Bố mẹ bị ung thư con có bị không? Ung thư di truyền là gì?

Nguyên nhân gây ung thư là do các đột biến gen, phần lớn xảy ra do cơ thể con người tiếp xúc với các tác nhân sinh ra ung thư từ môi trường bên ngoài, còn một nguyên nhân nữa là do di truyền từ thế hệ trước. Do đó, các đột biến này có thể được truyền lại từ bố mẹ hoặc từ bố hay mẹ. Hãy tham khảo bài viết sau để tìm hiểu về ung thư di truyền, cụ thể là bố mẹ bị ung thư con có bị không?

Ung thư di truyền là gì?

Ung thư di truyền hay còn gọi là ung thư gia đình xảy ra khi một người sinh ra bị đột biến gen hoặc thay đổi gen khiến nguy cơ bị ung thư của họ cao hơn những người khác. Các đột biến gen hay còn gọi là đột biến gen tiền ung thư, có vai trò điều hòa các tế bào phân chia hoặc chết theo chu trình. Đột biến gen dẫn đến các tế bào tăng sinh không có sự kiểm soát, gây ra các khối u. Thế hệ sau có thể bị di truyền nếu các đột biến này xuất hiện ở trong các tế bào giao tử (trứng hoặc tinh trùng).

Theo thống kê, có khoảng 5 - 20% số người bị ung thư là do di truyền. Dù tỷ lệ không cao nhưng cũng cần phải lưu ý, đặc biệt trong gia đình có người bị mắc ung thư. Để biết được gia đình bạn có tình trạng ung thư di truyền hay không, hãy dựa vào một số dấu hiệu sau:

• Trong gia đình có từ hai người trở lên bị mắc ung thư, đặc biệt là được chẩn đoán ung thư từ khi độ tuổi còn trẻ.
• Trong gia đình có một người bị mắc ung thư với nhiều khối u xuất hiện trong cùng một cơ quan trên cơ thể.

Khi trong gia đình có bố hoặc mẹ bị ung thư, nhiều người lo sợ liệu bố mẹ bị ung thư con có bị không? Xác suất mỗi cha hoặc mẹ mang đột biến gen gây bệnh sẽ truyền cho con cái của họ đột biến này là 50%. Tuy nhiên những người con này chưa chắc sẽ phát sinh ung thư. Tỉ lệ bị ung thư sẽ tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như giới tính, con cái mang đột biến của bố hay của mẹ, môi trường sống,… nên không có xác suất chung cho việc di truyền cho thế hệ sau.

Xét nghiệm di truyền ung thư

Để phát hiện ung thư sớm, xét nghiệm di truyền là cách tốt nhất với những người có tiền sử gia đình mắc ung thư. Việc phân tích bộ gen sẽ giúp bạn xác định khả năng bị mắc ung thư trong tương lai và giúp tư vấn các biện pháp điều trị phù hợp và hiệu quả nhất cũng như cách phòng tránh.

Xét nghiệm di truyền để phát hiện ung thư di truyền là phân tích gen, nhiễm sắc thể hoặc protein của một đối tượng có tác dụng như sau:

• Dự đoán nguy cơ mắc bệnh;
• Xác định đối tượng mang mầm bệnh, nghĩa là không mắc bệnh nhưng có gen bệnh;
• Chẩn đoán bệnh;
• Tìm hiểu quá trình có nguy cơ cao của một bệnh lý nào đó.

Để thực hiện xét nghiệm di truyền, cần lấy mẫu máu hoặc mô có chứa vật liệu di truyền chẳng hạn như các tế bào bên trong của đối tượng. Có hơn 900 xét nghiệm di truyền có sẵn để xác định cho nhiều bệnh khác nhau bao gồm vú, buồng trứng, tuyến giáp, đại tràng và các bệnh ung thư khác.

9 loại ung thư có xu hướng di truyền phổ biến

Bố hoặc mẹ mang gen bệnh và truyền lại cho con cái dẫn đến đột biến di truyền. Khi một người thừa hưởng đột biến di truyền có nguy cơ mắc một hoặc nhiều loại ung thư với tỷ lệ mắc là 50% và nhiều bệnh di truyền khác. Dù không phải bệnh ung thư nào cũng đều di truyền, nhưng 9 loại ung thư sau đây có xu hướng di truyền rõ ràng.

Ung thư vú

Có một vấn đề đặt ra là bố mẹ bị ung thư con có bị không? Nếu có một người trong gia đình bị ung thư vú thì nguy cơ các thành viên khác mắc bệnh tăng gấp 3 lần; nếu có hai người mắc ung thư vú thì tỷ lệ mắc bệnh tăng gấp 7 lần. Trong gia đình có nhiều người bị ung thư vú, nhất là dưới 50 tuổi rất có thể họ được di truyền các đột biến gen ung thư vú, phổ biến nhất là đột biến BRCA1, BRCA2.

Ung thư buồng trứng

Yếu tố di truyền có liên quan đến 20​​ - 25% trường hợp ung thư buồng trứng biểu mô. Do tiền sử gia đình bị ung thư buồng trứng nên nguy cơ các thành viên nữ khác trong gia đình mắc ung thư rất cao.

Ung thư nội mạc tử cung

Yếu tố di truyền là nguyên nhân dẫn đến khoảng 5% các trường hợp ung thư nội mạc tử cung. So với tuổi trung bình của những bệnh nhân bị ung thư nội mạc tử cung lẻ tẻ thì tuổi khởi phát ở những bệnh nhân ung thư do di truyền thường trẻ hơn 10 - 20 tuổi.

Ung thư đại trực tràng

Bệnh đa polyp đại trực tràng gia đình và ung thư đại trực tràng di truyền không polyp là hai hội chứng đại trực tràng di truyền thường gặp do các đột biến gen di truyền gây nên. Các đột biến gen không chỉ làm tăng khả năng hình thành khối u đường tiêu hóa mà còn sinh u tại nhiều cơ quan khác như tuyến giáp, tuyến tụy, nội mạc tử cung, gan,… Phát hiện sớm thành viên trong gia đình mang gen bệnh giúp điều trị dự phòng hoặc có kế hoạch tầm soát định kỳ.

Ung thư tuyến tụy

Nguy cơ mắc bệnh của những người có tiền sử gia đình bị ung thư tuyến tụy cũng cao hơn người bình thường. Trong khoảng 13 - 19% bệnh nhân ung thư tuyến tụy có tính chất gia đình phát hiện đột biến di truyền của gene BRCA1, BRCA2.

Ung thư tuyến tiền liệt

Ung thư tuyến tiền liệt ở hai hoặc nhiều thành viên trong gia đình dẫn đến nguy cơ mắc bệnh tăng lên 5-11 lần. Hiệp hội Ung thư Mỹ cho biết một đột biến gen có thể gây nhiều bệnh ung thư khác nhau ở cả nam và nữ. BRCA1 và BRCA2 là những gen phổ biến vừa gây ung thư vú và ung thư buồng trứng ở nữ giới vừa gây ung thư tuyến tụy, tuyến tiền liệt ở nam giới.

Ung thư phổi

Theo Hiệp hội Ung thư Phổi Quốc tế, so với những người không có tiền sử gia đình mắc ung thư phổi, những người có người thân gồm bố, mẹ, anh, chị, em, con cái bị bệnh ung thư phổi thì nguy cơ mắc bệnh này tăng lên 1,51 lần.

Ung thư tuyến giáp

Đây là bệnh ung thư của tuyến nội tiết phổ biến nhất với phần lớn thể bệnh là ung thư tuyến giáp thể biệt hóa. Nếu được điều trị đúng phác đồ, đây là thể bệnh có tiên lượng tốt. Nhưng ung thư tuyến giáp thể tủy có tính di truyền mạnh và có tiên lượng xấu hơn. Nguyên nhân gây bệnh là do đột biến gene RET và còn là nguyên nhân gây khối u nội tiết khác như adenoma tuyến cận giáp, u tủy thượng thận, u thần kinh ở niêm mạc của môi, lưỡi và đường tiêu hóa,…

Ung thư dạ dày

Các thành viên trong gia đình có người bị ung thư dạ dày có nguy cơ mắc ung thư dạ dày cao gấp 2 - 3 lần so với những người khác. Khả năng di truyền của ung thư dạ dày chiếm khoảng 5 - 10%, tương đối cao. Trong đó, ung thư dạ dày lan tỏa di truyền chiếm tỷ lệ cao nhất.

Như vậy, với thắc mắc "Bố mẹ bị ung thư con có bị không?" thì câu trả lời là "Có khả năng rất cao nhưng không phải lúc nào con cái cũng mắc bệnh". Do đó nếu đối tượng nào có người thân bị ung thư thì cần tầm soát ung thư sớm để phát hiện xem họ có đột biến gen di truyền hay không. 

Xem thêm: 

• 8 thực phẩm giúp giết chết tế bào ung thư không phải ai cũng biết
• Thắc mắc: Bị ung thư có nên ăn thịt gà không?
• Giải đáp: Bị ung thư có nên ăn thịt bò không?
• U tế bào mầm buồng trứng là gì? Có điều trị được không?