Thông tin về kỹ thuật chọc hút dịch màng tim

Chọc hút dịch màng tim là một kỹ thuật y học quan trọng được sử dụng trong các trường hợp cấp cứu khi có sự tích tụ dịch trong bao ngoài màng tim ảnh hưởng đến chức năng tim. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về phương pháp chọc hút dịch màng tim, các vị trí thực hiện, và tầm quan trọng của quá trình này trong việc cứu sống và khôi phục chức năng tim.

Chọc hút dịch màng tim

Chọc hút dịch màng ngoài tim là một kỹ thuật được thực hiện để rút dịch tích tụ trong khoang màng ngoài tim. Thông thường, quá trình này sử dụng kim nhỏ hoặc catheter để chọc hút và dẫn lưu dịch ra khỏi khoang ngoài màng tim.

Màng tim bình thường được hình thành từ các lớp màng sợi bao quanh tim, tạo nên màng tim với hai lớp. Giữa hai lớp màng này có một lượng dịch bôi trơn giúp giảm ma sát giữa chúng và cho phép chúng trượt lên nhau mỗi khi tim co bóp. Trong trường hợp bệnh lý, có thể có sự tích tụ nhiều dịch giữa hai lớp màng ngoài tim, gây tình trạng tràn dịch màng ngoài tim. Nếu lượng dịch tích tụ nhiều, nó có thể gây ảnh hưởng đến chức năng của tim, dẫn đến tình trạng khó thở và sốc cho bệnh nhân. Trong tình huống này, việc thực hiện chọc hút dịch màng ngoài tim trở thành cần thiết để giúp tim khôi phục hoạt động và ngăn chặn sự tích tụ dịch trong khoang màng ngoài tim.

Khi thực hiện kỹ thuật này, bác sĩ sẽ sử dụng kim để xuyên qua thành ngực và vào khoang màng ngoài tim. Khi kim đã nhập vào màng ngoài tim, catheter (ống thông) sẽ được đưa vào để dẫn lưu dịch tích tụ ra khỏi khoang ngoài màng tim. Sau khi hết dịch được dẫn lưu, catheter có thể được rút bỏ hoặc giữ lại để ngăn chặn sự tích tụ dịch và tránh tái phát bệnh.

Tại sao phải chọc hút dịch màng tim?

Khi bình thường, khoang màng ngoài tim của người trưởng thành chứa khoảng 15 - 50ml dịch. Khi có tình trạng tràn dịch màng ngoài tim, triệu chứng lâm sàng thường phụ thuộc chủ yếu vào lượng và tỷ lệ xuất hiện của dịch hoặc máu trong khoang màng ngoài tim. Biểu hiện nặng nhất thường là suy giảm chức năng tâm thất, gây giảm khả năng cung cấp máu của tim, tụt huyết áp và có thể dẫn đến ngừng tim.

Việc sử dụng siêu âm tại giường bệnh cho phép các bác sĩ khoa cấp cứu đánh giá nhanh chóng lượng dịch màng ngoài tim, xác định suy sụp thất trái gây ép tim cấp và khi cần thiết, thực hiện ngay lập tức kỹ thuật chọc hút dịch màng ngoài tim để giảm áp lực lên tim.

Các kỹ thuật chọc hút dịch màng tim

Phương pháp thực hiện

Có 3 phương pháp thực hiện kỹ thuật chọc hút dịch màng ngoài tim:

• Chọc hút dịch màng tim dưới hướng dẫn siêu âm: Đây là phương pháp được khuyến khích vì cho phép quan sát trực tiếp mũi kim khi đi vào lớp dịch màng ngoài tim. Nó cung cấp hình ảnh chính xác và giúp người thực hiện quyết định cách tiếp cận tốt nhất để thành công trong quá trình chọc hút. Bất kể vị trí dịch như thế nào trên siêu âm, cách tiếp cận chọc hút có thể ở mũi ức hoặc ở mỏm tim và cần có chuẩn bị cấp cứu như kỹ năng hồi sinh tim và phổi.
• Chọc hút dịch màng tim theo dõi sự thay đổi điện tim: Trong trường hợp không có máy siêu âm sẵn có tại giường bệnh, phương pháp thay thế có thể sử dụng đo điện tim để theo dõi và phát hiện khi nào kim chạm phải cơ tim.
• Chọc hút dịch màng tim mù: Phương pháp này có thể được áp dụng khi không có sẵn cả hai phương pháp trên, tuy nhiên chọc mù thường đi kèm với tỷ lệ tử vong cao và bệnh lý có thể phát triển nặng hơn so với hai phương pháp trước.

Vị trí

Bên trái mũi xương ức:

• Cách tiếp cận từ mũi ức bên trái cung sườn là phương pháp phổ biến.
• Sử dụng kim chọc có nòng sắt để tránh làm tắc kim.
• Nếu không có kim nòng sắt, có thể dùng kim sắt vỏ bọc nhựa (đường kính 16 -18 G).
• Trong trường hợp sử dụng kim không có lõi, áp dụng kỹ thuật rạch da trước khi đâm kim qua da.
• Khi kim đã đâm qua da, rút nòng sắt ra và gắn kim với chạc ba, sau đó bơm tiêm 20 ml.
• Đẩy kim vào hướng vai trái, vừa đi vừa hút.
• Sử dụng siêu âm để dẫn đường kim vào ổ dịch nhiều nhất của màng tim.
• Hút dịch màng ngoài tim bằng syringe, rút đủ lượng dịch cần thiết để cải thiện cung lượng tim và huyết áp.

Đường cạnh bên ngực (Parasternal):

• Đưa kim vuông góc thành ngực ở vị trí khoang liên sườn V, bên cạnh ngoài xương ức.
• Sử dụng siêu âm để định vị ổ dịch lớn nhất và gần sát thành ngực nhất, dẫn đường kim vào ổ dịch.

Chọc tại mỏm tim:

• Sử dụng siêu âm để dẫn đường chọc ở mỏm tim.
• Dùng kim vô trùng chọc vào khoang liên sườn phía dưới và bên ngoài mỏm tim, hướng kim đến vai phải.

Chọc dịch màng ngoài tim mù:

• Chọc kim vào vị trí dưới mũi ức và xương sườn.
• Đặt kim với da ở góc 45 độ và đẩy kim hướng về vai trái.
• Phương pháp này chỉ nên áp dụng trong trường hợp cấp cứu khẩn cấp do có nguy cơ biến chứng cao hơn so với phương pháp dưới sự hướng dẫn của siêu âm.

Tóm lại, phương pháp chọc hút dịch màng tim đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực cấp cứu y học, giúp giảm áp lực trong khoang màng ngoài tim và cung cấp giải pháp ngay lập tức cho những trường hợp ảnh hưởng đến chức năng tim.

Xem thêm:

Bệnh tim mạch có nguy hiểm không? Nguyên nhân và cách điều trị

Khi nào cần dẫn lưu dịch màng ngoài tim?