Ung thư phổi tế bào nhỏ là gì? Triệu chứng và phương pháp điều trị hiện nay

Với tỷ lệ mắc và tử vong cao, ung thư phổi nói chung và ung thư phổi tế bào nhỏ nói riêng đang trở thành gánh nặng y tế toàn cầu. Theo thống kê từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2022, ung thư phổi là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do ung thư, với hơn 1,8 triệu ca tử vong mỗi năm. Việc nhận diện và tiếp cận đúng thông tin không chỉ nâng cao nhận thức mà còn giúp bạn chủ động tầm soát, giảm thiểu nguy cơ biến chứng nguy hiểm. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về ung thư phổi tế bào nhỏ để hiểu rõ hơn về căn bệnh này nhé!

Ung thư phổi tế bào nhỏ là gì?

Ung thư phổi tế bào nhỏ là một loại ung thư phổi bắt nguồn từ các tế bào thần kinh nội tiết nhỏ nằm trong phổi. Đây là loại ung thư có tốc độ phát triển rất nhanh, thường di căn sớm sang các cơ quan khác như não, xương, gan trước khi được chẩn đoán. Ung thư phổi tế bào nhỏ được chia thành hai giai đoạn chính:

• Giai đoạn giới hạn: Ung thư chỉ khu trú ở một bên phổi và các hạch bạch huyết gần đó.
• Giai đoạn lan rộng: Ung thư đã di căn ra ngoài phổi, thường đến các cơ quan xa.

Do đặc tính tiến triển nhanh, phần lớn bệnh nhân chỉ phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn, khiến việc điều trị gặp nhiều thách thức.

Ung thư phổi được chia thành hai nhóm chính: Ung thư phổi tế bào nhỏ (SCLC) và ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC). Sự khác biệt nằm ở:

• Đặc điểm tế bào: SCLC có tế bào nhỏ, hình dạng giống hạt yến mạch, trong khi NSCLC bao gồm các tế bào lớn hơn như biểu mô tuyến hoặc tế bào vảy.
• Tốc độ tiến triển: SCLC lan nhanh hơn NSCLC.
• Tỷ lệ sống sót: Tỷ lệ sống thêm 5 năm của SCLC thấp hơn (dưới 7% ở giai đoạn lan rộng) so với NSCLC (khoảng 26% trung bình).
• Điều trị: SCLC chủ yếu dùng hóa trị và xạ trị, trong khi NSCLC có thể phẫu thuật ở giai đoạn sớm.

Theo WHO năm 2022, ung thư phổi tế bào nhỏ chiếm khoảng 15% tổng số ca ung thư phổi trên toàn cầu. Tỷ lệ sống thêm 5 năm rất thấp, chỉ dưới 7% ở giai đoạn lan rộng, do bệnh thường được phát hiện muộn và tiến triển nhanh.

Theo Globocan 2020, ung thư phổi là nguyên nhân tử vong hàng đầu tại Việt Nam, với hơn 23.000 ca tử vong mỗi năm. Trong đó, ung thư phổi tế bào nhỏ chiếm khoảng 12% các ca ung thư phổi tại các trung tâm ung bướu lớn như Bệnh viện K, Bệnh viện Bạch Mai. Tỷ lệ mắc cao liên quan chặt chẽ đến thói quen hút thuốc lá và ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây ung thư phổi tế bào nhỏ

Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến và yếu tố nguy cơ đã được chứng minh có liên quan đến sự phát triển của ung thư phổi tế bào nhỏ:

Hút thuốc lá

Hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư phổi tế bào nhỏ. Theo American Cancer Society, hơn 95% bệnh nhân ung thư phổi tế bào nhỏ có tiền sử hút thuốc. Các chất độc trong khói thuốc như nitrosamine và hydrocarbon thơm gây tổn thương DNA của tế bào phổi, dẫn đến sự phát triển của ung thư.

Tiếp xúc nghề nghiệp và ô nhiễm không khí

Ngoài hút thuốc, một số yếu tố môi trường cũng làm tăng nguy cơ ung thư phổi tế bào nhỏ:

• Amiăng: Thường gặp ở công nhân xây dựng hoặc khai thác mỏ.
• Radon: Khí phóng xạ tự nhiên tích tụ trong nhà ở.
• Bụi silic và khí thải công nghiệp: Ảnh hưởng đến những người làm việc trong môi trường ô nhiễm lâu dài.

Yếu tố di truyền và đột biến gen

Dù không phổ biến, yếu tố di truyền cũng đóng vai trò nhất định. Các nghiên cứu từ National Cancer Institute chỉ ra rằng đột biến gen TP53 và RB1 thường xuất hiện ở bệnh nhân ung thư phổi tế bào nhỏ, làm tăng nguy cơ mắc bệnh, đặc biệt nếu gia đình có tiền sử ung thư.

Triệu chứng ung thư phổi tế bào nhỏ dễ bị bỏ qua

Ung thư phổi tế bào nhỏ là một thể ác tính có tốc độ tiến triển nhanh và khả năng di căn sớm. Ở giai đoạn đầu, bệnh thường không biểu hiện triệu chứng rõ rệt, dẫn đến việc chẩn đoán thường bị trì hoãn cho đến khi bệnh đã lan rộng.

Triệu chứng tại chỗ (giai đoạn sớm đến tiến triển tại chỗ):

• Ho kéo dài hoặc ho ra máu: Do khối u phát triển trong lòng hoặc thành phế quản, gây kích ứng niêm mạc đường hô hấp.
• Đau ngực: Có thể khu trú hoặc lan rộng, tăng lên khi hít sâu, ho hoặc cử động mạnh. Liên quan đến sự xâm lấn màng phổi hoặc thành ngực.
• Khó thở: Xuất hiện khi khối u gây hẹp phế quản hoặc tràn dịch màng phổi.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân và mệt mỏi: Là biểu hiện của hội chứng viêm hệ thống và tình trạng chuyển hóa tăng cao do hoạt động của tế bào ung thư.

Triệu chứng do di căn xa (giai đoạn muộn):

• Đau xương, đau đầu, co giật: Gợi ý di căn đến xương hoặc hệ thần kinh trung ương. Di căn não có thể kèm theo thay đổi tri giác, yếu liệt, rối loạn ngôn ngữ hoặc co giật.
• Hội chứng tĩnh mạch chủ trên (Superior Vena Cava Syndrome - SVC syndrome): Do khối u trung thất chèn ép tĩnh mạch chủ trên, dẫn đến phù mặt, cổ, cánh tay kèm theo khó thở và tuần hoàn bàng hệ.

Lưu ý: Nhiều triệu chứng của ung thư phổi tế bào nhỏ dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp thông thường. Vì vậy, việc thăm khám và tầm soát sớm có vai trò quan trọng trong việc phát hiện và điều trị kịp thời.

Các phương pháp điều trị ung thư phổi tế bào nhỏ hiện nay

Hiện nay, điều trị ung thư phổi tế bào nhỏ bao gồm nhiều phương pháp kết hợp nhằm kiểm soát bệnh, kéo dài thời gian sống và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh:

Hóa trị 

Hóa trị là lựa chọn chính cho điều trị ung thư phổi tế bào nhỏ, đặc biệt ở giai đoạn lan rộng. Phác đồ phổ biến nhất là Cisplatin kết hợp Etoposide, giúp thu nhỏ khối u và kiểm soát di căn. Tuy nhiên, tác dụng phụ như buồn nôn, rụng tóc, mệt mỏi có thể xảy ra. Để giảm nhẹ, bác sĩ có thể kê thuốc chống nôn hoặc bổ sung dinh dưỡng.

Xạ trị

Xạ trị thường được dùng trong giai đoạn giới hạn, kết hợp với hóa trị để tiêu diệt tế bào ung thư ở phổi và hạch bạch huyết. Ở giai đoạn lan rộng, xạ trị giúp giảm triệu chứng như đau hoặc khó thở khi ung thư di căn đến xương hoặc não.

Miễn dịch trị liệu

Miễn dịch trị liệu là bước tiến mới trong điều trị ung thư phổi tế bào nhỏ. Thuốc như Atezolizumab (ức chế điểm kiểm soát miễn dịch) tăng cường khả năng của hệ miễn dịch để tấn công tế bào ung thư. Theo nghiên cứu trên The New England Journal of Medicine (2020), kết hợp Atezolizumab với hóa trị cải thiện thời gian sống sót đáng kể.

Theo dõi và chăm sóc sau điều trị

Sau điều trị, bệnh nhân cần tái khám định kỳ để tầm soát tái phát. Các biện pháp như chụp CT, xét nghiệm máu giúp phát hiện sớm vấn đề. Chăm sóc giảm nhẹ (chống đau, hỗ trợ dinh dưỡng) cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng sống của bệnh nhân ung thư phổi tế bào nhỏ.

Ung thư phổi tế bào nhỏ là một dạng ung thư nguy hiểm với tốc độ tiến triển nhanh và khả năng di căn cao. Tuy nhiên, với các phương pháp chẩn đoán và điều trị hiện đại ngày nay, tiên lượng có thể được cải thiện nếu phát hiện sớm. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng, đặc biệt về yếu tố nguy cơ như hút thuốc lá và triệu chứng cảnh báo như ho kéo dài, là yếu tố then chốt trong công tác phòng ngừa và kiểm soát bệnh. Hãy luôn lắng nghe cơ thể và chủ động khám tầm soát nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao.