Xét nghiệm BNP là gì? Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm BNP

Khi tim hoạt động bình thường, chỉ có một lượng nhỏ BNP được sản xuất và tìm thấy trong máu. Tuy nhiên, khi tim phải làm việc nặng nề hơn bình thường trong một khoảng thời gian dài, như trong trường hợp suy tim, lượng BNP tiết ra sẽ tăng lên. Do đó, việc đo lường nồng độ BNP trong máu có thể cung cấp thông tin quan trọng về tình trạng hoạt động của tim và các vấn đề liên quan đến sức khỏe tim mạch.

Xét nghiệm BNP là gì?

BNP là viết tắt của Peptit Natriuretic Loại B não hoặc Peptit Natriuretic Loại B-tính. Nó được phát hiện lần đầu vào năm 1988 và là một trong những loại peptit natriuretic phổ biến nhất, cùng với ANP và CNP. Các peptit này thường được gọi chung là peptit nội tiết tim mạch hoặc peptit lợi niệu, được sản sinh từ các nguồn khác nhau. ANP chủ yếu được tổng hợp từ nhĩ thất, trong khi BNP được sản xuất bởi tâm thất trái của tim, là buồng bơm chính của nó. Mức độ BNP thường điều chỉnh theo khối lượng máu và áp lực mà tim phải bơm để cung cấp máu cho cơ thể, trong khi CNP chủ yếu được tạo ra từ tế bào nội mạch mạch máu.

Mặc dù có các dạng tiền chất khác nhau, nhưng cả ba loại peptit đều có cùng một phân bố và kiểm soát tại cấu trúc tế bào.

BNP xuất hiện ở não và tâm thất trái của tim, với dạng tiền chất chứa 108 axit amin, trong đó có một cấu trúc hình nhẫn được tạo thành từ 17 axit amin. BNP tồn tại trong huyết thanh với lượng nhỏ, nhưng nồng độ này sẽ tăng đột ngột trong trường hợp tâm thất phì đại hoặc suy tim cấp. PrePro-BNP gồm 134 axit amin, khi chuyển thành dạng Pro-BNP, một số axit amin sẽ bị loại bỏ. Pro-BNP được chia thành hai phần: NT-ProBNP và BNP, trong đó BNP là hoạt động và NT-proBNP không hoạt động.

Xét nghiệm BNP là một kiểu xét nghiệm định lượng lượng hormone B-type Natriuretic Peptide trong máu của người bệnh. BNP được sản xuất bởi tim, và việc đo lượng hormone này có thể cung cấp thông tin quan trọng về hoạt động của tim. Trong điều kiện tim hoạt động bình thường, chỉ có một lượng nhỏ của hormone BNP được sản xuất và cấp vào hệ tuần hoàn. Tuy nhiên, khi tim phải làm việc vượt quá sức mà không đủ oxy, hoặc khi có các vấn đề về chức năng tim, lượng BNP tiết ra có thể tăng lên đáng kể.

Khi nào cần thực hiện xét nghiệm BNP?

Cần phải xét nghiệm BNP trong các trường hợp sau:

• Chẩn đoán suy tim hoặc phân biệt chẩn đoán.

• Xác định hoặc loại trừ suy tim ở bệnh nhân có khó thở cấp.
• Chẩn đoán suy tim trong các trường hợp không thể tiếp cận siêu âm hoặc có các dấu hiệu lâm sàng.
• Chẩn đoán suy tim ở bệnh nhân có nguy cơ cao (như tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh mạch vành,...) và phân biệt với các bệnh lý khác.
• Tiên lượng suy tim: Đối với bệnh nhân đã được chẩn đoán suy tim hoặc có biểu hiện khó thở.
• Theo dõi diễn biến và hiệu quả điều trị suy tim: Theo dõi dài hạn của bệnh nhân mắc suy tim mạn tính. Đánh giá nguy cơ tái phát, xác định độc tính hoặc hiệu quả của liệu pháp điều trị.
• Sàng lọc suy tim: Sàng lọc trong cộng đồng, đặc biệt là đối với nhóm nguy cơ cao như bệnh nhân tăng huyết áp, tiểu đường, hoặc bệnh mạch vành. Sàng lọc nguy cơ suy tim ở bệnh nhân trước và sau khi thực hiện phẫu thuật. Sàng lọc để phát hiện sớm nguy cơ suy tim ở các nhóm đối tượng đặc biệt như béo phì, cao huyết áp, suy thận, bệnh mạch vành, hoặc tiểu đường.

Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm BNP

Dựa vào tình trạng bệnh, tiền sử và các xét nghiệm khác, kết quả của xét nghiệm BNP mang đến các ý nghĩa chẩn đoán khác nhau.

Thiếu máu cơ tim và phản ứng của BNP:

Thiếu máu cơ tim gây căng giãn tế bào cơ tim, dẫn đến rối loạn chức năng tâm thu và tâm trương thất trái. Đây là nguyên nhân chính gây phóng thích BNP trong huyết thanh.

Sau nhồi máu cơ tim và biến động của BNP:

• Sau cơn nhồi máu cơ tim, nồng độ BNP tăng cao phụ thuộc vào kích thước của ổ nhồi máu.
• Với ổ nhồi máu nhỏ, nồng độ BNP đạt cực đại vào khoảng 20 giờ sau khi xuất hiện các triệu chứng.
• Với ổ nhồi máu lớn, nồng độ BNP đạt cực đại vào ngày thứ 5 sau khi xuất hiện các triệu chứng.
• Nồng độ BNP kéo dài ở mức cao trong 1 - 2 tháng sau cơn Nhồi máu cơ tim có thể gợi ý đến tình trạng suy tim.

Đánh giá suy giảm chức năng tim và tiên lượng đột tử:

• Nồng độ BNP hỗ trợ đánh giá mức độ suy giảm chức năng tim và tiên lượng đột tử ở bệnh nhân suy tim.
• Ở những bệnh nhân không có triệu chứng suy tim, nồng độ BNP cao có thể tiên đoán các giai đoạn của bệnh.
• Giá trị BNP bình thường dự báo mức độ không suy tim.
• Nồng độ BNP cao gấp 4 lần so với mức bình thường đối với khả năng mắc các bệnh lý tim mạch.
• Nồng độ BNP có thể tăng ở các bệnh lý khác như bệnh van tim, cơ tim, thiếu máu, rối loạn nhịp nhĩ, sốc nhiễm trùng nặng, hoặc đột quỵ do nhồi máu não.

Dựa vào kết quả xét nghiệm BNP, các chuyên gia y tế có thể đánh giá tình trạng sức khỏe của tim và nhận biết các vấn đề liên quan như suy tim. Trong quá trình điều trị suy tim, xét nghiệm BNP thường được sử dụng để theo dõi hiệu quả của phương pháp điều trị. Nếu nồng độ BNP trong máu giảm sau khi điều trị, điều này thường được coi là một dấu hiệu tích cực, cho thấy bệnh nhân đang phản hồi tốt với liệu pháp.