Bệnh bụi phổi là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Bệnh bụi phổi là gì?

Bệnh bụi phổi là bất kỳ bệnh lý phổi nào xảy ra do hít phải bụi, các sợi hữu cơ hoặc không hữu cơ trong không khí. Bệnh bụi phổi là một trong những bệnh nghề nghiệp phổ biến nhất trên thế giới, đặc biệt là ở các nước đang phát triển.

Trên thế giới, số ca mắc đã tăng 81.1% từ năm 1990 đến năm 2017 ở cả nam và nữ. Tỷ lệ lưu hành bệnh chuẩn hoá theo độ tuổi cao hơn đáng kể ở nam giới. Tỷ lệ mắc bệnh cũng tăng theo độ tuổi và nhiều hơn đáng kể ở nam. Theo nghiên cứu Gánh nặng bệnh tật toàn cầu năm 2010, bệnh bụi phổi gây ra tổng cộng 125.000 ca tử vong. Ước tính vào năm 2016 có khoảng 3495 ca tử vong do bệnh bụi phổi amiăng.

Tỷ lệ mắc bệnh bụi phổi cho thấy xu hướng ngày càng tăng ở những người lao động tiếp xúc với bụi nghề nghiệp. Tại tỉnh Giang Tô, Trung Quốc, 9243 trường hợp mắc bệnh bụi phổi đã được báo cáo từ năm 2006 đến 2017, trong đó, bệnh bụi phổi silic và bụi phổi ở công nhân than chiếm phần lớn các trường hợp. Ở các nước phát triển như Anh, bụi phổi amiăng chiếm đa số.

Tại Việt Nam, theo thống kê, hiện nay, bệnh bụi phổi nghề nghiệp đang chiếm tỷ lệ cao nhất trong số 28 bệnh nghề nghiệp được bảo hiểm ở nước ta. Trong số này, bệnh bụi phổi silic và bệnh bụi phổi bông là hai dạng bệnh phổ biến nhất.

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh bụi phổi

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh bụi phổi có xu hướng không đặc hiệu và có thể trùng lặp với các bệnh phổi khác như viêm phế quản mạn tính, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Nhìn chung, các triệu chứng bạn có thể gặp bao gồm:

• Ho kéo dài;
• Ho có đờm;
• Cảm thấy khó thở;
• Giảm khả năng gắng sức;
• Ho đờm màu đen ở bệnh bụi phổi của công nhân than.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh bụi phổi

Bệnh bụi phổi có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng.

• Bệnh bụi phổi amiăng có thể liên quan đến tràn dịch màng phổi, u trung biểu mô ác tính và ung thư biểu mô phế quản. Các biến chứng quan trọng nhất là xơ phổi và bệnh ác tính màng phổi.
• Bệnh bụi phổi silic có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như ung thư biểu mô hoặc bệnh lao. Những đối tượng mắc bệnh bụi phổi của công nhân than cũng có nguy cơ bệnh lao cao hơn. Việc hít phải bụi than cũng liên quan đến bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và tăng tỷ lệ tử vong ở người bệnh.
• Suy hô hấp tiến triển.
• Suy tim do áp lực bên trong phổi.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn làm việc trong các môi trường có nguy cơ, bạn nên đến gặp bác sĩ ở các lần khám định kỳ để được theo dõi. Bạn cũng nên đến gặp bác sĩ khi xuất hiện các triệu chứng đã nêu ở trên bao gồm ho kéo dài, ho có đờm, khó thở, giảm khả năng gắng sức.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh bụi phổi

Bệnh bụi phổi là kết quả của sự tích tụ các hạt mịn được hít vào, gây ra các phản ứng viêm trong phổi. Bệnh bụi phổi xơ hóa chiếm ưu thế và nguyên nhân của nó là do hít phải các hạt như sợi silica, sợi amiăng, berili, bột talc và bụi than. Tiền sử người bệnh thường phản ánh việc tiếp xúc lâu dài với các chất hít độc hại, việc tiếp xúc thường xảy ra ở nơi làm việc. Thời gian làm việc tương quan với nguy cơ mắc bệnh bụi phổi. Theo thời gian, điều này có thể dẫn đến mô sẹo. Bệnh bụi phổi thường mất nhiều năm để phát triển.