Dấu hiệu và cách điều trị rối loạn nội tiết tố

Rối loạn nội tiết tố là tình trạng rất phổ biến, có thể xảy ra ở cả nam và nữ giới nhưng thường nữ giới sẽ bị rối loạn nội tiết tố nhiều hơn nam. Những đối tượng dễ gặp phải tình trạng rối loạn nội tiết tốt, bao gồm thiếu niên ở tuổi dậy thì, phụ nữ giai đoạn tiền mãn kinh hoặc sự rối loạn nội tiết tố cũng có thể xảy ra ở những người mắc phải bệnh lý nào đó ở giai đoạn lẽ ra nội tiết tố trong cơ thể ổn định nhất.

Hệ nội tiết là gì?

Hệ thống nội tiết là một mạng lưới đặc biệt gồm các cơ quan và tuyến liên kết với nhau, sản xuất và tiết ra các hormone điều phối các chức năng quan trọng trong cơ thể, điển hình như trao đổi chất, chuyển hóa năng lượng, sinh sản, phát triển cũng như đáp ứng của cơ thể với stress, tổn thương, tâm trạng.

Dưới đây là các thành phần chính của hệ thống nội tiết:

Vùng dưới đồi

Nằm ở nền não gần giao thoa thị, vùng dưới đồi tiết ra các hormone kích thích hoặc ức chế tuyến yên, giúp kiểm soát các khía cạnh quan trọng như cân bằng nước, nhiệt độ, cảm giác thèm ăn, giấc ngủ và huyết áp.

Tuyến yên

Là một tuyến có kích thước bằng hạt đậu ở phần dưới của não, tuyến yên chỉ huy và kiểm soát các chức năng của các tuyến nội tiết ngoại biên, đóng vai trò là dây dẫn trung tâm trong hệ thống phức tạp này.

Tuyến tùng

Nằm bên dưới thể chai ở giữa não, tuyến tùng tiết ra melatonin, góp phần kiểm soát, điều chỉnh giấc ngủ.

Tuyến giáp và tuyến cận giáp

Nằm ở vùng cổ, những tuyến giáp và tuyến cận giáp rất quan trọng đối với chức năng trao đổi chất và duy trì sự cân bằng canxi của cơ thể.

Tuyến ức

Nằm ở phần ngực trên phía sau xương ức, tuyến ức tạo ra các tế bào miễn dịch chống lại nhiễm trùng và loại bỏ các tế bào bất thường, củng cố cơ chế phòng vệ của cơ thể.

Tuyến thượng thận

Có hai tuyến thượng thận nằm phía trên mỗi quả thận, phối hợp chặt chẽ với vùng dưới đồi và tuyến yên. Chúng giải phóng hormone corticosteroid và catecholamine, rất quan trọng để duy trì huyết áp và điều hòa trao đổi chất.

Tuyến tụy

Nằm phía sau dạ dày, tuyến tụy đóng vai trò kép trong quá trình tiêu hóa và sản xuất hormone nội tiết. Tuyến tụy sản xuất insulin và glucagon, hai hormone cần thiết để điều chỉnh lượng đường trong máu.

Buồng trứng (ở nữ)

Nằm sâu trong xương chậu, ở hai bên tử cung, buồng trứng là nơi chứa tế bào trứng để sinh sản. Chúng cũng sản xuất hormone estrogen và progesterone, ảnh hưởng đến đặc điểm và sự trao đổi chất của phụ nữ.

Tinh hoàn (ở nam)

Được tìm thấy ở bìu, tinh hoàn sản xuất tinh trùng để sinh sản và testosterone, rất quan trọng để duy trì các đặc điểm của nam giới.

Biểu hiện của rối loạn nội tiết tố

Nội tiết tố đóng vai trò là “sứ giả” của cơ thể, điều phối sự cân bằng của các chức năng trong cơ thể để có sức khỏe tối ưu. Khi trạng thái cân bằng này bị phá vỡ, rối loạn nội tiết tố có thể biểu hiện với một loạt triệu chứng. Cụ thể:

Ở phụ nữ

Rối loạn kinh nguyệt

Rối loạn nội tiết là nguyên nhân gốc rễ của tình trạng kinh nguyệt không đều, bao gồm rong kinh đến thay đổi độ dài chu kỳ và kinh nguyệt không đều. Nếu để tình trạng rối loạn kéo dài có thể góp phần gây vô sinh ở phụ nữ.

Thay đổi huyết áp

Mất cân bằng nội tiết tố, đặc biệt là nồng độ aldosterone, ảnh hưởng trực tiếp đến huyết áp. Điều này có thể dẫn đến tăng huyết áp, ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch.

Giảm ham muốn tình dục

Estrogen và progesterone, hai hormone quan trọng góp phần vào khoái cảm tình dục, một khi bị rối loạn có thể dẫn đến giảm ham muốn tình dục và khó đạt cực khoái khi sự cân bằng của chúng bị phá vỡ.

Các vấn đề về da

Rối loạn nội tiết thường biểu hiện ở các vấn đề về da như mụn trứng cá, nám, tàn nhang, đồi mồi hoặc tăng sắc tố.

Thay đổi tâm lý

Cảm xúc tiêu cực, cáu kỉnh, tức giận và thay đổi tâm trạng xảy ra phổ biến ở những người bị rối loạn nội tiết.

Các bệnh phụ khoa thường gặp

Mất cân bằng nội tiết tố có thể dẫn đến các vấn đề phụ khoa, ảnh hưởng đến việc tiết dịch nhầy để bôi trơn âm đạo và cân bằng độ pH. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc lây nhiễm ở vùng kín.

Ở nam giới

Mệt mỏi và thay đổi tâm lý

Nam giới bị rối loạn nội tiết tố sẽ cảm thấy mệt mỏi, căng thẳng, khó chịu và thay đổi tâm lý tương tự như phụ nữ.

Các vấn đề về da

Mụn là vấn đề về da thường gặp ở nam giới bị rối loạn nội tiết tố, trong khi đó nám và tàn nhang ít xảy ra hơn so với phụ nữ.

Rậm lông

Lông, tóc mọc rậm có thể xảy ra ở nam giới do mất cân bằng nội tiết tố.

Giảm ham muốn tình dục và các vấn đề về chức năng tình dục

Mất cân bằng nội tiết tố có thể góp phần làm giảm ham muốn tình dục, xuất tinh sớm, rối loạn cương dương và kém tập trung.

Cách điều trị rối loạn nội tiết tố

Để giải quyết chứng rối loạn nội tiết tố đòi hỏi chúng ta phải có cách tiếp cận toàn diện, bao gồm cả biện pháp can thiệp y tế lẫn các phương pháp điều trị không dùng thuốc.

Điều trị y tế

Khi sự mất cân bằng nội tiết tố xuất hiện, tốt nhất bạn nên tìm kiếm lời khuyên từ các bác sĩ chuyên khoa. Họ sẽ giúp bạn tìm ra nguyên nhân gốc rễ của rối loạn nội tiết tố bạn đang gặp phải, từ đó sẽ có hướng dẫn cụ thể phù hợp với tình trạng cá nhân.

Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân cơ bản, các phương pháp điều trị y tế đưa ra có thể bao gồm liệu pháp thay thế hormone, sử dụng estrogen và progesterone tổng hợp để khôi phục lại sự cân bằng.

Bên cạnh liệu pháp thay thế hormone, bác sĩ có thể khuyên bạn dùng thuốc an thần, vitamin và thực phẩm chức năng có nguồn gốc từ thảo mộc và thực vật.

Điều trị không dùng thuốc

Thay đổi lối sống và điều chỉnh chế độ ăn uống là biện pháp giúp thúc đẩy sự hài hòa nội tiết tố một cách tự nhiên. Cụ thể:

Chế độ ăn uống cân bằng

Những thực phẩm giàu axit béo omega-3, omega-6 và omega-9 có trong cá, hạt hướng dương hoặc quả bơ đóng một vai trò quan trọng trong việc sản xuất hormone. Do đó, hãy tăng cường bổ sung những thực phẩm này vào chế độ ăn uống hàng ngày.

Rau xanh đậm

Tăng cường tiêu thụ các loại rau có màu xanh đậm như súp lơ và bắp cải vì chúng chứa nhiều vitamin (đặc biệt là C, B) và khoáng chất (magiê, kẽm, mangan). Những dưỡng chất này hỗ trợ lưu thông máu và điều hòa hormone, giảm nguy cơ rối loạn nội tiết.

Bổ sung nước

Đảm bảo uống đủ nước, ít nhất 2 lít mỗi ngày, để hỗ trợ các chức năng tổng thể của cơ thể, bao gồm cả điều hòa hormone.

Lối sống lành mạnh

Ưu tiên ngủ đủ giấc, kiểm soát căng thẳng bằng các hoạt động như yoga hoặc thiền và tham gia các bài tập nhẹ nhàng. Việc chống lại căng thẳng là rất quan trọng vì nồng độ cortisol tăng cao có thể phá vỡ hệ thống nội tiết.

Mát-xa và thư giãn

Kết hợp mát-xa bụng và chân nhẹ nhàng vào thói quen hàng ngày để kích thích điều hòa nội tiết tố.

Tóm lại, rối loạn nội tiết gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với các chức năng của hệ thống sinh sản, bao gồm cả nguy cơ vô sinh. Do đó, việc áp dụng lối sống hài hòa, chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng sẽ góp phần đáng kể vào việc cân bằng nội tiết tố, bảo vệ hoạt động bình thường của các cơ quan quan trọng. 

Xem thêm:

• Rối loạn nội tiết tố nữ có nguy hiểm không?
• Cách để tăng nội tiết tố nữ tự nhiên cho cơ thể