Thụt táo bón là gì? Có nguy hiểm không và lưu ý gì khi thực hiện?

Thụt táo bón là phương pháp phổ biến và hiệu quả trong việc xử lý nhanh chóng tình trạng táo bón kéo dài. Bằng cách sử dụng thuốc thụt trực tràng, quá trình đại tiện trở nên dễ dàng hơn, giúp giảm đau rát và khó chịu do táo bón gây ra. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về cách sử dụng cũng như những rủi ro tiềm ẩn của phương pháp này. Trong bài viết này, hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu chi tiết về thụt táo bón, cách sử dụng an toàn và những lưu ý quan trọng để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.

Nguyên nhân gây ra tình trạng táo bón

Táo bón là tình trạng phổ biến xảy ra khi việc đi ngoài gặp khó khăn, tần suất ít hơn 3 lần/tuần, phân cứng dẫn đến phải thụt táo bón. Dưới đây là một số nguyên nhân chính gây ra táo bón:

• Chế độ ăn thiếu chất xơ: Ăn ít rau củ, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt, những thực phẩm giàu chất xơ giúp phân mềm và dễ di chuyển trong ruột.
• Uống không đủ nước: Khi cơ thể thiếu nước, ruột sẽ hấp thụ nước từ phân, làm phân trở nên cứng và khó di chuyển.
• Thiếu vận động: Không hoạt động thể chất đủ, đặc biệt ở những người ngồi nhiều hoặc nằm lâu, có thể làm chậm quá trình tiêu hóa, gây ra táo bón.
• Thói quen nhịn đi vệ sinh: Nhịn đi ngoài thường xuyên làm giảm tín hiệu kích thích tự nhiên của cơ thể, dẫn đến táo bón.
• Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc như thuốc giảm đau, thuốc chống trầm cảm, thuốc lợi tiểu và thuốc chống co giật có thể gây táo bón như tác dụng phụ.
• Thay đổi thói quen sinh hoạt: Những thay đổi trong thói quen hàng ngày, chẳng hạn như du lịch, thay đổi múi giờ, thay đổi công việc hoặc ăn ngủ không điều độ, có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.
• Tình trạng bệnh lý: Một số bệnh lý như hội chứng ruột kích thích (IBS), bệnh về tuyến giáp, bệnh tiểu đường hoặc rối loạn thần kinh cũng có thể là nguyên nhân gây táo bón.
• Căng thẳng và lo âu: Tâm lý căng thẳng hoặc áp lực có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh điều khiển ruột, làm chậm quá trình tiêu hóa và gây táo bón.

Việc duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, uống đủ nước và thường xuyên vận động có thể giúp ngăn ngừa và giảm thiểu tình trạng táo bón.

Thuốc thụt táo bón là gì và cơ chế hoạt động

Thuốc thụt táo bón được xem là giải pháp hiệu quả giúp giải quyết nhanh chóng tình trạng táo bón kéo dài và nghiêm trọng. Thuốc thường được bào chế dưới dạng gel hoặc dung dịch, có tác dụng làm mềm phân, giúp quá trình đào thải qua hậu môn trở nên dễ dàng hơn.

Công dụng chính của loại thuốc thụt hậu môn là làm sạch đường tiêu hóa dưới. Khi được đưa vào hậu môn, các thành phần dược tính trong thuốc sẽ làm mềm phần đầu của khối phân, giúp cơ vòng hậu môn giãn ra, phân đẩy ra ngoài một cách dễ dàng. Ngoài ra, thuốc còn có tác dụng làm dịu niêm mạc hậu môn, giảm đau rát và chảy máu trong quá trình đại tiện.

Không chỉ có tác dụng trị táo bón, thuốc thụt táo bón còn được sử dụng trong y khoa cho các mục đích khác như: Hỗ trợ chụp X-quang phản quang, làm sạch đường tiêu hóa trước phẫu thuật.

Các bước sử dụng thuốc thụt táo bón đúng cách

Bạn có thể thực hiện thụt táo bón tại nhà vệ sinh. Trước khi bắt đầu, cần chuẩn bị nước ấm, găng tay sạch và khăn tắm. Thụt táo bón theo các bước sau:

• Ngâm hậu môn trong nước ấm để làm giãn cơ hậu môn, giúp quá trình thụt dễ dàng hơn. Bạn có thể uống 1 - 2 ly nước trước khi tháo thụt để phòng ngừa mất nước.
• Đeo găng tay sạch, nằm nghiêng về phía bên trái, nâng cao mông, gập đầu gối và thả lỏng tay để chuẩn bị thụt táo bón.
• Vặn bỏ nắp thuốc và đổ dung dịch thụt vào dụng cụ thụt với liều lượng theo hướng dẫn.
• Bôi trơn dụng cụ thụt bằng một ít dầu khoáng hoặc chất bôi trơn quanh đầu dụng cụ hoặc vùng hậu môn để dễ dàng đưa vào.
• Nhẹ nhàng đưa dụng cụ vào hậu môn, sau đó ép chặt dụng cụ để đẩy dung dịch vào bên trong trực tràng.
• Rút dụng cụ ra và giữ nguyên tư thế cho đến khi có cảm giác muốn đi ngoài, thường là rất nhanh.
• Đi đại tiện ngay khi có nhu cầu và vệ sinh hậu môn bằng nước ấm sau đó.
• Vệ sinh dụng cụ thụt bằng xà phòng diệt khuẩn và để khô ráo trước lần sử dụng tiếp theo.

Thụt táo bón có nguy hiểm không?

Mặc dù thụt táo bón là phương pháp an toàn và có thể mang lại hiệu quả nhanh chóng trong việc điều trị táo bón, nhưng nếu lạm dụng hoặc thực hiện quá thường xuyên, phương pháp này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro:

• Mất phản xạ đại tiện tự nhiên: Thường xuyên thụt táo bón có thể làm giảm khả năng tự nhiên của cơ thể trong việc kích thích đi vệ sinh, khiến người bệnh phụ thuộc vào thuốc.
• Phá vỡ sự cân bằng vi sinh đường ruột: Thụt táo bón thường xuyên có thể làm thay đổi hệ vi sinh tự nhiên của đường tiêu hóa, gây rối loạn chức năng ruột.
• Rối loạn điện giải và mất nước: Việc thụt quá nhiều lần có thể dẫn đến tình trạng mất nước và rối loạn cân bằng điện giải, gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
• Tổn thương hậu môn: Quá trình thụt có thể gây đau rát, làm tổn thương niêm mạc hậu môn, dễ dẫn đến nứt, rách, viêm nhiễm hoặc chảy máu.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh lý về đại tràng và trực tràng: Việc lạm dụng thụt táo bón có thể gây viêm nhiễm hoặc làm tổn thương trực tràng, đại tràng, từ đó làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý viêm nhiễm tại đây.

Đặc biệt, các loại thuốc thụt chứa sodium phosphate có thể gây nguy hiểm cho người lớn tuổi, gây rối loạn điện giải, giảm canxi huyết, dẫn đến các biến chứng như đau đầu, phát ban, tổn thương thận, gan và thậm chí tử vong trong những trường hợp nghiêm trọng.

Lưu ý khi sử dụng thuốc thụt táo bón

Thuốc thụt hậu môn có thể giúp cải thiện tình trạng táo bón và giảm đau rát khi đại tiện, nhưng cần thận trọng để tránh tác dụng phụ. Dưới đây là những vấn đề cần lưu ý trước khi tháo thụt hậu môn:

• Không áp dụng cho người bị đau bụng, nôn, buồn nôn, mất nước nặng, xuất huyết trực tràng không rõ nguyên nhân hoặc liệt ruột.
• Sử dụng lâu dài có thể gây tăng natri, phosphate, nhiễm toan máu, giảm canxi. Nên dùng tối đa 7 ngày.
• Người cao tuổi, bệnh nhân tim, thận, gan, tiểu đường, rối loạn điện giải, phụ nữ mang thai hoặc cho con bú, trẻ dưới 2 tuổi cần hỏi ý kiến bác sĩ và cân nhắc kỹ trước khi sử dụng.
• Tránh dùng chung với thuốc lợi tiểu, thuốc tim mạch hoặc thuốc ảnh hưởng đến nồng độ điện giải.
• Thận trọng khi kết hợp với NSAID vì dễ gây viêm loét đại tràng.
• Chỉ sử dụng qua đường trực tràng, không dùng đường tiêm, uống hoặc các cách khác.

Thụt táo bón là giải pháp nhanh chóng và hiệu quả để cải thiện tình trạng táo bón, giúp việc đại tiện trở nên dễ dàng hơn. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và tránh các rủi ro không mong muốn, cần sử dụng phương pháp này đúng cách và không lạm dụng. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng, đặc biệt đối với những trường hợp có tiền sử bệnh lý hoặc đang dùng các loại thuốc khác. Chăm sóc hệ tiêu hóa và duy trì lối sống lành mạnh luôn là cách tốt nhất để phòng ngừa táo bón lâu dài.