Bạn đã bị ngộ độc paracetamol nếu như có các triệu chứng sau

Paracetamol là thuốc giảm đau, hạ sốt được sử dụng phổ biến không cần đơn nên tỷ lệ người bị ngộ độc paracetamol có xu hướng gia tăng nhanh chóng.

Trong trường hợp quá liều, phần lớn thuốc được hấp thu trong vòng 2 giờ, nồng độ tối đa đạt được sau 4 giờ sau khi uống, 90% paracetamol được chuyển hóa ở gan qua con đường sulphat và glucuronid, phần còn lại được chuyển hóa thành natalyl pbenzoquinoneimine (NAPQI) bởi hệ thống enzym cytochrom P450 (chủ yếu ở gan).

Uống quá nhiều paracetamol sẽ lấn át quá trình sulfat hóa, khiến lượng NAPQI tăng lên, dẫn đến nhiễm độc gan.

Các triệu chứng khi bị ngộ độc paracetamol

Triệu chứng theo giai đoạn

Ở giai đoạn đầu, dấu hiệu say thường mờ nhạt, dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với biểu hiện của các bệnh lý khác. Ngộ độc paracetamol được chia thành 4 giai đoạn.

• Giai đoạn I, trong 24 giờ đầu sau khi uống, bệnh nhân bị kích ứng đường tiêu hóa, biểu hiện là buồn nôn, nôn và vã mồ hôi.
• Giai đoạn II (Ngày 23), thuốc làm tổn thương và phá hủy tế bào gan, bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi nhiều hơn, vàng da và mắt, đau bụng vùng gan (hạ sườn phải), có thể giảm lượng nước tiểu và nước tiểu có màu vàng hoặc nặng hơn chính là vô niệu. Phần lớn bệnh nhân nhập viện ở giai đoạn này. Nếu không được điều trị kịp thời và nhanh chóng.
• Giai đoạn III, bệnh nhân xuất hiện bệnh não, hội chứng gan thận, suy đa phủ tạng và tử vong.
• Giai đoạn IV (từ ngày 5 đến ngày 14). Đây là giai đoạn người bệnh hồi phục, cấu trúc và chức năng của gan dần trở lại bình thường.

Nếu bạn cảm thấy buồn nôn và nôn sau khi dùng paracetamol, bạn nên cảnh giác và nhập viện để điều trị sớm. Bệnh nhân được khám và đánh giá, uống thuốc, đo paracetamol máu, điều trị tích cực ngộ độc cấp paracetamol, rửa dạ dày, hấp phụ than hoạt, dùng thuốc giải độc càng sớm thì hiệu quả của việc điều trị càng cao.

Đặc biệt trong 8 giờ đầu sau khi dùng thuốc, hiệu quả điều trị rất cao.

Triệu chứng ở các cơ quan

Ngoài triệu chứng choáng váng, ngộ độc paracetamol có thể nhận thấy qua các triệu chứng cơ quan trên cơ thể.

Gan: Gan là cơ quan chịu nhiều tổn thương nhất khi dùng quá liều paracetamol. Ở những bệnh nhân có chỉ số GOT và GPT tăng, men gan cũng tăng trong vòng 24 giờ đầu sau cơn say. Sau 3 - 4 ngày sẽ xuất hiện tình trạng chán ăn, mệt mỏi, chóng mặt,… Hoạt tính của enzyme đạt đỉnh sau 48-72 giờ và trở lại bình thường sau 2 tuần.

Tiêu hóa: Buồn nôn, nôn do dạ dày và ruột bị kích thích. Nôn mửa có thể xảy ra sớm nhất là từ 12 đến 24 giờ. Tình trạng này cũng cho thấy tình trạng viêm gan nặng, đặc biệt là ở trẻ em.

Tuyến tụy: Nồng độ amylase trong máu của tuyến tụy tăng lên và đạt mức tối đa sau 2 ngày, có thể xảy ra viêm tụy cấp.

Tiết niệu: Bệnh nhân viêm gan có tỷ lệ suy thận từ 10 - 25%. Trong suy gan, tỷ lệ suy thận là 50%. Bệnh nhân bị đi tiểu ra máu, hoại tử ống thận, tiểu đạm.

Hệ hô hấp: Bệnh nhân bị tổn thương phổi và phù phổi cấp, tăng huyết áp.

Tim mạch: ST chênh lên hoặc giảm xuống, sóng T đảo ngược hoặc quá thấp, CPK tăng cao. Có tình trạng mô học xuất huyết nội mạch dưới tim, thoái hóa mỡ, hoại tử khu trú.

Thần kinh: Nuốt phải liều cao dẫn đến hôn mê, toan chuyển hóa và thậm chí phù não sau 3-4 giờ.

Ngoài ra, bệnh nhân còn bị hạ đường huyết, hạ thân nhiệt, mất nước liên tục, hạ kali máu và tăng phosphat máu,...

Hoạt chất paracetamol sẽ có ở trong những loại thuốc nào?

Paracetamol là một loại thuốc rất phổ biến, không cần kê đơn và do đó bạn có thể dễ dàng mua được ở các hiệu thuốc. Hoạt chất paracetamol có trong nhiều loại thuốc chữa cảm lạnh, viêm đường hô hấp, đau răng, nhức đầu,... tại Việt Nam như: Panadol, Efferalgan, Alaxan, Ultracet, Rhumenol, Ameflu,...

Vì vậy, khi sử dụng thuốc bạn cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, thành phần thuốc và liều lượng dùng, tuy nhiên tốt nhất vẫn cần tuân theo chỉ định của bác sĩ.

Các phương pháp đánh giá mức độ ngộ độc paracetamol

Để đánh giá mức độ nhiễm độc cấp tính với paracetamol, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh làm các xét nghiệm độc chất và xét nghiệm thông thường.

Xét nghiệm độc chất

Tiến hành xét nghiệm định tính, nếu paracetamol trong dịch vị hoặc nước tiểu dương tính có nghĩa là người bệnh đã dùng paracetamol. Ngoài ra, bệnh nhân phải thực hiện xét nghiệm định lượng paracetamol trong máu.

Phương pháp xét nghiệm

Dùng sắc ký lỏng hiệu suất cao. Phương pháp cho kết quả chính xác, tuy nhiên đòi hỏi máy móc hiện đại và trình độ nhân lực cao. Ngoài ra, có thể sử dụng phương pháp phân cực huỳnh quang miễn dịch, đây là phương pháp đơn giản và cho kết quả khá chính xác.

Thời điểm lấy máu

• Đối với quá liều cấp tính: Uống thuốc cản quang sau 4-24 giờ kể từ khi uống, không nên lấy quá sớm hoặc quá muộn vì sẽ không cho kết quả chính xác.
• Trong trường hợp dùng quá liều nhiều lần: Uống khi bệnh nhân đến bệnh viện để kiểm tra sức khỏe.

Đọc kết quả

• Đối với quá liều cấp tính: Thông thường sử dụng sơ đồ Rumack-Matthew, trục hoành thể hiện thời gian lấy máu sau khi uống, trục tung thể hiện nồng độ paracetamol. Biểu đồ có 2 dòng, 1 dòng thể hiện nguy cơ ngộ độc và 1 dòng khuyến nghị điều trị.
• Khi điều trị lặp lại: Nồng độ paracetamol lớn hơn 20 mg/ml có nguy cơ gây độc và NAC được chỉ định.

Lưu ý: Người nghiện rượu, bệnh nhân thiếu hụt glutathione, bệnh nhân sử dụng men Cyp2E1 không được sử dụng biểu đồ Rumack-Matthew sau 24 giờ thử nghiệm.

Xét nghiệm thông thường

Bao gồm:

Xét nghiệm máu và nước tiểu: Xét nghiệm Ure, Glucose, Creatinin, AST, điện giải đồ, ALT, Bilirubin, Protein, Albumin máu, Amoniac máu, đông máu,...

Chẩn đoán hình ảnh: Bằng các phương pháp điện tim, siêu âm ổ bụng, lồng ngực tia X.

Các xét nghiệm khác: Tùy theo tình trạng của bệnh nhân.

Chức năng gan có thể phục hồi không?

Nếu bệnh nhân không có bệnh lý về gan, thì sau khi điều trị nhiễm độc, gan sẽ hồi phục hoàn toàn, không bị xơ hóa. Tuy nhiên, nếu ngộ độc xảy ra ở những bệnh nhân mắc các bệnh cơ bản như xơ gan, viêm gan B, C mãn tính, nghiện rượu, suy dinh dưỡng,... thì mức độ bảo vệ gan (chống oxy hóa) sẽ giảm so với gan của người bình thường.

Ở những người khỏe mạnh, thường khó có thể vượt qua các triệu chứng nghiêm trọng của ngộ độc trừ khi thực hiện các biện pháp đặc biệt như thay huyết tương và ghép gan.

Nếu không có điều kiện đi khám, bạn nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và dùng theo đúng hướng dẫn. Đặc biệt đối với những bệnh nhân có vấn đề về gan, nghiện rượu, suy dinh dưỡng, phụ nữ có thai,… nên hỏi ý kiến ​​bác sĩ khi dùng các loại thuốc có chứa paracetamol.

Tùy theo mức độ, chống chỉ định dùng paracetamol cho bệnh nhân suy gan thận, thiếu máu nặng, mẫn cảm với paracetamol. Chúc các bạn luôn mạnh khỏe!

Nga Linh

Nguồn Tham khảo: Tổng hợp