Góc thắc mắc: Tăng triglyceride máu đơn thuần là gì?

Triglyceride hay còn gọi là chất béo trung tính, có khả năng dự trữ và cung cấp năng lượng cho cơ thể một cách hiệu quả. Nhưng nếu nồng độ của hợp chất này trong máu tăng lên không được kiểm soát, nó có thể dẫn đến một số nguy cơ sức khỏe toàn thân. Vì vậy, tăng triglyceride máu đơn thuần cần được phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Triglyceride là gì?

Triglyceride là một dạng chất béo trung tính bao gồm các este có nguồn gốc từ 3 axit béo và glycerin. Khi chất béo trung tính đi vào ruột non, chúng tách ra và kết hợp lại với cholesterol để tạo thành chylomicrons. Đây là nguồn năng lượng được dự trữ trong các tế bào mỡ, tế bào gan và sau đó giải phóng khi cơ thể cần.

Triglyceride được tìm thấy trong chất béo động vật và thực vật. Ở động vật trên cạn, chất béo thường ở dạng rắn và bao gồm các axit béo bão hòa, mạch carbon dài và có nhiệt độ nóng chảy cao. Đối với động vật dưới nước, chất béo thường ở dạng lỏng và bao gồm các axit béo không bão hòa. Trong thực vật, chất béo trung tính thường được tìm thấy trong các loại thực phẩm như đậu phộng, bông, hạt lanh, thầu dầu, hạt hòa thảo...

Rối loạn lipid máu nguyên phát hoặc thứ phát thường bao gồm các tình trạng như tăng triglyceride máu đơn thuần, tăng cholesterol máu đơn thuần hoặc kết hợp giữa tăng triglyceride máu và tăng cholesterol máu.

Tăng triglyceride đơn giản có nghĩa là trong số bốn chỉ số lipid là triglyceride, cholesterol, HDL-C và LDL-C, chỉ có nồng độ triglyceride là tăng.

Mặc dù nồng độ triglyceride chỉ chiếm một phần nhỏ trong chỉ số cholesterol toàn phần, nhưng mức triglyceride rất cao trong máu có thể làm lệch đáng kể giá trị cholesterol toàn phần và dẫn đến các biến chứng nguy hiểm.

Nồng độ triglyceride trong máu tăng cao, đặc biệt là khi không có tình trạng HDL-C hoặc LDL-C tăng cao, có thể cho thấy có vấn đề ở gan.

Khi nồng độ triglyceride cao bất thường, bệnh nhân sẽ được xét nghiệm men gan để xác định xem thực sự gan của họ có vấn đề gì hay không. Khi đó, nồng độ men gan tăng cao trong trường hợp có những tổn thương gan.

Triglyceride tăng cao dù không kết hợp với cholesterol có nồng độ cao vẫn có thể gây ra các biến chứng ở hệ tim mạch, mạch máu, não… dễ dẫn đến hậu quả nguy hiểm là viêm tụy cấp. Trong trường hợp khẩn cấp, bệnh nhân cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.

Tăng triglyceride máu nguyên phát thường liên quan đến các vấn đề di truyền và rối loạn các chất tạo nên triglyceride. Ngược lại, tăng triglyceride máu thứ phát thường là biến chứng của các tình trạng như tiểu đường, suy giáp, suy thận và béo phì, tổn thương gan, stress…

Điều trị tình trạng tăng triglyceride máu đơn thuần như thế nào?

Mục tiêu điều trị

Những bệnh nhân có lượng triglyceride đơn thuần tăng nhẹ nên dần đưa chỉ số chất béo trung tính về mức an toàn thông qua thay đổi lối sống, chế độ ăn uống và tập thể dục lành mạnh và khoa học. Nếu bạn không đáp ứng với các phương pháp điều trị không dùng thuốc, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giảm nồng độ triglyceride.

Mục tiêu của việc điều trị triglyceride đơn thuần là ổn định mức chất béo trung tính trong máu, ngăn ngừa viêm tụy cấp và ngăn ngừa các biến cố tim mạch, đột quỵ và rối loạn chuyển hóa.

Phân loại ngưỡng điều trị

Ngưỡng điều trị đối với triglyceride tăng cao như sau:

• Từ 150 - 200 mg/dl: Điều trị bằng cách kết hợp thay đổi lối sống, chế độ ăn uống, tập thể dục khoa học.
• Từ 200 - 499 mg/dL: Điều trị dựa trên mục tiêu non-HDL-C sau khi tính toán nồng độ và kết hợp thay đổi lối sống, chế độ ăn uống và tập thể dục.
• ≥500 mg/dl: Sử dụng thuốc giảm triglyceride kết hợp với thay đổi lối sống, chế độ ăn uống và luyện tập để phòng ngừa viêm tụy cấp.

Phương pháp điều trị

Điều trị thay đổi lối sống

Cùng với việc thay đổi lối sống, bệnh nhân có thể áp dụng các phương pháp sau:

• Tăng cường hoạt động thể chất: Thiết lập thói quen tập thể dục thường xuyên sẽ tốt cho sức khỏe của bạn và có thể làm giảm triglyceride. Bạn nên cố gắng dành 30 phút mỗi ngày để tham gia các hoạt động thể chất, chẳng hạn như đi bộ, chạy bộ, đạp xe…

• Tránh thực phẩm có chứa đường và carbohydrate tinh chế.
• Bổ sung chất béo tốt hoặc chất béo không bão hòa từ thực phẩm bao gồm cá thu, cá hồi, hạt dẻ, quả óc chó, quả bơ… Tránh chất béo bão hòa và thực phẩm nhiều dầu mỡ.
• Hạn chế uống rượu, bia, nước ngọt và thay thế bằng những đồ uống tốt hơn như nước lọc, nước cam, nước chanh, trà xanh…
• Hạn chế ăn vào buổi tối vì sau thời gian này thức ăn thường khó hấp thụ vào cơ thể hơn. Đồng thời, khi đi vào giấc ngủ, cơ thể thường không tiêu hao năng lượng khiến lượng calo này dư thừa và chuyển hóa thành mỡ.
• Không nên thức khuya vì có thể làm tăng hàm lượng triglyceride, dẫn đến tích tụ mỡ ở thành bụng, mông và đùi.

Điều trị bằng thuốc

Một số loại thuốc sau đây có thể giúp giảm triglyceride:

• Fibrate: Thuốc bao gồm fenofibrate và gemfibrozil, làm tăng nồng độ HDL-C và giảm mức chất béo trung tính khoảng 30 đến 50%. Fibrate hoạt động bằng cách giảm sản xuất chất béo trung tính ở gan. Chống chỉ định đối với bệnh nhân mắc bệnh gan và túi mật.
• Axit béo omega-3: Thường được dùng dưới dạng viên dầu cá, chúng giúp giảm mức chất béo trung tính khoảng 20 đến 50%. Sử dụng liều cao hơn có thể giúp giảm chất béo trung tính hơn nữa, nhưng cần có sự chỉ định và giám sát của bác sĩ.
• Niacin: Liều 500 đến 2000mg mỗi ngày có thể làm giảm triglyceride khoảng 10 đến 30%.
• Statin: Một số loại thuốc thuộc nhóm statin, chẳng hạn như rosuvastatin, fluvastatin, pitavastatin, lovastatin…, thường có tác dụng làm giảm chất béo trung tính khoảng 10 đến 15%, tùy theo liều lượng.
• Orlistat: Giúp ức chế lipase ruột, từ đó làm giảm nồng độ triglyceride sau bữa ăn. Orlistat có thể được sử dụng với fibrate để tăng hiệu quả điều trị.

Tăng triglyceride máu đơn thuần chỉ là một tình trạng phổ biến có thể gây ra bệnh tim, huyết áp, đột quỵ và các bệnh liên quan khác... Thường xuyên kiểm tra tình trạng sức khỏe để phát hiện kịp thời các trường hợp triglyceride máu tăng cao để có biện pháp điều trị kịp thời.

Xem thêm: 

• Người có chỉ số triglyceride cao nên ăn gì và kiêng gì?
• Triệu chứng của viêm tụy cấp do tăng triglycerid là gì?