Trật khớp cùng vai đòn là gì: Nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả

Trật khớp cùng vai đòn chiếm 9 - 10% các ca chấn thương vai. Loại chấn thương này nếu không được điều trị đúng cách có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày của bệnh nhân. Vậy trật khớp cùng vai đòn là gì? Nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả.

Tìm hiểu về trật khớp cùng vai đòn

Trật khớp cùng vai đòn, còn được gọi là khớp cùng vai đòn, là một khớp di động giữa giữa đầu ngoài xương đòn và mặt trong của mỏm cùng vai. Bề mặt khớp được bao phủ bởi sụn sợi.

Bao khớp của khớp cùng đòn rất mỏng, nhưng được nâng đỡ bởi ba hệ thống dây chằng phức tạp, bao gồm dây chằng hình nón, dây chằng bậc thang và dây chằng xương cùng . Các sợi cơ delta và cơ thang hòa lẫn vào phần trên dây chằng thượng đòn, làm tăng độ ổn định của khớp.

Trật khớp cùng vai đòn là gì?

Trật khớp xương cùng là một chấn thương vai phổ biến (thường do chấn thương khi chơi thể thao hoặc do ngã trên bề mặt cứng đập vào vai).

Thường thấy ở những người đi xe đạp, trượt tuyết hoặc cầu thủ bóng đá. Khớp xương cùng bị trật khi các lực tác động vào bên ngoài xương đòn gây ra tình trạng trật khớp ở các mức độ khác nhau. Trong trường hợp nhẹ, các dây chằng liên quan có thể bị kéo căng hoặc đứt một phần.

Ngược lại, trong những trường hợp nặng, dây chằng giữ xương đòn bị đứt, có thể thấy lớp da bên ngoài do lớp ngoài của xương đòn đẩy lên.

Trật khớp cùng vai đòn được phân loại thành 6 mức độ tùy theo độ lệch và tổn thương của dây chằng (theo tác giả Rockwood):

• Độ I: Giãn dây chằng cùng vai đòn.
• Độ II: Đứt dây chằng xương đòn, giãn dây chằng xương đòn.
• Độ III: Đứt dây chằng xương đòn, trật hoàn toàn khớp và xương đòn.
• Độ IV: Trật khớp xương đòn bên ra sau, vào hoặc xuyên qua cơ thang.
• Độ V: Mặt bên của xương đòn bị di chuyển nhiều lên trên.
• Độ VI: Xương đòn bị lệch xuống dưới quá trình xương cùng hoặc quá trình mỏm quạ. Quạ hẹp hơn so với bên lành.

Nguyên nhân gây trật khớp cùng vai đòn

Trật khớp xương đòn xảy ra khi một cú ngã dẫn đến tác động của vai. Cơ chế chấn thương có thể trực tiếp hoặc gián tiếp, bao gồm:

Cơ chế trực tiếp: Chấn thương xảy ra khi bệnh nhân bị ngã và va đập vào vai ở tư thế vai khép lại, làm cho lực đẩy vào trong và xuống dưới.

Cơ chế gián tiếp: Người bệnh bị ngã, cánh tay truyền lực dọc theo trục của xương đòn đến khớp xương đòn.

Dấu hiệu nhận biết trật khớp cùng vai đòn

Tương tự như các chấn thương trật khớp khác, một người bị trật khớp xương cùng có thể gặp các triệu chứng sau:

• Đau vai và giới hạn phạm vi cử động.
• Vai bên bị thương chùng xuống và xương đòn bên ngoài nhô ra ngoài mỏm cùng vai.
• Rất dễ dàng để đẩy xương đòn vào đúng vị trí, nhưng đầu ngoài của xương đòn nhô ra khi lấy tay ra.
• Bị thương sưng, bầm tím, đau vai.

Khi có bất kỳ dấu hiệu nào trên, người bệnh cần thăm khám, chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh, điều trị kịp thời, triệt để, tránh ảnh hưởng đến sinh hoạt.

Phương pháp chẩn đoán

Việc chẩn đoán trật khớp cùng vai đòn dựa vào các triệu chứng lâm sàng và biểu hiện trên X - Quang để đưa ra kết luận chính xác.

Chụp X - quang vai hiện có ở 3 vị trí: chụp X-quang vai thẳng, X - quang chữ Y và X - quang dưới cánh tay.

X-quang Zanca: Tương tự như chụp X-quang vai thẳng, nhưng chùm tia được bắn một góc 10 độ so với đầu. Kỹ thuật này giúp nhìn rõ hơn phần đầu của khớp.

Chụp X - quang stress: Chụp X-quang đường thẳng với quả tạ 4 - 6kg trên tay.

Điều trị trật khớp cùng vai đòn

Điều trị trật khớp cùng vai đòn dựa trên mức độ tổn thương.

• Độ I, độ II: Điều trị nội khoa. Hầu hết các trường hợp được điều trị bảo tồn có một giai đoạn đau vai nhẹ sau đó phục hồi hoàn toàn chức năng vai, mặc dù có thể đầu ngoài xương đòn hơi nhô dưới da (mất tính thẩm mỹ).
• Độ III: Điều trị nội khoa nếu người bệnh có nhu cầu vận động không cao và phẫu thuật nếu có nhu cầu vận động cao (vận động viên, người trẻ tuổi). Độ I, II, III có cùng kết quả sau 1 năm bất kể điều trị bảo tồn hay phẫu thuật.
• Độ IV, V, VI: điều trị phẫu thuật.

Điều trị bảo tồn

Khi bị trật khớp cùng vai đòn đồng thời có các phương pháp điều trị tương ứng tùy theo mức độ trật khớp. Nếu trật khớp chỉ ở mức độ I, II (giãn hoặc đứt dây chằng xương đòn hoặc dây chằng xương đòn chỉ, di lệch 1/2 thân xương đòn), điều trị bảo tồn bằng quần áo hỗ trợ có thể thành công. Hỗ trợ trong 2 - 4 tuần.

Trong quá trình điều trị, phải chụp X-quang lại ít nhất 2 lần. Phục hồi chức năng được thực hành dần dần để khôi phục phạm vi chuyển động và sức mạnh của khớp vai. Hầu hết bệnh nhân hồi phục trong vòng 2-3 tháng, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương.

Nếu mức độ cử động của vai được tối đa, bệnh nhân có thể trở lại chơi thể thao bằng phương pháp ép không đau, thường là 2 tuần đối với cấp độ I, 6 tuần đối với cấp độ II và 12 tuần đối với cấp độ III.

Điều trị phẫu thuật

Được chỉ định trật khớp cùng vai đòn ở mức độ lớn (lần lượt là độ IV, V, VI). Thực hiện điều trị phẫu thuật đối với cấp độ III khi thực hiện phương pháp bảo tồn thất bại sau 2-3 tháng. Hiện nay, có nhiều phương pháp điều trị phẫu thuật khác nhau:

• Phẫu thuật để cố định khớp cùng vai đòn.
• Phương pháp cố định khớp cùng vai đòn bằng cách cố định các thiết bị như đinh Kirschner, chỉ thép, nẹp móc.
• Nhược điểm của phương pháp này là nguy cơ di lệch móng trong quá trình bệnh nhân hồi phục sau khi chơi thể thao và làm việc.

Trật khớp cùng vai đòn là một trong những chấn thương vai phổ biến nhất. Nếu phát hiện những dấu hiệu bất thường, đau mỏi vai gáy cần đến ngay cơ sở y tế, bệnh viện gần nhất để khám và điều trị.

Xem thêm: 

• Bị trật khớp vai khi ngủ giải quyết như nào
• Bị trật khớp vai nên ăn gì để giảm đau nhanh?
• Hướng dẫn sơ cứu trật khớp vai đúng cách

Nguyễn Nhung

Nguồn tham khảo: Tổng hợp