Song thai 3 tháng đầu có 1 thai ngừng phát triển: Nguyên nhân và cách xử lý

Khi mang song thai 3 tháng đầu có 1 thai ngừng phát triển, mẹ bầu thường hoang mang, lo lắng không biết tình trạng này có ảnh hưởng đến thai còn lại hay không. Hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và cách chăm sóc đúng cách sẽ giúp mẹ vượt qua giai đoạn này an toàn, đảm bảo thai nhi còn lại tiếp tục phát triển khỏe mạnh.

Hiểu về tình trạng song thai 3 tháng đầu có 1 thai ngừng phát triển

Mang song thai đồng nghĩa với việc trong tử cung có hai phôi thai cùng phát triển. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, một thai ngừng phát triển trong 3 tháng đầu là hiện tượng chỉ một phôi thai dừng lại trong quá trình phát triển, không còn tim thai hoặc bị tiêu biến, trong khi thai còn lại vẫn phát triển bình thường.

Theo các thống kê y khoa, có khoảng 10 - 30% các trường hợp song thai gặp phải tình trạng này, đặc biệt phổ biến ở các ca thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Mặc dù nghe có vẻ nghiêm trọng, nhưng nếu được phát hiện sớm và theo dõi chặt chẽ, thai còn lại vẫn có thể phát triển khỏe mạnh.

Nguyên nhân khiến một trong hai thai ngừng phát triển

Hiện tượng một thai ngừng phát triển trong song thai có thể xảy ra do nhiều yếu tố khác nhau, từ nguyên nhân di truyền, cấu trúc nhau thai, đến sức khỏe của mẹ. Dưới đây là những nguyên nhân thường gặp nhất:

Bất thường về nhiễm sắc thể

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất trong các trường hợp có 1 thai ngừng phát triển ở song thai trong 3 tháng đầu. Trong quá trình phân chia tế bào, một trong hai phôi thai có thể gặp lỗi di truyền, dẫn đến thiếu hoặc thừa nhiễm sắc thể (như hội chứng Down, Turner, Edwards…). Khi đó, thai nhi không thể phát triển bình thường và ngừng lại sớm.

Nguy cơ này tăng cao ở mẹ bầu trên 35 tuổi, hoặc có tiền sử sảy thai, thai lưu, bất thường di truyền trong gia đình.

Bất thường ở bánh rau hoặc dây rốn

Rau thai và dây rốn là “cầu nối sự sống” giữa mẹ và thai nhi. Nếu một thai có bánh rau bám kém, dây rốn bị xoắn, thắt nút hoặc mạch máu rốn yếu, lượng oxy và dưỡng chất cung cấp cho thai sẽ giảm mạnh, dẫn đến thai ngừng phát triển.

Tình trạng này dễ gặp ở song thai chung bánh rau vì hai thai cùng chia sẻ nguồn máu và dinh dưỡng, nên chỉ cần một bên gặp vấn đề, thai còn lại cũng có thể bị ảnh hưởng.

Hội chứng truyền máu song thai

Hội chứng truyền máu song thai là biến chứng đặc trưng của song thai một bánh rau hai buồng ối, khi mạch máu ở bánh rau thông nối bất thường. Một thai nhận máu quá nhiều sẽ bị quá tải tuần hoàn, còn thai kia bị thiếu máu, thiếu oxy - từ đó dẫn đến thai ngừng phát triển hoặc thai lưu.

Nếu hội chứng truyền máu song thai xảy ra sớm (trong 3 tháng đầu), khả năng sống sót của cả hai thai đều giảm đáng kể nếu không can thiệp kịp thời.

Nhiễm trùng trong thai kỳ

Một số virus như rubella, toxoplasma, cytomegalovirus (CMV), hoặc parvovirus B19 có thể gây viêm màng ối, viêm rau thai, dẫn đến thai nhi bị nhiễm trùng và ngừng phát triển.

Việc không tiêm phòng trước khi mang thai, hoặc tiếp xúc với môi trường, thực phẩm nhiễm khuẩn đều có thể làm tăng nguy cơ này.

Bệnh lý từ mẹ bầu

Các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, tiểu đường, lupus ban đỏ, rối loạn đông máu, bệnh tuyến giáp… có thể làm giảm lưu lượng máu đến tử cung, ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.

Bên cạnh đó, các yếu tố như thiếu dinh dưỡng, căng thẳng kéo dài, sử dụng rượu, thuốc lá, cà phê quá mức, hoặc dùng thuốc không theo chỉ định bác sĩ cũng làm tăng nguy cơ một thai ngừng phát triển.

Dấu hiệu nhận biết một thai trong song thai ngừng phát triển ở 3 tháng đầu

Việc phát hiện sớm giúp bác sĩ có kế hoạch theo dõi và xử lý an toàn. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu, nhiều mẹ bầu không có dấu hiệu rõ ràng, chỉ biết khi siêu âm. Một số biểu hiện cần lưu ý gồm:

Ra máu âm đạo bất thường

Mẹ có thể ra máu nhẹ màu nâu hoặc hồng nhạt, kèm đau bụng lâm râm. Tuy nhiên, ra máu không phải lúc nào cũng là dấu hiệu nguy hiểm, nhưng nếu kéo dài hoặc kèm đau nhiều, nên đến bệnh viện kiểm tra ngay.

Giảm triệu chứng ốm nghén

Một số mẹ bầu đột nhiên không còn cảm giác buồn nôn, chán ăn, mệt mỏi như trước. Đây có thể là tín hiệu cho thấy một thai đã ngừng phát triển, khiến nội tiết tố giảm.

Kết quả siêu âm bất thường

Đây là dấu hiệu chính xác nhất. Siêu âm có thể cho thấy:

• Một túi thai không có tim thai hoặc nhỏ hơn nhiều so với tuổi thai.
• Một phôi thai tiêu biến hoàn toàn.
• Chỉ còn một tim thai hoạt động.

Nếu phát hiện sớm (trước 10 tuần), thai ngừng phát triển có thể tự tiêu biến, không ảnh hưởng đến thai còn lại.

Có 1 thai trong song thai ngừng phát triển có nguy hiểm không?

Thông thường, nếu hiện tượng này xảy ra trước tuần 12, nguy cơ biến chứng rất thấp. Thai lưu sớm sẽ tự tiêu đi hoặc được hấp thụ mà không ảnh hưởng đến sức khỏe mẹ và thai còn lại. Tuy nhiên, vẫn cần được bác sĩ theo dõi sát sao.

Ảnh hưởng đến mẹ bầu

Một số ảnh hưởng đến mẹ bầu:

• Có thể ra máu nhẹ trong vài ngày do thai lưu bị đào thải tự nhiên.
• Nguy cơ nhiễm trùng hoặc rối loạn đông máu (hiếm gặp).
• Ảnh hưởng tâm lý: Lo lắng, buồn bã, căng thẳng.

Ảnh hưởng đến thai còn lại

Ngoài mẹ bầu, cũng tồn tại những nguy cơ ảnh hưởng đến thai còn lại như:

• Với song thai 2 bánh rau, 2 buồng ối: Thai còn lại thường phát triển bình thường.
• Với song thai 1 bánh rau, 2 buồng ối: Nguy cơ cao hơn, có thể thiếu máu, sinh non, hoặc bị ảnh hưởng tuần hoàn.

Do đó, mẹ bầu cần được siêu âm định kỳ để đảm bảo thai còn lại phát triển ổn định.

Mẹ bầu nên làm gì khi có 1 thai ngừng phát triển?

Giữ bình tĩnh và tuân thủ chỉ định của bác sĩ

Ngay khi được chẩn đoán, mẹ không nên quá hoang mang. Bác sĩ sẽ xác định loại song thai và thời điểm thai ngừng phát triển để đưa ra hướng xử trí phù hợp:

• Nếu thai ngừng phát triển sớm và được hấp thu, mẹ chỉ cần theo dõi.
• Nếu thai lưu lớn hơn, có dấu hiệu viêm nhiễm hoặc nguy cơ ảnh hưởng, bác sĩ có thể can thiệp hút thai lưu để đảm bảo an toàn.

Theo dõi thai còn lại định kỳ

Mẹ cần tái khám đúng lịch, siêu âm 2 - 4 tuần/lần để theo dõi tim thai, tăng trưởng và lượng nước ối.

Nếu có dấu hiệu dọa sảy, bác sĩ sẽ chỉ định nghỉ ngơi tuyệt đối, dùng thuốc dưỡng thai hoặc thuốc giảm co tử cung khi cần.

Nghỉ ngơi và duy trì lối sống lành mạnh

Hạn chế đi lại, không làm việc nặng, ngủ đủ 8 tiếng mỗi ngày và tránh căng thẳng tinh thần. Có thể tham gia thiền, nghe nhạc thư giãn, hoặc nói chuyện với chồng, gia đình để giữ tinh thần tích cực.

Chế độ dinh dưỡng hợp lý

Mẹ nên:

• Bổ sung sắt, canxi, acid folic, DHA, vitamin B12 và vitamin D.
• Ăn nhiều rau xanh, trái cây, thịt nạc, cá, trứng, ngũ cốc nguyên hạt.
• Uống đủ 2 - 2,5 lít nước mỗi ngày.
• Tránh cà phê, nước ngọt, thức ăn nhanh và các thực phẩm chưa tiệt trùng.

Không tự ý dùng thuốc hoặc điều trị dân gian

Mẹ bầu tuyệt đối không tự uống thuốc dưỡng, thuốc Đông y, thuốc an thai khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Mỗi trường hợp song thai sẽ có hướng xử trí khác nhau, tùy loại bánh rau và tuổi thai.

Tình trạng song thai 3 tháng đầu có 1 thai ngừng phát triển là biến chứng có thể gặp trong thai kỳ, nhưng đa phần thai còn lại vẫn có thể phát triển bình thường nếu được theo dõi y tế chặt chẽ. Mẹ bầu cần giữ tâm lý bình tĩnh, ăn uống đầy đủ, nghỉ ngơi hợp lý và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.