệnh nhân.

Bệnh sán chó không khó điều trị dứt điểm. Tuy nhiên, điều quan trọng là bệnh nhân phải thăm khám sớm và tuân thủ theo phác đồ điều trị do bác sĩ đưa ra. Mặt khác, bài viết đã giúp bạn hiểu được sán chó lây qua đường nào rồi, hy vọng bạn sẽ có những cách phòng ngừa cẩn thận để tránh nguy cơ bị nhiễm loại ký sinh trùng này vào cơ thể.

Phúc Khang

Nguồn tham khảo: Tổng hợp