Bị đột quỵ bao lâu thì tử vong? Tìm hiểu nguy cơ và cơ hội sống

Đột quỵ là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn thế giới, chỉ đứng sau bệnh tim mạch và ung thư. Căn bệnh này thường xảy ra đột ngột, không báo trước và có thể cướp đi sinh mạng của người bệnh chỉ trong vài phút. Dù y học hiện đại đã có nhiều tiến bộ trong điều trị, đột quỵ vẫn là nỗi ám ảnh vì hậu quả nghiêm trọng mà bệnh lý này để lại.

Hiểu đúng về đột quỵ

Đột quỵ (tai biến mạch máu não) là tình trạng lưu lượng máu đến não bị gián đoạn do tắc nghẽn hoặc vỡ mạch máu, khiến tế bào não thiếu oxy và chết đi nhanh chóng. Đây là một cấp cứu y khoa khẩn cấp có thể gây tổn thương nghiêm trọng hoặc tử vong nếu không được xử lý kịp thời.

Có hai dạng chính của đột quỵ:

• Đột quỵ nhồi máu não: Xảy ra khi mạch máu não bị tắc nghẽn bởi cục máu đông hoặc mảng xơ vữa.
• Đột quỵ xuất huyết não: Xảy ra khi mạch máu trong não vỡ khiến máu tràn vào mô não gây chèn ép và tổn thương tế bào não.

Cả hai dạng đều nguy hiểm nhưng xuất huyết não thường có tỷ lệ tử vong cao hơn.

Bị đột quỵ bao lâu thì tử vong?

Thực tế, không có một con số chính xác cho câu hỏi trên vì điều này phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Tuy nhiên, theo thống kê y học, tổn thương não bắt đầu chỉ trong vài phút sau khi cơn đột quỵ xảy ra và sau khoảng 3 - 6 giờ, các tế bào não có thể chết hàng loạt nếu không được cấp cứu.

Dưới đây là các yếu tố quyết định đến thời gian sống sót của bệnh nhân sau đột quỵ:

Mức độ nghiêm trọng của cơn đột quỵ

Đột quỵ có thể nhẹ hoặc nặng tùy theo khu vực và phạm vi não bị tổn thương. Với các cơn đột quỵ nặng như xuất huyết não lan tỏa hoặc nhồi máu diện rộng, người bệnh có thể tử vong chỉ sau vài phút đến vài giờ nếu không được cấp cứu kịp thời.

Thời gian bắt đầu điều trị

Đây là yếu tố quan trọng nhất quyết định bệnh nhân đột quỵ bao lâu thì tử vong. Càng điều trị sớm thì cơ hội sống càng cao. “Thời gian vàng” để cấp cứu là trong vòng 3 đến 4,5 giờ kể từ khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên. Nếu can thiệp muộn, khả năng phục hồi giảm mạnh và nguy cơ tử vong tăng lên đáng kể.

Tình trạng sức khỏe nền của người bệnh

Người mắc bệnh tim mạch, tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu hoặc béo phì thường có nguy cơ tử vong cao hơn sau cơn đột quỵ. Các bệnh nền này khiến mạch máu yếu, khả năng hồi phục sau tổn thương não kém hơn so với người khỏe mạnh.

Khả năng tiếp cận và chất lượng chăm sóc y tế

Bệnh nhân được cấp cứu tại bệnh viện có đơn vị đột quỵ chuyên biệt sẽ có tỷ lệ sống sót cao hơn. Sự phối hợp giữa bác sĩ cấp cứu, thần kinh, hồi sức tích cực và phục hồi chức năng đóng vai trò quyết định trong việc kéo dài sự sống và hạn chế di chứng.

Phản ứng của cơ thể và yếu tố cá nhân

Mỗi người có ngưỡng chịu đựng tổn thương não khác nhau. Có người có thể vượt qua được cơn đột quỵ nặng nhờ phản ứng sinh lý tốt, trong khi người khác có thể tử vong nhanh hơn dù cùng mức độ tổn thương.

Tổng hợp các yếu tố trên cho thấy, thời gian tử vong sau đột quỵ không thể xác định chính xác. Tuy nhiên, khả năng sống sót phụ thuộc chủ yếu vào việc cấp cứu sớm trong thời gian vàng và chăm sóc y tế hiệu quả.

Cơ hội sống sau khi bị đột quỵ

Dù đột quỵ là tình trạng khẩn cấp nguy hiểm nhưng không ít người vẫn có thể hồi phục tốt nếu được điều trị kịp thời và đúng cách. Theo Hiệp hội Đột quỵ Hoa Kỳ (AHA), cứ mỗi phút não không được cung cấp máu, có khoảng 2 triệu tế bào thần kinh chết đi. Vì vậy, việc cấp cứu càng sớm thì khả năng sống sót và phục hồi càng cao.

Thời gian vàng trong cấp cứu đột quỵ

Khoảng thời gian 3 - 4,5 giờ đầu kể từ khi xuất hiện triệu chứng được xem là “thời gian vàng” để cứu sống bệnh nhân. Ở giai đoạn này, các phương pháp điều trị như tiêm thuốc tiêu sợi huyết (TPA) có thể giúp làm tan cục máu đông, khôi phục dòng máu lên não, từ đó giảm thiểu tổn thương não.

Một số trường hợp đặc biệt có thể kéo dài “thời gian vàng” đến 6 - 24 giờ nếu được chẩn đoán bằng kỹ thuật hình ảnh hiện đại và chỉ định can thiệp mạch máu não kịp thời.

Vai trò của chăm sóc và phục hồi sau đột quỵ

Sau khi qua cơn nguy kịch, người bệnh vẫn cần được chăm sóc toàn diện để ngăn ngừa tái phát và phục hồi chức năng. Liệu pháp phục hồi bao gồm vật lý trị liệu, ngôn ngữ trị liệu, dinh dưỡng hợp lý và hỗ trợ tâm lý giúp bệnh nhân dần lấy lại khả năng vận động và tự chăm sóc bản thân.

Gia đình và người thân có vai trò quan trọng trong việc đồng hành, tạo động lực và theo dõi sức khỏe của người bệnh. Việc tuân thủ điều trị, kiểm soát huyết áp, đường huyết, mỡ máu và bỏ các thói quen xấu như hút thuốc hoặc uống rượu sẽ giúp giảm đáng kể nguy cơ đột quỵ tái phát.

Tỷ lệ hồi phục và tiên lượng sống

Nhiều người cho rằng bị đột quỵ đồng nghĩa với mất đi hoàn toàn khả năng sống nhưng thực tế không phải vậy. Nếu được cấp cứu sớm và chăm sóc đúng cách, khoảng 70% bệnh nhân có thể sống sót và hơn 50% trong số đó hồi phục gần như bình thường sau vài tháng. Ngược lại, nếu bỏ lỡ thời gian cấp cứu, tỷ lệ tử vong có thể tăng lên 60 - 80% tùy mức độ tổn thương não.

Làm gì để phòng ngừa đột quỵ tái phát?

Sau khi vượt qua cơn đột quỵ, người bệnh vẫn có nguy cơ tái phát cao trong vòng 5 năm đầu. Để bảo vệ sức khỏe và kéo dài tuổi thọ, cần tuân thủ các nguyên tắc sau:

• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, ưu tiên rau xanh, cá, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt.
• Hạn chế thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa, muối và đường.
• Kiểm soát huyết áp, tiểu đường và mỡ máu định kỳ.
• Tập thể dục đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày với các hoạt động nhẹ nhàng như đi bộ hoặc yoga.
• Ngưng hút thuốc và hạn chế rượu bia.
• Giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ giấc và tránh căng thẳng kéo dài.

Tóm lại, bị đột quỵ bao lâu thì tử vong là câu hỏi không thể có câu trả lời cố định vì phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ tổn thương não, thời gian cấp cứu và tình trạng sức khỏe của người bệnh. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là phát hiện sớm và xử trí kịp thời. Mỗi phút chậm trễ có thể khiến hàng triệu tế bào não chết đi, làm giảm đáng kể cơ hội sống sót. Chủ động nhận biết dấu hiệu cảnh báo sớm của đột quỵ, gọi cấp cứu ngay và đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất là cách tốt nhất để giành lại sự sống trong cuộc chạy đua với thời gian.