Xét nghiệm phết máu ngoại biên là gì?

Xét nghiệm phết máu ngoại biên có thể cung cấp thông tin quan trọng về tác dụng của thuốc và bệnh tật đối với hồng cầu (RBC) và bạch cầu (WBC). Thông qua xét nghiệm này, có thể chẩn đoán được nhiều bệnh bẩm sinh và mắc phải khác nhau. Khi phết máu được nhuộm màu, có thể xác định được các tình trạng như bệnh bạch cầu, nhiễm trùng, ký sinh trùng và các bệnh khác.

Xét nghiệm phết máu ngoại biên là gì?

Các kỹ thuật viên và bác sĩ giàu kinh nghiệm kiểm tra mẫu máu ngoại biên dưới kính hiển vi để thu thập thông tin toàn diện nhất về tất cả các xét nghiệm huyết học. Xét nghiệm này đánh giá cả ba loại tế bào tạo máu, bao gồm hồng cầu, tiểu cầu và bạch cầu.

Trong máu ngoại biên, có thể xác định được năm loại bạch cầu khác nhau, đó là bạch cầu trung tính, bạch cầu ái toan, basophils, tế bào lympho và bạch cầu đơn nhân. Ba loại tế bào bạch cầu đầu tiên còn được gọi là bạch cầu hạt.

Dưới kính hiển vi, bác sĩ hoặc kỹ thuật viên có thể nhìn thấy kích thước, hình dạng, màu sắc và cấu trúc của hồng cầu. Việc phân loại hồng cầu theo những thay đổi rất hữu ích trong việc xác định nguyên nhân gây thiếu máu và sự hiện diện của các bệnh khác. Những bất thường trong hồng cầu có thể chỉ ra các tình trạng như thiếu máu do thiếu sắt, thiếu máu hồng cầu hình liềm hoặc các bệnh lý huyết sắc tố khác.

Các tế bào bạch cầu được kiểm tra về tổng số lượng, sự khác biệt và cách đếm của từng loại cũng như mức độ trưởng thành. Số lượng tế bào bạch cầu chưa trưởng thành tăng lên có thể là dấu hiệu của bệnh bạch cầu hoặc nhiễm trùng. Ngược lại, một số trường hợp giảm bạch cầu (số lượng bạch cầu thấp) cho thấy sự ức chế sản xuất bạch cầu do thuốc, bệnh mãn tính, ung thư hoặc xơ hóa, cũng như sự phá hủy bạch cầu trong mạch máu ngoại vi hoặc sự cô lập bạch cầu.

Cuối cùng, một nhà tế bào học có kinh nghiệm sẽ ước tính số lượng tiểu cầu dựa trên xét nghiệm phết máu ngoại biên. Tiểu cầu rất quan trọng cho quá trình đông máu và số lượng tiểu cầu bất thường có thể chỉ ra rối loạn chảy máu, bệnh tủy xương hoặc các tình trạng nghiêm trọng khác.

Khi nào thực hiện xét nghiệm phết máu ngoại biên?

Phết máu ngoại biên được thực hiện để đánh giá các tế bào máu khi số lượng máu bất thường. Xét nghiệm này được thực hiện bởi máy đếm tế bào tự động, qua kết quả sẽ cho thấy sự hiện diện của các tế bào bất thường hoặc chưa trưởng thành. Xét nghiệm này cũng có thể được thực hiện trên những bệnh nhân có dấu hiệu và triệu chứng gợi ý về tình trạng rối loạn ảnh hưởng đến quá trình sản xuất tế bào máu hoặc đời sống hồng cầu.

Những dấu hiệu và triệu chứng này có thể bao gồm:

• Mệt mỏi và buồn ngủ;
• Da nhợt nhạt;
• Vàng da không rõ nguyên nhân;
• Sốt;
• Chảy máu bất thường, dễ bầm tím hoặc chảy máu cam thường xuyên;
• Lách to (lách to);
• Đau xương.

Phết máu ngoại biên có thể được thực hiện định kỳ khi một người đang được điều trị hoặc theo dõi tiến triển của tình trạng liên quan đến tế bào máu. Xét nghiệm này giúp chẩn đoán và quản lý các rối loạn về máu khác nhau, chẳng hạn như thiếu máu, nhiễm trùng và bệnh bạch cầu. Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào ở trên hoặc có số lượng máu bất thường, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa về sự cần thiết phải xét nghiệm phết máu ngoại biên để có được những thông tin cần thiết về sức khỏe của bạn.

Những điều cần biết trước khi thực hiện xét nghiệm phết máu ngoại biên

Phết máu ngoại biên thường được gửi đến các chuyên gia, thường là bác sĩ huyết học, để phân tích và làm rõ thêm. Dựa trên kết quả, có thể cần xét nghiệm bổ sung liên quan đến một thủ tục gọi là chọc hút tủy xương và sinh thiết để xác nhận chẩn đoán.

Phết máu ngoại biên cũng có thể được sử dụng để giúp chẩn đoán bệnh sốt rét, một tình trạng do ký sinh trùng trong máu gây ra. Ký sinh trùng có thể được nhìn thấy trong phết máu ngoại vi dưới kính hiển vi.

Một số tình trạng hoặc rối loạn có thể ảnh hưởng hoặc làm mất hiệu lực kết quả phết máu ngoại biên bao gồm:

• Truyền máu gần đây;
• Tăng lượng protein trong máu;
• Ung thư máu;
• Rối loạn đông máu (hemophilia).

Ngoài ra, thuốc chống đông máu như warfarin, acenocoumarol và atromentin có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm của bạn. Kết quả có thể dao động trong thời gian bị bệnh hoặc căng thẳng. Tập thể dục quá mức hoặc hút thuốc cũng có thể ảnh hưởng đến việc đếm tế bào.

Cách đọc phết máu ngoại biên

Khi có kết quả xét nghiệm, cách đọc phết máu ngoại biên như sau:

Kết quả bình thường

• Số lượng tế bào hồng cầu và bạch cầu (RBC, WBC) và tiểu cầu bình thường.
• Kích thước, hình dạng và màu sắc bình thường của hồng cầu.
• Đếm khác biệt các tế bào bạch cầu bình thường.
• Kích thước và độ hạt của tiểu cầu bình thường.

Kết quả bất thường

Kiểm tra các tế bào hồng cầu dưới kính hiển vi, kỹ thuật viên phòng thí nghiệm sẽ tìm kiếm:

Kích thước hồng cầu bất thường

• Hồng cầu nhỏ: Thiếu sắt, bệnh thalassemia, bệnh huyết sắc tố.
• Hồng cầu lớn: Thiếu vitamin B12 hoặc axit folic, tăng hồng cầu lưới thứ phát, rối loạn gan thường xuyên.

Hình dạng hồng cầu bất thường

• Hồng cầu hình cầu: Hồng cầu hình cầu di truyền, thiếu máu tán huyết miễn dịch mắc phải.
• Hồng cầu hình liềm: Thiếu sắt, bệnh hồng cầu hình liềm di truyền.
• Hồng cầu hình mục tiêu: Bệnh huyết sắc tố, bệnh Thalassemia.
• Hồng cầu lởm chởm (tế bào Burr): Urê máu, suy gan.

Màu hồng cầu bất thường

• Hồng cầu nhược sắc: Thiếu sắt, bệnh thalassemia.
• Hồng cầu tăng sắc tố (màu sẫm): Nồng độ huyết sắc tố, thường do mất nước.

Cấu trúc bên trong hồng cầu bất thường

• Normoblasts (hồng cầu chưa trưởng thành có nhân): Thiếu máu, thiếu oxy mãn tính, bình thường ở trẻ sơ sinh, khối u trong tủy, mô xơ.
• Hạt kiềm (những hạt kèm hoặc có trong tế bào chất của các tế bào hồng cầu): Ngộ độc chì, tăng hồng cầu lưới.

Thể Howell-Jolly

• Sau cắt lách;
• Chứng tan máu, thiếu máu;
• Thiếu máu hồng cầu khổng lồ;
• Thiếu chức năng lá lách (sau nhồi máu lách).

Tóm lại, bác sĩ cần đánh giá các tế bào máu khi số lượng máu bất thường sẽ cho bệnh nhân tiến hành làm xét nghiệm phết máu ngoại biên. Việc hiểu kết quả cũng cách đọc phết máu ngoại biên là rất quan trọng để chẩn đoán và quản lý các tình trạng sức khỏe khác nhau. Nếu bạn nhận được kết quả bất thường, hãy tham khảo ý kiến ​​bác sĩ chuyên khoa để xác định nguyên nhân cơ bản và kế hoạch điều trị thích hợp. Ngoài ra, việc theo dõi và kiểm tra theo dõi thường xuyên có thể cần thiết để đảm bảo sức khỏe của bạn vẫn ở mức tối ưu.

Xem thêm: Các xét nghiệm thường quy phổ biến là gì?