Viêm não nhật bản lây qua đường nào? Cách dự phòng bệnh

Tại Việt Nam, ca bệnh viêm não Nhật Bản đầu tiên được phát hiện vào năm 1952, sau đó xảy ra trên địa bàn rộng. Thời điểm hay gặp của bệnh viêm não Nhật Bản thường là tháng 5 đến tháng 7. Vậy chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về bệnh viêm não Nhật Bản và đi tìm câu giải đáp cho “ Viêm não Nhật Bản lây qua đường nào?”

Viêm não Nhật Bản là bệnh gì?

Viêm não Nhật Bản là một bệnh truyền nhiễm, cấp tính ở hệ thần kinh trung ương do virus viêm não Nhật Bản gây ra. Bệnh có biểu hiện lâm sàng với hội chứng nhiễm trùng và rối loạn tri giác, dấu thần kinh khu trú, co giật. Bệnh để lại những di chứng nặng nề và tỷ lệ tử vong cao.

Viêm não Nhật Bản lây qua đường nào?

Viêm não Nhật bản lây qua các đường sau đây:

Lây truyền qua muỗi:

• Muỗi vằn là vector chính: Muỗi vằn, đặc biệt là loài Culex tritaeniorhynchus, là vector chính truyền virus này. Chúng trở thành mang virus sau khi hút máu từ các vật chủ lưu hành virus như lợn và các loài chim hoang dã.
• Truyền từ muỗi sang người: Khi muỗi mang virus đốt người, virus có thể được truyền vào máu người. Sau đó, virus di chuyển qua máu đến não, nơi nó gây viêm và tổn thương tế bào thần kinh, dẫn đến các triệu chứng của bệnh.

2. Không truyền trực tiếp từ người sang người:

• Viêm não Nhật Bản không lây từ người này sang người khác. Việc truyền bệnh chỉ xảy ra qua vector là muỗi, không qua tiếp xúc trực tiếp hay các dịch cơ thể như máu hoặc nước bọt.

3. Yếu tố môi trường và thói quen sống:

• Môi trường sống của muỗi: Khu vực có nhiều ao hồ, đầm lầy hoặc nước đọng là môi trường lý tưởng cho muỗi sinh sản và phát triển. Mọi người sống hoặc làm việc gần những khu vực này có nguy cơ cao bị muỗi đốt và nhiễm bệnh.
• Thời gian hoạt động của muỗi: Muỗi thường hoạt động mạnh vào lúc chạng vạng và ban đêm. Những người tiếp xúc ngoài trời trong khoảng thời gian này có nguy cơ cao hơn bị đốt.

Triệu chứng của viêm não Nhật Bản

Hầu hết các ca nhiễm virus viêm não Nhật Bản đều có biểu hiện nhẹ với sốt và đau đầu hoặc không có triệu chứng rõ ràng nhưng có khoảng 1 trong 250 ca nhiễm có thể diễn tiến đến những bệnh cảnh lâm sàng nghiêm trọng.

Ở trẻ em, giai đoạn đầu đau dạ dày và nôn có thể là triệu chứng chủ yếu. Bệnh nặng được đặc trưng bởi sốt cao đột ngột, nhức đầu, cứng cổ, mất phương hướng, hôn mê, co giật, liệt cứng và cuối cùng là tử vong. Tỷ lệ tử vong có thể lên tới 30% trong số những người có biểu hiện triệu chứng bệnh. Trong số những người sống sót, 20 - 30% có các di chứng vĩnh viễn về trí tuệ, hành vi hoặc thần kinh như liệt, co giật tái phát hoặc không thể nói được.

Bệnh trải qua 4 giai đoạn, tùy từng giai đoạn mà bệnh có những biểu hiện riêng:

Giai đoạn ủ bệnh: Từ 5 - 15 ngày, trung bình là 1 tuần.

Giai đoạn khởi phát: Bệnh khởi phát với rất đột ngột với sốt cao 39 - 40 độ C, nhức đầu, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, cứng cổ, tăng trương lực cơ. Có thể thay đổi tính nết, kích thích, vật vã, ngủ gà, li bì, lú lẫn hoặc mất ý thức.

Giai đoạn toàn phát:

• Sốt cao liên tục 39 - 40 độ hoặc hơn.
• Kích động, cuồng sảng, tăng trương lực cơ kiểu ngoại tháp (co quắp, có trạng thái định hình, giữ nguyên tư thế). Tổn thương hệ thống tháp: Yếu liệt, liệt cứng, co giật - co cứng.
• Rối loạn thần kinh thực vật: Vã nhiều mồ hôi, da lúc đỏ, lúc tái, tăng tiết đờm giải, nghe phổi có thể thấy nhiều ran rít, ran ngáy và cả ran nổ, mạch nhanh, huyết áp tăng.
• Tổn thương dây thần kinh sọ não: Các dây vận nhãn (III,IV,VI), và dây VII.
• Trong vòng 2 - 4 ngày bệnh nhân hôn mê sâu dần với rối loạn các chức năng sống và tử vong trong vòng 7 ngày, những bệnh nhân vượt qua được thời kỳ này thì tiên lượng tốt hơn.

Giai đoạn lui bệnh:

• Từ tuần thứ 2 trở đi, nhiệt độ giảm dần. Bệnh nhân từ từ tỉnh lại nhưng không hoàn toàn hồi phục về tri giác mà vẫn còn những rối loạn tâm thần và tổn thương thần kinh khu trú kéo dài.
• Những di chứng sớm có thể gặp như mất ngôn ngữ, liệt nửa người, múa giật, múa vờn, giảm trí nhớ nghiêm trọng, rối loạn phối hợp vận động, rối loạn tâm thần…
• Những bệnh nhân hồi phục hoàn toàn khi xuất viện cần theo dõi trong nhiều năm mới có thể kết luận được di chứng của bệnh.

Viêm não Nhật Bản điều trị như thế nào?

Hiện không có thuốc điều trị đặc hiệu chống virus viêm não Nhật Bản. Điều trị triệu chứng chủ yếu bằng thuốc chống phù não và kiểm soát co giật. Cần phát hiện và điều trị các biến chứng kịp thời.

Cách dự phòng viêm não Nhật Bản

Bệnh hiện chưa có thuốc chống virus tuy nhiên chúng ta có thể phòng bệnh bằng cách tiêm phòng vacxin.

Vacxin viêm não Nhật Bản là loại vacxin bất hoạt từ não chuột. Đối tượng tiêm vacxin là những người nhạy cảm với bệnh, nhất là những người đi từ vùng chưa có dịch đến vùng có dịch như Châu Á, trẻ em từ 1 - 5 tuổi trong vùng có dịch lưu hành. Lưu ý không dùng vacxin này cho trẻ dưới 12 tháng tuổi. Tổng liều cần dùng là 3 liều, liều 2 cách liều 1 từ 7 - 14 ngày, liều 3 cách liều 2 là 1 năm.

Bên cạnh đó, mọi người cũng cần thực hiện các biện pháp khác để phòng bệnh như: Phòng chống muỗi đốt bằng cách ngủ màn kể cả ban ngày ở những nơi nhiều muỗi, diệt muỗi bằng cách sử dụng thuốc hoặc hóa chất, ở nơi có chuồng gia súc, khu chăn nuôi thì không nên cho trẻ em đến chơi, nên làm chuồng trại ở xa nhà, khơi thông cống rãnh để hạn chế muỗi sinh sôi và phát triển, phát quang bụi rậm xung quanh. Đặc biệt, cần đưa đến cơ sở y tế khi trẻ dấu hiệu sốt cao đột ngột để được chẩn đoán và điều trị sớm nếu có viêm não Nhật Bản xảy ra.

Trên đây là những thông tin cơ bản về bệnh viêm não Nhật Bản và giải đáp được câu hỏi viêm não Nhật Bản lây qua đường nào. Phòng bệnh hơn chữa bệnh nên hy vọng có thể giúp bạn biết cách phòng tránh được bệnh viêm não Nhật Bản hiệu quả.