Zona thần kinh ở đầu: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa

Vậy zona thần kinh ở đầu là gì? Đâu là nguyên nhân gây bệnh zona ở đầu? Triệu chứng của zona thần kinh ở đầu ra sao? Hướng chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa căn bệnh này như thế nào? Theo dõi ngay bài viết sức khỏe dưới đây của Nhà thuốc Long Châu để có thể hiểu rõ hơn về căn bệnh này bạn nhé.

Zona thần kinh ở đầu là gì?

Zona thần kinh ở đầu do virus Varicella Zoster (VZV) gây ra. Đây là một căn bệnh khá phổ biến, đặc biệt ở người lớn tuổi và những người có hệ miễn dịch suy giảm.

Theo thống kê tại Hoa Kỳ, mỗi năm có khoảng 1 triệu ca bệnh zona thần kinh được ghi nhận. Cứ 3 người Mỹ thì sẽ có 1 người mắc bệnh zona tại bất cứ thời điểm nào trong đời. Nguy cơ mắc bệnh có xu hướng tăng theo tuổi tác, có khoảng 50% các ca bệnh mới là những đối tượng trong độ tuổi trên 60.

Không chỉ giới hạn ở người cao tuổi, tỷ lệ mắc bệnh zona thần kinh cũng có xu hướng gia tăng ở đối tượng trong độ tuổi trung niên. Theo thống kê, từ năm 2008 - 2016, tỷ lệ người mắc bệnh trong độ tuổi từ 30 - 49 tăng lên đáng kể, cụ thể là từ 2/1000 lên hơn 4/1000.

Theo đánh giá của các chuyên gia, zona thần kinh nói chung và zona thần kinh ở đầu nói riêng là tình trạng bệnh nguy hiểm với nhiều triệu chứng nặng nề. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, sức khỏe và cuộc sống của người bệnh sẽ bị ảnh hưởng rất lớn.

Nguyên nhân gây bệnh zona thần kinh ở đầu

Bệnh zona thần kinh ở đầu xảy ra do sự tái hoạt động của virus Varicella Zoster - tác nhân gây bệnh thủy đậu. Sau khi khỏi thủy đậu, virus này không bị loại bỏ hoàn toàn mà vẫn tiềm ẩn trong các hạch thần kinh của cơ thể. Khi có điều kiện thuận lợi, virus sẽ tái hoạt động và gây bệnh.

Về cơ chế tái hoạt động của virus Varicella Zoster: Virus tồn tại ở trạng thái “ngủ” trong các hạch thần kinh cảm giác. Khi hệ miễn dịch suy yếu, virus có thể tái hoạt động, di chuyển dọc theo dây thần kinh đến da, gây viêm nhiễm và tổn thương.

Khi bệnh zona xuất hiện ở đầu, virus chủ yếu lây lan qua dây thần kinh sinh ba - dây thần kinh chính chi phối cảm giác ở đầu và mặt. Virus tấn công gây tổn thương da trên vùng đầu, mặt, quanh tai hoặc mắt, dẫn đến các triệu chứng như đau rát, ngứa và nổi mụn nước.

Dù nguyên nhân chính xác khiến virus tái hoạt động chưa được xác định chính xác song các nghiên cứu có chỉ ra một số yếu tố như tuổi tác, các tình trạng sức khỏe mãn tính, căng thẳng và stress kéo dài, sử dụng một số loại thuốc ức chế miễn dịch có thể gây suy giảm miễn dịch, tạo điều kiện thuận lợi cho virus thủy đậu tái phát, gây ra bệnh zona thần kinh.

Triệu chứng bệnh zona ở đầu

Bệnh zona thần kinh ở đầu có thể gây ra các triệu chứng đa dạng, với mức độ nghiêm trọng khác nhau tùy theo từng trường hợp. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Đau rát: Cảm giác đau hoặc nóng rát xuất hiện ở vùng da đầu, trán hoặc quanh mắt. Đây thường là dấu hiệu sớm nhất, xuất hiện trước khi có phát ban.
• Ngứa và tê: Cảm giác ngứa ran hoặc tê liệt ở khu vực bị ảnh hưởng, chủ yếu là vùng da đầu hoặc trán.
• Ngứa dữ dội và đau nhức: Một số người cảm thấy ngứa khó chịu kèm theo cơn đau nhức âm ỉ hoặc đau nhói ở vùng tổn thương.
• Thay đổi màu da và nổi mụn nước: Da đầu, trán hoặc mặt đổi màu đỏ kèm theo các nốt nhỏ sần sùi. Sau đó, các mụn nước nhỏ chứa dịch trong suốt xuất hiện. Những mụn này có thể vỡ ra, chảy dịch hoặc chảy máu và hình thành vảy ngứa khi bắt đầu lành.
• Rụng tóc cục bộ: Khu vực phát ban có thể bị rụng tóc, nhất là nếu bệnh nhân gãi nhiều hoặc có viêm nhiễm thứ phát.
• Mệt mỏi kéo dài: Người bệnh thường cảm thấy kiệt sức, mệt mỏi, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
• Sốt nhẹ: Một số trường hợp có thể kèm sốt nhẹ, đặc biệt trong giai đoạn đầu.
• Đau đầu: Cơn đau đầu xảy ra đồng thời với các triệu chứng khác, làm tăng mức độ nghiêm trọng của bệnh.
• Đau hoặc nhạy cảm một bên mặt: Zona ở đầu thường ảnh hưởng đến dây thần kinh sinh ba hoặc dây thần kinh mặt, gây ra đau nhói hoặc nhạy cảm ở một bên mặt.

Các biến chứng của bệnh zona ở đầu

Bệnh zona thần kinh ở đầu tiềm ẩn nhiều biến chứng nghiêm trọng hơn so với zona ở các vị trí khác bởi vùng đầu chứa nhiều dây thần kinh quan trọng, ảnh hưởng đến thị giác, thính giác và các chức năng thần kinh trung ương. Các biến chứng của bệnh zona nói chung và zona thần kinh ở đầu nói riêng có thể kể đến như:

• Đau thần kinh sau zona: Đây là biến chứng phổ biến nhất, xảy ra ở khoảng 20% người mắc zona. Khi bị đau thần kinh sau zona, người bệnh phải đối diện với các cơn đau dai dẳng, ngứa hoặc rát bỏng kéo dài nhiều tuần, tháng hay thậm chí nhiều năm sau khi các tổn thương da đã lành.
• Hội chứng Ramsay Hunt: Xảy ra khi virus tấn công dây thần kinh mặt số VII. Các triệu chứng người bệnh có thể gặp phải khi mắc hội chứng này bao gồm liệt cơ mặt một bên, đau tai dữ dội hoặc ù tai, giảm thính lực hoặc mất thính lực tạm thời/vĩnh viễn, rối loạn vị giác và chóng mặt do tổn thương tiền đình.
• Suy giảm hoặc mất thị lực: Virus tấn công dây thần kinh thị giác gây suy giảm thị lực. Trong trường hợp nặng, người bệnh có thể bị mất thị lực vĩnh viễn.
• Viêm não: Trong trường hợp hiếm gặp, virus gây bệnh zona thần kinh có thể tấn công hệ thần kinh trung ương dẫn đến viêm não với các triệu chứng như sốt cao, đau đầu dữ dội, co giật, rối loạn ý thức…
• Mất thính giác: Zona ảnh hưởng đến dây thần kinh thính giác, gây giảm hoặc mất thính lực (tạm thời hoặc vĩnh viễn), thường đi kèm với hội chứng Ramsay Hunt.
• Rụng tóc: Virus gây zona thần kinh làm tổn thương các nang tóc, phá hủy khả năng mọc tóc mới, gây rụng tóc vĩnh viễn (rụng tóc sẹo).

Chẩn đoán bệnh zona ở đầu như thế nào?

Việc chẩn đoán bệnh zona thần kinh thường dựa trên các triệu chứng lâm sàng đặc trưng và có thể bổ sung bằng các xét nghiệm trong trường hợp cần thiết. Các xét nghiệm hỗ trợ chẩn đoán zona thần kinh nói riêng và zona thần kinh ở đầu nói chung bao gồm:

• Xét nghiệm PCR: Đây là phương pháp xét nghiệm chính xác nhất để phát hiện sự tồn tại DNA của virus Varicella Zoster. Để thực hiện phương pháp này, các chuyên gia sẽ lấy mẫu bệnh phẩm là chất lỏng từ mụn nước zona. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng có thể lấy mẫu bệnh phẩm là máu nếu tình trạng nhiễm trùng lan rộng hoặc gây ảnh hưởng đến mắt.
• Xét nghiệm Tzanck: Lấy dịch hoặc mẫu cạo từ mụn nước để kiểm tra dưới kính hiển vi. So với xét nghiệm PCR thì xét nghiệm này có độ nhạy thấp hơn nhưng có thể phát hiện các virus gây triệu chứng tương tự.
• Xét nghiệm kháng thể trong máu: Xét nghiệm kháng thể trong máu, kiểm tra nồng độ kháng thể IgM giúp phát hiện sự hoạt động hiện tại của virus và kiểm tra nồng độ IgG để kiểm tra mức độ miễn dịch của cơ thể đối với bệnh zona.
• Kháng thể huỳnh quang trực tiếp: Xét nghiệm nhanh, lấy mẫu từ mụn nước để phát hiện kháng nguyên của virus Varicella Zoster. Xét nghiệm này cho ra kết quả nhanh chóng song độ nhạy thấp hơn so với xét nghiệm PCR.

Hướng dẫn cách chữa zona thần kinh ở đầu

Điều trị zona thần kinh ở đầu cần được thực hiện kịp thời và đúng cách để giảm triệu chứng, rút ngắn thời gian hồi phục và hạn chế biến chứng.

Điều trị bằng thuốc

Để điều trị zona thần kinh ở đầu, bác sĩ có thể chỉ định bạn sử dụng một số loại thuốc như:

• Thuốc kháng virus: Ức chế sự nhân lên của virus, giảm mức độ nghiêm trọng và nguy cơ biến chứng. Thời điểm sử dụng thuốc hiệu quả nhất trong vòng 72 giờ từ khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên.
• Thuốc giảm đau: Giảm các cơn đau gây ra bởi căn bệnh zona thần kinh.
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng nhằm mục đích kiểm soát cơn đau thần kinh gây ra bởi zona.
• Thuốc kháng histamin để giảm ngứa.

Chăm sóc tại nhà

Các biện pháp chăm sóc tại nhà có thể kể đến như:

• Giữ vệ sinh vùng da bị tổn thương: Sử dụng nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát khuẩn nhẹ để tránh nhiễm trùng.
• Chườm lạnh: Chườm nhẹ vùng da tổn thương để giảm sưng và đau.
• Sử dụng các sản phẩm kem dưỡng không gây kích ứng để làm mềm da.
• Bổ sung dinh dưỡng: Ăn uống đủ chất, tăng cường bổ sung các loại thực phẩm giàu vitamin C để tăng cường sức đề kháng.
• Chăm sóc tóc và da đầu: Sử dụng dầu gội dịu nhẹ, tránh các sản phẩm chứa hóa chất mạnh gây kích ứng. Bên cạnh đó, người bệnh cần tránh cào hoặc chà mạnh vào vùng da đầu đang có tổn thương.
• Ngoài ra, các biện pháp hỗ trợ khác như giảm căng thẳng, nghỉ ngơi và vận động nhẹ nhàng cũng rất quan trọng trong quá trình hồi phục của người bệnh.

Phòng ngừa bệnh zona ở đầu

Phòng ngừa bệnh zona ở đầu là rất quan trọng để giảm nguy cơ mắc bệnh và các biến chứng nghiêm trọng. Các biện pháp phòng ngừa sau đây có thể giúp bảo vệ sức khỏe:

• Tiêm vắc xin zona thần kinh: Hiện nay đã có vắc xin phòng bệnh zona thần kinh. Theo các chuyên gia, vắc xin Shingrix là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất đối với bệnh zona ở đầu và các vị trí khác trên cơ thể. Với hiệu quả lên đến 97% trong việc ngăn ngừa bệnh và hơn 90% trong việc giảm đau thần kinh sau zona, vắc xin này được khuyến cáo cho người từ 50 tuổi trở lên và những người từ 18 tuổi trở lên có nguy cơ cao mắc bệnh.
• Duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh: Hệ miễn dịch mạnh giúp ngăn ngừa sự tái hoạt động của virus Varicella Zoster. Để duy trì sức khỏe hệ miễn dịch, bạn cần duy trì chế độ ăn uống khoa học, tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc và tránh những yếu tố gây suy yếu miễn dịch.
• Giảm căng thẳng: Các nghiên cứu chỉ ra rằng, căng thẳng có thể kích hoạt bệnh zona. chính vì thế, việc chủ động giảm căng thẳng cũng là một cách để phòng ngừa bệnh zona thần kinh. Các phương pháp giảm căng thẳng và thư giãn có thể kể đến như thiền, yoga…
• Theo dõi các triệu chứng sớm: Nếu bạn đã từng mắc bệnh thủy đậu, hãy cảnh giác với các triệu chứng ban đầu của zona như đau, ngứa hoặc cảm giác tê tại các vùng da đầu hoặc mặt. Việc phát hiện sớm các triệu chứng ban đầu của bệnh sẽ giúp điều trị kịp thời từ đó giảm nguy cơ biến chứng.
• Điều trị sớm nếu có triệu chứng: Khi có triệu chứng zona, việc điều trị bằng thuốc chống virus ngay từ đầu có thể giảm thiểu triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng như đau thần kinh sau zona.

Trên đây là toàn bộ những thông tin cơ bản xoay quanh căn bệnh zona thần kinh ở đầu. Có thể thấy rằng, zona thần kinh ở đầu là tình trạng bệnh nguy hiểm, gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Việc tiêm vắc xin đầy đủ và duy trì một lối sống lành mạnh là cách hiệu quả để bảo vệ sức khỏe. Hãy liên hệ đến số hotline 18006928 để được tư vấn và hỗ trợ đăng ký tiêm chủng zona thần kinh ở Tiêm chủng Long Châu bạn nhé.