Tải lượng virus là gì? Khi nào cần thực hiện xét nghiệm tải lượng virus?

Tải lượng virus là số lượng virus tìm được trong máu khi thực hiện xét nghiệm về các bệnh lý truyền nhiễm như viêm gan, HIV/AIDS, Covid-19… Thông qua chỉ số này, bác sĩ chuyên khoa sẽ biết được số lượng virus có trong dịch tiết hoặc máu của người bệnh nhằm đưa ra phác đồ điều trị thích hợp nhất.

Tải lượng virus là gì?

Tải lượng virus là gì? Tải lượng virus là số lượng có trong dịch tiết hoặc máu của người bệnh khi bị virus tấn công và được tìm thấy thông qua thực hiện xét nghiệm PCR hoặc Realtime RT-PCR. Dựa trên số liệu về lượng virus được phát hiện, bác sĩ sẽ có cơ sở để đánh giá tình trạng bệnh và đưa ra hướng điều trị hoặc cho người bệnh xuất viện.

Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy thông số tải lượng virus của mẫu bệnh phẩm cao thì có nghĩa là virus đang tấn công mạnh mẽ vào cơ thể. Chúng đang “giành quyền” kiểm soát cơ chế phân chia tế bào hoặc cơ chế hoạt động để từ đó điều khiển tế bào sản sinh ra hàng loạt bản sao của virus. Lúc này, cơ thể con người sẽ kích thích hoạt động của hệ miễn dịch nhằm chống lại virus. Trong trường hợp virus quá mạnh mẽ khiến cho hệ miễn dịch không ngăn chặn được thì người bệnh cần phải nhập viện để điều trị bằng các loại thuốc kháng virus hoặc thuốc ức chế virus.

Tải lượng virus có thông số khác nhau tùy theo sức đề kháng của cơ thể và từng thời điểm xét nghiệm hoặc khả năng đáp ứng điều trị của mỗi người.

Xét nghiệm đo tải lượng virus như thế nào?

Xét nghiệm tải lượng virus nhằm mục đích kiểm tra số lượng vật liệu di truyền của một loại virus nào đó có trong máu. Hiện nay có 3 cách thực hiện xét nghiệm đo tải lượng virus, bao gồm:

• Xét nghiệm phản ứng của chuỗi Polymerase phiên mã ngược (RT-PCR);
• Xét nghiệm ADN phân nhánh (bADN);
• Xét nghiệm khuếch đại dựa trên trình tự của axit nucleic (NASBA).

Kết quả tải lượng virus của các loại xét nghiệm này là khác nhau và tải lượng virus có thể phát hiện được mức độ virus xuống chỉ còn 50 bản sao/1ml máu.

Các biện pháp đo tải lượng virus có thể là khác nhau theo thời gian mà virus xâm nhập vào cơ thể. Vì thế, các bác sĩ thường xuyên yêu cầu bệnh nhân cần tiến hành xét nghiệm tải lượng virus nhiều lần nhằm đánh giá trình trạng phát triển của virus, sự tiến triển khi sử dụng thuốc điều trị của các bệnh lý truyền nhiễm. Bệnh được coi là có tiến triển khi tải lượng virus tăng lên. Virus bị ức chế nếu các phép đo cho thấy tải lượng virus giảm trong một vài lần thử nghiệm.

Cần thực hiện xét nghiệm tải lượng virus khi nào?

Đo tải lượng virus là một xét nghiệm khá phổ biến và có giá trị có trong điều trị các bệnh lý nhiễm trùng mạn tính như HIV, COVID-19, viêm gan B, viêm gan C. Xét nghiệm tải lượng virus được bác sĩ chỉ định thực hiện vào 3 thời điểm như sau:

Nghi ngờ mắc bệnh lý do virus tấn công

Một số loại virus gây ra bệnh truyền nhiễm nhiễm như SARS-CoV-2 thường có những dấu hiệu như sốt, ho, đau đầu, khó thở… sẽ được bác sĩ chỉ định làm xét nghiệm Realtime RT-PCR nhằm khẳng định mắc bệnh COVID-19.

Ngoài ra, một số bệnh như viêm gan B, viêm gan C lại có diễn biến âm thầm và bệnh được phát hiện ở giai đoạn sớm khi người bệnh tình cờ đi khám bệnh hoặc kiểm tra sức khỏe tổng quát do men gan tăng cao. Lúc này, các bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh thực hiện xét nghiệm PCR để đưa ra chẩn đoán chính xác, đánh giá tình trạng cơ thể nhiễm virus và kê toa thuốc điều trị.

Kiểm tra và đánh giá phác đồ điều trị

Xét nghiệm đo tải lượng virus nhằm đánh giá quá trình điều trị cũng như hiệu quả sử dụng các loại thuốc ức chế virus. Nếu kết quả cho thấy tải lượng virus giảm, điều này có nghĩa là người bệnh đáp ứng với thuốc hoặc phác đồ điều trị đã áp dụng. Từ đó, bác sĩ sẽ thay đổi thuốc cũng như phác đồ điều trị sao cho phù hợp.

Tiêu chuẩn để xuất viện và xác định giới hạn không lây nhiễm bệnh

Người mắc phải bệnh COVID-19 thường được xét nghiệm tải lượng virus tối thiểu từ 2 - 3 lần trong 14 - 21 ngày, kể từ thời điểm có kết quả khẳng định dương tính với SARS-CoV-2.

Mới đây, Bộ Y tế Việt Nam cũng đã đưa ra hướng dẫn rằng, những người nhiễm COVID-19 đang điều trị tại cơ sở y tế sẽ được xuất viện và cách ly tại nhà nếu có tải lượng virus thấp thông qua chỉ số CT >= 30.

Tại các Hội nghị khoa học Thế giới về bệnh HIV/AIDS tại Pháp năm 2017 và tại Hà Lan năm 2018 đã công bố rằng, một người nhiễm phải HIV được điều trị ARV có tải lượng virus dưới 200 bản sao/ml máu sẽ ngăn ngừa được tình trạng lây nhiễm HIV qua đường tình dục.

Hướng dẫn cách đọc chỉ số tải lượng virus

Mỗi xét nghiệm kiểm tra tải lượng virus sẽ có những quy chuẩn khác nhau và cách đọc kết quả tải lượng virus cũng khác biệt. Tuy nhiên, nhìn chung các xét nghiệm Realtime RT-PCR, PCR giúp cho bác sĩ phân biệt được các trường hợp diễn tiến bệnh như sau:

• Không tìm thấy virus trong mẫu máu bệnh phẩm: Người được làm xét nghiệm không mắc bệnh hoặc đã được điều trị khỏi.
• Tải lượng virus dưới ngưỡng được phát hiện: Virus đã bị ức chế và suy yếu không có khả năng lây nhiễm bệnh cho người khác.
• Đo cụ thể được nồng độ tải lượng virus: Virus đang trong quá trình nhân lên và phát triển.

Đối với bệnh nhân bị viêm gan B

Thông thường, giá trị trung bình của HBV-DNA như sau:

• Từ 10^3 - 10^5 copies/ml máu: Virus đang trong giai đoạn khởi đầu sao chép.
• Từ 10^5 - 10^7 copies/ml máu: Virus đang ở giai đoạn sao chép tương đối mạnh mẽ.
• Vượt ngưỡng 10^7 copies/ml máu: Virus đang ở giai đoạn sao chép rất mạnh.

Đối với bệnh nhân mắc COVID-19

Tải lượng virus SARS-CoV-2 được thể hiện qua chỉ số CT:

• Khi mới nhiễm bệnh thì chỉ số CT cao và nồng độ virus thấp;
• CT giảm dần thì nồng độ virus sẽ tăng lên nhiều;
• CT lên càng cao thì nồng độ virus giảm xuống;
• Chỉ số CT >= 30 thì người bệnh có tải lượng virus rất thấp, khó lây. Nếu chỉ số này tiếp tục tăng lên trên 33 thì virus trong cơ thể người bệnh không có khả năng lây truyền cho người khác.

Hy vọng với những thông tin được chia sẻ trong bài viết trên đã giúp bạn đọc hiểu thêm về tải lượng virus. Kết quả xét nghiệm đo tải lượng virus cho biết virus đang ở trong giai đoạn nào, từ đó đưa ra hướng điều trị phù hợp nhất cho bệnh nhân. Để biết thêm nhiều thông tin hữu ích về sức khỏe và bệnh lý, mời bạn truy cập vào website của Nhà thuốc Long Châu nhé!

Xem thêm:

• Biểu hiện của bệnh nhân mắc virus cúm C là gì?
• Triệu chứng bệnh nhân mắc virus cúm A là gì?