HIV/AIDS là gì? Nguyên nhân gây bệnh và nguyên tắc phòng ngừa

HIV/AIDS là gì?

Human immunodeficiency virus (HIV) gây suy giảm miễn dịch ở người là một loại retrovirus. Retrovirus khi xâm nhập vào cơ thể có khả năng thực hiện quá trình phiên mã ngược để tạo ra các bản sao DNA kết hợp với bộ gen của tế bào chủ bởi một enzyme tích hợp. Virus này sẽ sao chép như một phần của DNA của tế bào chủ.

Có 2 loại HIV là HIV-1, HIV-2. Đa số các trường hợp nhiễm HIV trên thế giới là do HIV-1 gây ra. HIV-2 ban đầu được tìm thấy ở các quốc gia ở Tây Phi nhưng sau đó lan ra các khu vực khác của Châu Phi, Châu Âu, Ấn Độ và Hoa Kỳ. Theo một số nghiên cứu cho thấy, HIV-2 dường như ít nguy hiểm hơn HIV-1.

Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS) là giai đoạn cuối cùng của nhiễm HIV. Người mắc AIDS có số lượng tế bào T CD4+ rất thấp và hệ thống miễn dịch bị tổn thương nghiêm trọng.

AIDS được định nghĩa khi có ít nhất một trong các điều kiện sau:

• Một hoặc nhiều biến chứng xác định bệnh AIDS.(*)
• Số lượng tế bào T CD4+ < 200/mcl.
• Tỷ lệ tế bào CD4+ ≤ 14% so với tổng số tế bào lympho.

(*) Các biến chứng xác định bệnh AIDS bao gồm:

• Các bệnh nhiễm trùng cơ hội nghiêm trọng.
• Một số bệnh ung thư (như u lympho không Hodgkin, Kaposi sarcoma) mà nguyên nhân là do khiếm khuyết đáp ứng miễn dịch qua trung gian tế bào.
• Rối loạn chức năng thần kinh.
• Hội chứng suy mòn.

Những dấu hiệu và triệu chứng của HIV/AIDS

Giai đoạn đầu:

Thường không có triệu chứng hoặc gây các triệu chứng không đặc hiệu tạm thời như hội chứng nhiễm virus cấp tính.

Hội chứng nhiễm virus cấp tính thường xảy ra từ 1 đến 4 tuần sau khi nhiễm trùng, kéo dài từ 3 đến 14 ngày. Dấu hiệu và triệu chứng thường bị nhầm với bệnh bạch cầu đơn nhân hay hội chứng virus không đặc hiệu lành tính như mệt, sốt, khó chịu, đau họng, viêm da, bệnh hạch lympho toàn thân, viêm màng não nhiễm khuẩn.

Sau khi các triệu chứng trên biến mất, đa số các bệnh nhân không có triệu chứng hoặc chỉ có vài triệu chứng nhẹ, không đặc hiệu và không liên tục trong các khoảng thời gian khác nhau (từ 2 đến 15 năm), một số triệu chứng sau đây là phổ biến:

• Hạch to;
• Nấm miệng do Candida.
• Herpes zoster;
• Tiêu chảy;
• Mệt mỏi;
• Sốt và vã mồ hôi;
• Giảm các dòng tế bào máu (giảm bạch cầu, tiểu cầu, thiếu máu) từ nhẹ đến trung bình.

Giai đoạn phát bệnh:

Khi số lượng tế bào lympho CD4+ đã giảm xuống < 200/mcl, các triệu chứng đặc hiệu thường trở nên trầm trọng hơn và xuất hiện bệnh AIDS.

Tác động của HIV/AIDS đối với sức khỏe

Hậu quả chính của việc nhiễm HIV là:

• Gây tổn thương cho hệ miễn dịch, quan trọng nhất là sự suy giảm tế bào lympho CD4+.
• Kích hoạt miễn dịch.

Biến chứng có thể gặp khi mắc HIV/AIDS

Khi tải lượng virus tăng lên gấp 3 lần có thể làm tăng 50% tỷ lệ tử vong cho bệnh nhân trong 2 – 3 năm tiếp theo. Đa số bệnh nhân đều tử vong nếu số lượng CD4+ < 50/mcl.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến HIV/AIDS

HIV lây nhiễm qua việc tiếp xúc với dịch tiết của cơ thể, ví dụ như máu, tinh dịch, dịch tiết âm đạo, nước bọt, sữa mẹ hay từ các vết thương hở. Tuy nhiên, HIV không lây lan qua việc tiếp xúc thông thường tại môi trường sinh hoạt như nơi làm việc, trường học hay nhà ở.

Các đường lây nhiễm thường gặp:

• Quan hệ tình dục.
• Dùng chung kim tiêm có máu hay tiếp xúc với các dụng cụ ô nhiễm.
• Từ mẹ sang con (khi đang mang thai hoặc cho con bú).
• Truyền máu hay ghép tạng.