Polyp tử cung là gì? Những vấn đề cần biết về polyp tử cung

Polyp tử cung là gì?

Polyp tử cung hay còn gọi là polyp nội mạc tử cung là sự phát triển bất thường chứa các tuyến, mô đệm và mạch máu từ nội mạc tử cung. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi phổ biến nhất ở độ tuổi từ 40 đến 49,5 tuổi. Phần lớn các polyp nằm ở đáy tử cung, thường có kích thước từ khoảng từ 5mm đến lớn bằng toàn bộ khoang tử cung. Các polyp này bám vào thành tử cung bằng một cuống hoặc không có cuống. Hình thái tổng thể bên ngoài của polyp là cấu trúc nhẵn, hình cầu hoặc hình trụ và có màu nâu vàng.

Polyp nội mạc tử cung là bệnh lý được phát hiện thường xuyên nhất trong tử cung và thường là những tổn thương lành tính. Polyp nội mạc tử cung có liên quan đến khoảng 50% trường hợp chảy máu tử cung bất thường và 35% trường hợp vô sinh.

Những dấu hiệu và triệu chứng của polyp tử cung

Polyp tử cung hay polyp nội mạc tử cung hầu như không có triệu chứng, đôi khi chúng có thể biểu hiện bằng một số triệu chứng như sau:

Sự chảy máu bất thường

Chảy máu tử cung bất thường là triệu chứng phổ biến nhất của polyp nội mạc tử cung. Là triệu chứng xảy ra ở khoảng 68% phụ nữ trước và sau mãn kinh. Sự chảy máu có thể là do tắc nghẽn mô đệm bên trong polyp dẫn đến ứ máu tĩnh mạch và hoại tử polyp. Kích thước, số lượng và vị trí giải phẫu của polyp dường như không tương quan với các triệu chứng chảy máu. Tình trạng chảy máu bất thường được ghi nhận cụ thể như sau:

• Lượng kinh nguyệt mỗi chu kỳ không đều;
• Kinh nguyệt ra nhiều hoặc chảy máu giữa chu kỳ kinh;
• Chảy máu sau mãn kinh.

Chậm có thai

Khi một cặp vợ chồng không dùng bất kỳ phương pháp tránh thai nào mà vẫn chưa có con trong 2 năm sau đó thì đây là một dấu hiệu đáng lưu ý cho tình trạng vô sinh.

Tác động của polyp tử cung đối với sức khỏe

Kinh nguyệt bất thường, chậm có thai, thậm chí là vô sinh là những triệu chứng có thể khiến cho người mắc polyp tử cung gặp nhiều rắc rối trong sinh hoạt hằng ngày, mệt mỏi, lo lắng về tình trạng sức khỏe cũng như khả năng mang thai.

Biến chứng có thể gặp khi mắc polyp tử cung

Vô sinh

Polyp tử cung có liên quan đến vô sinh, tỷ lệ mắc bệnh này ở những trường hợp vô sinh nguyên phát là khoảng 30% và khoảng 15% ở vô sinh thứ phát.

Polyp tử cung có thể gây vô sinh là do sự tắc nghẽn cơ học làm cản trở sự vận chuyển tinh trùng bằng cách chặn ống cổ tử cung hoặc lối vào ống dẫn trứng. Hơn nữa, polyp có thể tạo ra phản ứng viêm nội mạc tử cung (tương tự như dụng cụ tử cung) làm cản trở quá trình cấy phôi. Chảy máu âm đạo bất thường cũng có thể gây vô sinh do giảm tần suất giao phối.

Cơ chế thứ hai mà polyp có thể gây vô sinh là thông qua các tác động sinh hóa. Polyp nội mạc tử cung liên quan đến các yếu tố metallicoproteinase (MMP), các cytokine như interferon gamma và glycodelin tăng so với nội mạc tử cung bình thường. Mức độ MMP tăng lên trong polyp nội mạc tử cung gây ra sự mất cân bằng trong nội mạc tử cung, ức chế sự làm tổ của phôi. Interferon gamma có tác dụng độc hại đối với tinh trùng và hậu quả ức chế sự phát triển của phôi thai. Glycodelin được biết là có tác dụng cản trở sự tương tác giữa tinh trùng và tế bào trứng.

Ung thư

Đa phần các polyp tử cung là lành tính tuy nhiên vẫn có một tỷ lệ nhỏ polyp tử cung là ác tính.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào về kinh nguyệt và khả năng sinh sản, bạn nên đến gặp bác sĩ ngay để được hỗ trợ chẩn đoán và điều trị.

Nguyên nhân dẫn đến polyp tử cung

Cơ chế bệnh sinh và diễn biến tự nhiên của polyp nội mạc tử cung chưa rõ ràng, tuy nhiên có một số giả thuyết được đề xuất liên quan đến nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh của những tổn thương này như quá trình viêm, thay đổi số lượng thụ thể hormone sinh dục, quá trình chết tự nhiên, yếu tố di truyền cũng như tăng estrogen nội sinh và sử dụng estrogen ngoại sinh.

Biến đổi vật chất di truyền: Các nghiên cứu di truyền học tế bào đã gợi ý rằng các bất thường về nhiễm sắc thể có thể có vai trò trong sự phát triển của polyp nội mạc tử cung. Polyp nội mạc tử cung phát sinh do sự sắp xếp lại nhiễm sắc thể trong các tế bào mô đệm. Ba bất thường về di truyền tế bào chính liên quan đến bệnh này bao gồm các vùng 6p21-22, 12q13-15 hoặc 7q22.

Tamoxifen: Tamoxifen (một chất chủ vận estrogen tử cung được sử dụng để điều trị ung thư vú ở phụ nữ trước và sau mãn kinh) có nguy cơ phát triển polyp nội mạc tử cung. Tỷ lệ mắc polyp tử cung, ung thư nội mạc tử cung ở phụ nữ dùng Tamoxifen cao hơn so với những người không dùng. Sử dụng Tamoxifen làm giảm mức độ ER, tăng mức độ PR trong các polyp đồng thời làm giảm mức độ chết tự nhiên của tế bào. Những kết quả này có thể hỗ trợ cho giả thuyết của họ rằng Tamoxifen thúc đẩy sự phát triển của polyp bằng cách ức chế quá trình chết theo chương trình.

Liệu pháp hormone: Phụ nữ sau mãn kinh sử dụng liệu pháp hormone (HRT) được phát hiện có tỷ lệ mắc polyp nội mạc tử cung cao hơn người không dùng. Điều này có thể là do sự kích thích liên tục của nội mạc tử cung bởi estrogen.

Béo phì: Béo phì có liên quan đến việc tăng sản xuất estrogen nội sinh thông qua việc tăng nồng độ aromatase (enzyme chuyển đổi estrogen) giúp chuyển đổi nội tiết tố androgen trong chất béo thành estrogen.

Quá trình viêm: Sự hình thành polyp nội mạc tử cung có thể là kết quả của tình trạng viêm cục bộ mãn tính ở nội mạc tử cung. Số lượng tế bào mast được tìm thấy ở polyp nội mạc tử cung cao gấp 7 lần so với nội mạc tử cung bình thường. Tế bào mast kiểm soát tình trạng viêm thông qua việc chúng tiết ra các cytokine và các yếu tố tăng trưởng. Quá trình sản xuất prostaglandin trong tế bào mast ở polyp cao hơn đáng kể so với nội mạc tử cung bình thường. Tình trạng viêm dẫn đến sự hình thành các mạch máu mới và sự phát triển của mô.

Quá trình chết tự nhiên thay đổi: Sự cân bằng giữa hoạt động phân bào và quá trình apoptosis dường như đóng một vai trò trong việc điều chỉnh sự phát triển của nội mạc tử cung bình thường trong chu kỳ kinh nguyệt. Rối loạn quá trình này cũng có thể gây bệnh.

Những ai có nguy cơ mắc phải polyp tử cung?

Nữ giới sau mãn kinh mà đối tượng dễ mắc bệnh lý này.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải polyp tử cung

Các yếu tố nguy cơ phát triển polyp tử cung bao gồm:

• Đang ở thời kỳ tiền mãn kinh hoặc mãn kinh nữ;
• Béo phì;
• Dùng Tamoxifen (một loại thuốc điều trị ung thư vú);
• Dùng liệu pháp hormone.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán polyp tử cung

Siêu âm qua ngã âm đạo

Công cụ chính để chẩn đoán ban đầu polyp tử cung là siêu âm qua âm đạo (TVUS). Polyp nội mạc tử cung xuất hiện dưới dạng tổn thương tăng âm với đường viền đều đặn. Tuy nhiên, những phát hiện này không đặc hiệu cho polyp vì u cơ trơn (u xơ) đặc biệt là các dạng dưới niêm mạc cũng có thể có các đặc điểm tương tự.

Hình ảnh quan sát tốt nhất là vào ngày thứ 10 của chu kỳ kinh nguyệt, khi nội mạc tử cung mỏng nhất, để giảm thiểu dương tính giả và âm tính giả kết quả. TVUS có độ nhạy được báo cáo là 19 - 96%, độ đặc hiệu là 53 - 100%, giá trị dự đoán dương tính (PPV) là 75 - 100% và giá trị dự đoán âm tính (NPV) là 87 - 97% để chẩn đoán polyp nội mạc tử cung. TVUS được cho là đại diện cho một phương pháp tiếp cận ban đầu ở các bệnh lý tử cung, tuy nhiên soi tử cung dường như mang lại giá trị chẩn đoán tốt hơn cho các bệnh lý tử cung nói chung và polyp tử cung nói riêng.

Siêu âm bơm nước buồng tử cung

Các kỹ thuật viên sẽ đặt một ống mỏng gọi là ống thông vào bên trong âm đạo và tiêm nước muối vào tử cung. Chất lỏng làm mở rộng diện tích bên trong lòng tử cung và cho phép siêu âm rõ ràng hơn.

Nội soi buồng tử cung

Vừa là một phương pháp chẩn đoán vừa có thể thực hiện cắt bỏ hoặc sinh thiết polyp (nếu cần).

Sinh thiết nội mạc tử cung

Sau khi cắt polyp qua nội soi tử cung, các mẫu bệnh phẩm được gửi đi giải phẫu bệnh để đánh giá mô học và khả năng ác tính của polyp. Phần lớn polyp nội mạc tử cung là nội mạc tử cung chưa trưởng thành, không đáp ứng với các kích thích nội tiết tố. Những polyp nội mạc tử cung này có biểu hiện tăng sản trong tất cả các giai đoạn của chu kỳ kinh nguyệt và không bong ra vào thời điểm hành kinh.

Phương pháp điều trị polyp tử cung

Nội khoa

Đối với những bệnh nhân không có triệu chứng và nguy cơ thấp, polyp nội mạc tử cung có thể theo dõi thêm mà không cần can thiệp gì vì các polyp nội mạc tử cung có thể thoái lui một cách tự nhiên. Trong một thử nghiệm, có khoảng 29% polyp nội mạc tử cung tự khỏi sau 1 năm ở bệnh nhân tiền mãn kinh.

Progestin và chất chủ vận hormone giải phóng gonadotropin giúp kiểm soát nồng độ hormone. Chúng có thể thu nhỏ polyp và giảm bớt các triệu chứng như chảy máu âm đạo, tuy nhiên các triệu chứng thường quay trở lại khi bạn ngừng dùng thuốc.

Đối với những bệnh nhân bị thiếu máu do chảy máu tử cung bất thường, hãy cân nhắc việc bổ sung sắt hàng ngày.

Ngoại khoa

Cắt polyp nội soi tử cung được coi là phương pháp điều trị tiêu chuẩn cho polyp nội mạc tử cung. Polyp có thể liên quan đến bệnh lý nội mạc tử cung khác, do đó cả polyp và nội mạc xung quanh cần được đánh giá về mặt mô học. Một nghiên cứu hồi cứu được thực hiện để xác định thời điểm thích hợp phẫu thuật cắt polyp mà không tìm thấy tỷ lệ ác tính nào trên các mẫu mô học đã kết luận rằng không rõ thời điểm thực hiện cắt polyp ở phụ nữ không có triệu chứng. Các polyp có kích thước lớn với chiều dài lớn hơn 1,5cm ít có khả năng tự khỏi và việc cắt polyp có thể được xem xét ở những bệnh nhân có triệu chứng.

Cắt bỏ tử cung là một lựa chọn phẫu thuật triệt để giúp loại bỏ nguy cơ tái phát polyp và khả năng ác tính. 

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến polyp tử cung

Tái khám thường xuyên sau khi phát hiện các bất thường, tuân thủ điều trị theo hướng dẫn của các bác sĩ, tìm hiểu các thông tin liên quan đến bệnh lý giúp bạn có những quyết định điều trị đúng đắn dưới sự tham vấn của bác sĩ điều trị,... giúp bạn theo dõi diễn tiến bệnh và có biện pháp đối phó hợp lý.

Phương pháp phòng ngừa polyp tử cung

Không có cách nào chắc chắn ngăn ngừa polyp tử cung. Chúng ta có thể giảm cân, xây dựng một lối sống lành mạnh giúp nâng cao chất lượng cuộc sống và giảm khả năng mắc các bệnh lý nói chung.

Các câu hỏi thường gặp về polyp tử cung

Polyp tử cung có nguy hiểm không?

Nhiều bằng chứng cho thấy các polyp có thể biến mất sau 1 năm mãn kinh và ung thư biểu mô nội mạc chỉ liên quan đến 20% polyp tử cung.

Polyp tử cung có điều trị khỏi hoàn toàn không?

Polyp có thể tái phát, vì thế người mắc bệnh nên đến bác sĩ kiểm tra thường xuyên nếu đã điều trị.

Polyp tử cung có kích thước lớn có khả năng ác tính cao không?

Kích thước của polyp có thể có liên quan đến khả năng ác tính và những polyp trên 15mm được cho là có nhiều khả năng dẫn đến biến đổi ác tính hơn, tuy nhiên điều này còn gây tranh cãi.

Polyp tử cung và polyp cổ tử cung hay u xơ tử cung có giống nhau không?

U xơ tử cung là sự phát triển quá mức của các tế bào cơ trơn ở thành tử cung chứ không phải lớp biểu mô lót bên trong tử cung như polyp tử cung. Hai bệnh lý này có thể có triệu chứng và nguyên nhân giống nhau nhưng bản chất mô học khác nhau.

Tiên lượng sau phẫu thuật của bệnh lý này thế nào?

Phẫu thuật cắt polyp qua nội soi tử cung dường như cải thiện tỷ lệ mang thai ở những bệnh nhân vô sinh trước đây bất kể kích thước hoặc số lượng polyp của họ. Việc phục hồi khả năng sinh sản không phụ thuộc vào kích thước của polyp được cắt bỏ. Một nghiên cứu khác liên quan đến bệnh nhân thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) cho thấy rằng phẫu thuật cắt polyp qua nội soi tử cung trước IVF mang lại cơ hội mang thai cao hơn và việc mang thai sau phẫu thuật cắt polyp thường xảy ra một cách tự nhiên trong khi chờ điều trị. Hiện nay, khuyến cáo của chuyên gia là cắt bỏ polyp nội mạc tử cung trước khi thụ tinh trong ống nghiệm.