Nguyên nhân của chân vòng kiềng ở trẻ em và cách khắc phục hiệu quả

Tình trạng chân vòng kiềng không chỉ ảnh hưởng đến dáng đi mà còn có thể gây ra các vấn đề về tư thế và sự phát triển xương ở trẻ. Nhiều phụ huynh thắc mắc liệu chân vòng kiềng có tự hết hay cần điều trị. Do đó, việc nắm rõ nguyên nhân và biểu hiện của chân vòng kiềng sẽ giúp phát hiện sớm, từ đó có phương pháp xử lý kịp thời để hạn chế biến chứng lâu dài.

Nguyên nhân của chân vòng kiềng là gì?

Chân vòng kiềng ở trẻ nhỏ thường xuất hiện như một phần bình thường trong quá trình phát triển. Tình trạng này dễ nhận thấy nhất khi trẻ bắt đầu biết đi, vì lúc đó dáng chân cong ra ngoài sẽ lộ rõ hơn. Chân vòng kiềng sinh lý thường không gây đau, xuất hiện đều ở cả hai chân và có xu hướng tự điều chỉnh khi trẻ đạt khoảng 2 tuổi. Tuy nhiên, nếu tình trạng chân cong vẫn tiếp diễn sau 2 tuổi, nguyên nhân có thể đến từ một số bệnh lý, bao gồm:

Còi xương

Tình trạng còi xương xuất hiện khi cơ thể trẻ không được cung cấp đầy đủ vitamin D, canxi hoặc phospho trong thời gian dài. Nguyên nhân có thể do chế độ ăn thiếu chất, ít tiếp xúc ánh nắng mặt trời - nguồn tổng hợp vitamin D tự nhiên, hoặc do yếu tố di truyền liên quan đến chuyển hóa.

Trẻ mắc còi xương thường có xương yếu, mềm, không đủ sức chống đỡ trọng lượng cơ thể khi đứng hoặc di chuyển, dẫn đến cong xương và có nguy cơ xuất hiện chân vòng kiềng hoặc biến dạng khác của hệ xương.

Thông thường, dấu hiệu của chân vòng kiềng do còi xương được quan sát bằng mắt thường. Bác sĩ có thể đánh giá thông qua khoảng cách giữa hai đầu gối khi trẻ đứng khép hai gót chân lại.

Ngoài ra, tình trạng cẳng chân xoay vào trong cũng khá phổ biến ở trẻ mới biết đi, và có thể đi kèm với chân vòng kiềng. Mặc dù biến dạng này thường không gây đau lúc nhỏ, nhưng về lâu dài, nó có thể gây áp lực bất thường lên các khớp hông, gối hoặc mắt cá, dẫn đến đau hoặc khó chịu khi trưởng thành.

Bệnh Blount

Bệnh Blount là một rối loạn phát triển ảnh hưởng đến phần xương cẳng chân, khiến ống xương cong lệch bất thường.

Ở giai đoạn đầu, bệnh có thể khó phân biệt với tình trạng chân vòng kiềng sinh lý ở trẻ dưới 2 tuổi. Tuy nhiên, khi trẻ lớn hơn, đặc biệt sau 3 tuổi, mức độ cong vẹo trở nên rõ rệt và có thể được phát hiện chính xác qua hình ảnh X-quang.

Bệnh Blount thường xuất hiện ở trẻ có trọng lượng cơ thể lớn, đặc biệt là những bé gái. Những trẻ bắt đầu bước đi quá sớm, trước độ tuổi khuyến nghị, cũng có nguy cơ cao mắc tình trạng này. Thông thường, trẻ nên bắt đầu tập đi trong khoảng từ 11 đến 14 tháng tuổi để giảm áp lực không cần thiết lên xương chân đang phát triển.

Bệnh Paget

Đây là một rối loạn chuyển hóa xương khiến quá trình tái tạo xương bị rối loạn, dẫn đến cấu trúc xương yếu và biến dạng theo thời gian. Khi xương không hồi phục đúng cách, người bệnh có thể xuất hiện tình trạng chân vòng kiềng cùng nhiều vấn đề khác liên quan đến hệ cơ xương. Bệnh Paget chủ yếu xảy ra ở người lớn tuổi và có thể điều trị hiệu quả nếu được phát hiện và can thiệp kịp thời.

Loạn sản sụn

Tình trạng lùn thường bắt nguồn từ một rối loạn phát triển xương gọi là loạn sản sụn (achondroplasia). Đây là một bệnh lý di truyền ảnh hưởng đến quá trình hình thành và tăng trưởng xương, khiến xương không phát triển bình thường. Loạn sản sụn cũng là một trong những nguyên nhân có thể dẫn đến hiện tượng chân vòng kiềng.

Các nguyên nhân khác

Ngoài những yếu tố trên, một số tác nhân khác cũng có thể góp phần gây ra chân vòng kiềng ở trẻ nhỏ, bao gồm:

• Nhiễm độc chì;
• Nhiễm độc fluor;
• Gãy xương không được chăm sóc hoặc phục hồi đúng cách;
• Các bệnh lý làm biến đổi cấu trúc hoặc sự phát triển của xương.

Cách nhận biết trẻ bị chân vòng kiềng

Việc phát hiện sớm các dấu hiệu chân vòng kiềng đóng vai trò quan trọng trong quá trình can thiệp và hỗ trợ phát triển khung xương toàn diện cho trẻ. Những biểu hiện dưới đây có thể giúp phụ huynh nhận ra tình trạng này một cách dễ dàng:

• Khi trẻ đứng thẳng, hai bàn chân và mắt cá chạm nhau nhưng hai đầu gối lại không tiếp xúc.
• Độ cong của hai chân thường giống nhau, thể hiện sự đối xứng.
• Quan sát từ phía trước hoặc phía sau có thể thấy cẳng chân cong nhẹ ra phía ngoài, tạo thành hình vòng cung.
• Dáng đi của trẻ không vững, dễ mất thăng bằng hoặc vấp ngã thường xuyên.
• Trẻ có biểu hiện đau khi di chuyển hoặc đứng lâu.
• Hình dáng chân bị cong rõ rệt chỉ sau một thời gian ngắn.

Một số biện pháp khắc phục tình trạng chân vòng kiềng

Một số cách giúp cải thiện tình trạng chân vòng kiềng ở trẻ bao gồm:

Có phương pháp điều trị kịp thời

Để hạn chế các tổn thương liên quan đến chân vòng kiềng, có thể áp dụng các biện pháp hỗ trợ như sử dụng miếng lót giày hoặc thiết bị chỉnh hình chuyên dụng đặt trong giày. Đeo nẹp vào ban đêm cũng là một trong những phương pháp phổ biến giúp điều chỉnh chân vòng kiềng, thường được bác sĩ nhi khoa khuyến nghị nhằm can thiệp sớm cho trẻ. Khi trẻ lớn dần, phần lớn các tình trạng chân vòng kiềng sẽ có xu hướng cải thiện.

Tuy nhiên, để giúp trẻ phục hồi nhanh và hiệu quả hơn, gia đình nên đưa trẻ đi điều trị theo hướng kết hợp. Việc áp dụng các phương pháp tổng thể như trị liệu vận động cùng với massage nhẹ nhàng cũng mang lại nhiều tác dụng tích cực. Đặc biệt, nếu được can thiệp từ sớm, mức độ cong chân khi trẻ trưởng thành sẽ được giảm thiểu đáng kể.

Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý cho trẻ

Một chế độ ăn uống cân đối và đầy đủ chất dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sự phát triển hệ xương và phòng ngừa biến dạng xương như chân vòng kiềng. Dinh dưỡng lành mạnh cũng giúp giảm nguy cơ tái phát các cơn viêm ảnh hưởng đến sụn khớp.

Những dưỡng chất cần thiết cho trẻ trong giai đoạn phát triển xương bao gồm canxi, vitamin D, protein và các khoáng chất thiết yếu. Cha mẹ nên xây dựng thực đơn hằng ngày đảm bảo đủ các nhóm chất, đồng thời tập cho trẻ thói quen ăn uống khoa học. Hạn chế đồ ăn vặt, tăng cường vận động thể chất phù hợp sẽ giúp kiểm soát cân nặng và hỗ trợ điều chỉnh sự phát triển xương tối ưu.

Thực hiện bài tập cải thiện cho trẻ chân vòng kiềng

Cha mẹ có thể hỗ trợ trẻ luyện tập những động tác phù hợp giúp cải thiện tư thế đứng, tăng cường sức mạnh cơ chân và tăng độ dẻo dai. Những bài tập đơn giản như đứng sát tường, ép hai đầu gối chạm vào nhau, duỗi chân kết hợp giữ thăng bằng… có thể giúp hỗ trợ điều chỉnh dáng chân nếu được thực hiện đều đặn và đúng cách.

Kiểm soát cân nặng hợp lý cho trẻ

Duy trì trọng lượng cơ thể ở mức phù hợp là yếu tố quan trọng trong việc cải thiện chân vòng kiềng. Khi trẻ bị thừa cân hoặc béo phì, áp lực dồn lên khớp gối và chi dưới sẽ tăng lên, khiến biến dạng chân thêm trầm trọng. Trọng lượng dư thừa cũng làm gia tăng nguy cơ tổn thương khớp, đặc biệt nếu trẻ có tiền sử gia đình mắc bệnh lý về xương. Vì vậy, kiểm soát chế độ ăn uống và tăng cường hoạt động thể chất là cách giúp giảm tải áp lực cho hệ xương khớp, hỗ trợ điều chỉnh tư thế chân hiệu quả hơn.

Chân vòng kiềng ở trẻ nếu được phát hiện sớm và can thiệp đúng cách hoàn toàn có thể cải thiện theo thời gian. Việc theo dõi sát sao sự phát triển của trẻ, kết hợp với chế độ dinh dưỡng, luyện tập phù hợp và thăm khám định kỳ sẽ giúp giảm thiểu các biến chứng lâu dài do chân vòng kiềng gây ra. Cha mẹ đừng chủ quan, hãy đồng hành cùng con ngay từ những dấu hiệu đầu tiên để đảm bảo con có một nền tảng xương khớp khỏe mạnh và dáng đi vững vàng trong tương lai.