Đau thượng vị sau khi ăn: Nguyên nhân và cách khắc phục

Cảm giác đau ở vùng thượng vị sau khi ăn, đặc biệt khi no là một hiện tượng phổ biến. Thông thường, đây không phải là một vấn đề nghiêm trọng đối với sức khỏe. Tuy nhiên, đau thượng vị sau khi ăn có thể là một dấu hiệu cảnh báo về các vấn đề liên quan đến hệ tiêu hóa. Dưới đây là một số thông tin hữu ích để giúp giảm đau thượng vị và ngăn ngừa tình trạng này.

Đau thượng vị sau khi ăn là gì?

Thượng vị là vùng bụng có ranh giới từ rốn đến phía dưới xương ức. Đau thượng vị là một loại đau xuất hiện ở phía trên rốn, dưới xương ức nên dẫn đến nhiều người nhầm lẫn với đau dạ dày.

Triệu chứng đau thượng vị sau khi ăn thường là cảm giác đau âm ỉ, khó chịu xảy ra ngay sau khi ăn hoặc nằm xuống khi mới ăn no. Trong một số trường hợp, có thể xuất hiện cơn đau mạnh, đau nhói kéo dài đến phía sau lưng. Nếu không được điều trị kịp thời, hiện tượng này có thể gây ra các biến chứng đe dọa đến sức khỏe.

Đau thượng vị thường liên quan đến vấn đề khó tiêu hoặc do sự rối loạn hoạt động của hệ tiêu hóa. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, hiện tượng này có thể xuất phát từ các vấn đề bệnh lý cần phải được điều trị. Vì vậy, việc quan sát và hiểu rõ nguyên nhân là cách quan trọng để có hướng xử lý tốt nhất cho từng trường hợp cụ thể.

Các triệu chứng thường gặp trong trường hợp đau vùng thượng vị sau khi ăn bao gồm:

• Cơn đau xuất hiện ngay sau khi ăn hoặc khoảng 30 - 60 phút sau khi ăn, mức độ đau có thể từ nhẹ đến nặng tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe và thể trạng của mỗi người.
• Đau thường tập trung ở vùng bụng giữa, phía trên rốn và dưới xương ức.
• Các triệu chứng thường xuất hiện kèm theo, bao gồm: Buồn nôn, nôn mửa, chướng bụng, cảm giác đầy hơi, khó tiêu, ợ hơi, ợ nóng,...

Nguyên nhân dẫn đến đau thượng vị sau ăn

Hiện tượng đau thượng vị thường xuất hiện khi bụng đói, sau khi ăn no hoặc có thể xảy ra vào ban đêm. Nguyên nhân có thể bao gồm:

• Do ăn quá no hoặc ăn quá nhanh: Ăn quá no hoặc quá nhanh không chỉ là thói quen không tốt cho sức khỏe mà còn ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa. Khi tiêu thụ một lượng lớn thức ăn, dạ dày phải làm việc mạnh mẽ hơn, sản xuất nhiều acid dịch vị và co bóp, dẫn đến đau vùng thượng vị;
• Dùng nhiều thức ăn cay nóng và chứa nhiều axit: Thức ăn cay nóng (ớt, tiêu, tỏi,...) và thực phẩm chứa nhiều axit (chanh, me, cóc, nước ngọt có gas,...) sẽ kích thích dạ dày tạo ra nhiều axit dịch vị, gây kích ứng niêm mạc dạ dày và thực quản. Nó có thể gây ra đau thượng vị, đầy bụng khó tiêu, chướng bụng và ợ hơi;
• Sử dụng rượu bia trong bữa ăn: Cồn trong rượu bia có thể kích thích dạ dày tạo ra nhiều axit dịch vị và làm suy giảm chất nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày. Dưới sự tác động của enzyme tiêu hóa, cồn sẽ chuyển hóa thành acetaldehyde là độc tố gây hại với các cơ quan trong cơ thể;
• Mang thai: Đau thượng vị là một tình trạng phổ biến ở phụ nữ mang thai, đặc biệt là ở tháng cuối thai kỳ. Nguyên nhân liên quan đến hormone progesterone, giãn nở tử cung, và ăn uống tẩm bổ quá mức. Hiện tượng này thường bùng phát sau khi ăn no và có thể tạo ra những triệu chứng không mong muốn;
• Biểu hiện của một số bệnh lý: Đau thượng vị thường là triệu chứng của nhiều bệnh tiêu hóa, chẳng hạn như viêm túi mật, trào ngược dạ dày thực quản (GERD), viêm loét dạ dày tá tràng. Những bệnh lý này thường làm gia tăng triệu chứng đau thượng vị sau khi ăn, kèm theo những triệu chứng khác như buồn nôn, ợ nóng, đầy hơi và nôn mửa.

Mách bạn: Cách xử lý đau vùng thượng vị sau khi ăn

Đau vùng thượng vị sau khi ăn có thể gây ra nhiều ảnh hưởng đối với chất lượng cuộc sống và sức khỏe. Để cải thiện tình trạng này, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau.

Áp dụng mẹo giảm đau tạm thời

Đau thượng vị sau khi ăn gây ra cảm giác rất khó chịu. Tuy nhiên, bạn có thể giảm bớt cơn đau và một số triệu chứng kèm theo bằng cách áp dụng các mẹo giảm đau tạm thời sau đây:

• Chườm ấm: Dùng túi chườm ấm đặt lên vùng bụng trên từ 10 - 15 phút để làm dịu cơ trơn dạ dày, giúp giảm cơn đau;
• Uống trà gừng: Trà gừng có tác dụng giảm buồn nôn, nôn mửa, kích thích tiêu hóa và giúp cải thiện cảm giác đau vùng thượng vị;
• Dùng mật ong ấm: Uống mật ong ấm có thể giảm cảm giác đau và nóng rát ở vùng thượng vị, cũng như trung hòa dịch vị và giảm cảm giác buồn nôn và nôn mửa.

Sử dụng thuốc không kê toa

Nếu các biện pháp giảm đau tạm thời không mang lại hiệu quả, bạn có thể xem xét sử dụng các loại thuốc không cần kê toa của bác sĩ. Dưới đây là một số loại thuốc được sử dụng để giảm đau vùng thượng vị sau khi ăn:

• Thuốc kháng axit (antacid): Antacid là một nhóm thuốc phổ biến được sử dụng để giảm đau thượng vị. Loại thuốc này thường được dùng sau bữa ăn từ 1 - 3 giờ để trung hòa dịch vị và giảm kích thích trên niêm mạc dạ dày và thực quản, từ đó giúp cải thiện cơn đau cùng với một số triệu chứng đi kèm. Các loại thuốc antacid thường có dạng viên uống, viên nhai hoặc dạng sữa.
• Thuốc bảo vệ niêm mạc: Loại thuốc này tạo một lớp màng bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi tác động của dịch vị và thức ăn. Bạn nên dùng thuốc này trước bữa ăn khoảng 1 giờ để ngăn ngừa đau vùng thượng vị bùng phát.

Các loại thuốc không cần kê toa của bác sĩ chỉ giúp giảm đau vùng thượng vị và các triệu chứng kèm theo. Chúng không điều trị nguyên nhân gây đau vùng thượng vị sau khi ăn. Do đó, bạn nên chỉ sử dụng thuốc trong thời gian ngắn, tránh lạm dụng và phụ thuộc vào thuốc quá mức.

Thay đổi lối sống

Việc thay đổi thói quen ăn uống và lối sống có thể giúp cải thiện và ngăn ngừa đau thượng vị sau khi ăn. Dưới đây là một số cách bạn có thể thực hiện để thay đổi thói quen xấu và thiết lập lối sống khoa học và lành mạnh:

• Tránh ăn quá no: Ăn một lượng thức ăn vừa đủ để tránh tăng áp lực lên dạ dày và hệ tiêu hóa.
• Ăn chậm và nhai kỹ: Nhai kỹ thức ăn và không nên nằm xuống ngay sau khi ăn.
• Hạn chế thực phẩm gây kích ứng: Tránh thực phẩm cay nóng, thức ăn chứa nhiều axit và thực phẩm khó tiêu hóa.
• Không dùng nước ngọt có gas và rượu bia trong bữa ăn: Tránh sử dụng các loại thức uống có thể kích thích tăng sản xuất axit dịch vị và gây cảm giác đau vùng thượng vị.
• Ăn các thực phẩm dễ tiêu hóa và trung hòa dịch vị: Sử dụng thức ăn như rau xanh, trái cây, ngũ cốc, sữa chua, trứng và sữa để giảm dịch vị dư thừa và cải thiện triệu chứng đau vùng thượng vị.
• Thay đổi thói quen sinh hoạt: Loại bỏ thói quen hút thuốc lá, giảm stress, tăng cường vận động và thúc đẩy thói quen ngủ đủ giấc để giảm nguy cơ đau vùng thượng vị.

Đau thượng vị sau khi ăn có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau và gây khó chịu cho người mắc phải tình trạng này. Mặc dù không phải lúc nào cũng là dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng, việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và biện pháp điều trị là quan trọng để cải thiện chất lượng cuộc sống và sức khỏe. Nếu tình trạng này vẫn kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng, bạn nên tìm kiếm lời khuyên từ bác sĩ hoặc chuyên gia y tế.

Xem thêm:

• Mẹo chữa đau thượng vị bằng mật ong hiệu quả
• Nguyên nhân gây đau thượng vị bên trái và cách khắc phục