Tốt nghiệp Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh. Có nhiều năm trong lĩnh vực dược phẩm. Hiện đang là giảng viên cho Dược sĩ tại Nhà thuốc Long Châu.
Thanh Hương
29/09/2025
Mặc định
Lớn hơn
Hạ huyết áp tư thế nằm sang ngồi là tình trạng huyết áp giảm đột ngột khi thay đổi tư thế từ nằm sang ngồi hoặc đứng, gây ra cảm giác chóng mặt, choáng váng, thậm chí ngất xỉu. Việc nhận biết nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng để giảm nguy cơ té ngã và cải thiện sức khỏe hàng ngày.
Hạ huyết áp tư thế nằm sang ngồi là một dạng rối loạn huyết áp thường gặp, đặc biệt ở người cao tuổi hoặc người có bệnh lý nền. Tình trạng này xảy ra khi huyết áp giảm đột ngột lúc thay đổi tư thế từ nằm sang ngồi. Không chỉ gây ra những triệu chứng khó chịu, tình trạng này còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ tai nạn và biến chứng nguy hiểm.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và cách xử lý khi bị hạ huyết áp tư thế nằm sang ngồi.
Hạ huyết áp tư thế (Orthostatic Hypotension) là tình trạng huyết áp giảm rõ rệt khi cơ thể thay đổi từ tư thế nằm sang đứng (hạ huyết áp tư thế đứng). Trong một số trường hợp ít gặp, người bệnh cũng có thể bị tụt huyết áp khi chuyển từ nằm sang ngồi. Bình thường, khi đang ngồi đứng lên, hoặc đang nằm ngồi dậy, cơ thể sẽ tự điều chỉnh nhịp tim và huyết áp để đảm bảo máu lưu thông lên não ổn định. Ở những người bị hạ huyết áp tư thế, cơ chế điều chỉnh này hoạt động chậm hoặc kém hiệu quả, dẫn đến giảm huyết áp tạm thời.
Ở những người gặp tình trạng này, khi thay đổi tư thế từ nằm sang ngồi, huyết áp sẽ bị tụt do rối loạn điều hòa thần kinh tự chủ, phản xạ tim mạch chậm, làm giảm lượng máu trở về tim. Điều này khiến huyết áp giảm đột ngột, gây thiếu máu não tạm thời và xuất hiện các triệu chứng như chóng mặt, nhức đầu, ù tai hoặc tim đập nhanh. Những biểu hiện này thường xuất hiện trong vài giây đến vài phút sau khi thay đổi tư thế và có thể tự hết nếu cơ thể kịp điều chỉnh.
Ở một số người khỏe mạnh, hạ huyết áp tư thế có thể chỉ gây chóng mặt thoáng qua. Tuy nhiên, nếu xảy ra thường xuyên hoặc ở đối tượng nguy cơ cao, tình trạng này có thể dẫn đến té ngã và chấn thương nghiêm trọng. Ngoài ra, hạ huyết áp tư thế nghiêm trọng có thể dẫn đến mất ý thức tạm thời, suy giảm lưu lượng máu lên não lâu dài và ảnh hưởng đến chức năng tim mạch.
Để hiểu rõ cách phòng ngừa và xử trí, trước hết bạn cần nắm được những nguyên nhân gây hạ huyết áp tư thế nằm sang ngồi. Có thể kể đến những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này như:
Nhận diện sớm các triệu chứng hạ huyết áp tư thế nằm sang ngồi để kịp thời xử lý và hạn chế nguy cơ té ngã hay biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là các triệu chứng thường gặp:
Để giảm thiểu rủi ro và bảo vệ sức khỏe, người bệnh cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát hạ huyết áp tư thế nằm sang ngồi như:
Một trong những cách hiệu quả để phòng ngừa hạ huyết áp tư thế là thay đổi tư thế một cách từ từ. Khi từ nằm chuyển sang ngồi, người có huyết áp không ổn định nên ngồi chậm rãi, giữ chân chạm sàn trong vài giây trước khi đứng lên hoàn toàn. Việc này giúp cơ thể kịp thích nghi, giảm nguy cơ huyết áp giảm đột ngột và ngất xỉu.
Bổ sung đủ nước hàng ngày là yếu tố quan trọng để duy trì thể tích tuần hoàn và lưu lượng máu lên não ổn định. Một số trường hợp có thể được bác sĩ khuyến nghị bổ sung muối hoặc dung dịch điện giải để hỗ trợ điều hòa huyết áp. Tuy nhiên, việc này cần cá nhân hóa và có chỉ định y khoa rõ ràng.
Việc tập các bài tập nhẹ nhàng thường xuyên giúp tăng sức cơ, cải thiện tuần hoàn máu và hỗ trợ điều chỉnh huyết áp hiệu quả. Đồng thời, người bệnh nên tránh đứng quá lâu hoặc ngồi quá lâu một chỗ để ngăn ngừa triệu chứng hạ huyết áp tư thế xuất hiện.
Để phòng ngừa hạ huyết áp tư thế nằm sang ngồi do thuốc, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ để điều chỉnh liều lượng hoặc loại thuốc phù hợp. Ngoài ra, cần hạn chế rượu bia và các chất kích thích vì chúng có thể làm huyết áp dao động, làm tăng nguy cơ chóng mặt và ngất xỉu.
Người bệnh nên kiểm tra huyết áp thường xuyên bằng máy đo huyết áp tại nhà, nhất là khi thay đổi tư thế. Nếu huyết áp tụt mạnh và những triệu chứng xuất hiện nhiều hoặc nghiêm trọng, người bệnh cần được thăm khám kịp thời. Các bác sĩ sẽ chẩn đoán chính xác nguyên nhân và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp, giảm nguy cơ biến chứng.
Hạ huyết áp tư thế nằm sang ngồi tuy không phải lúc nào cũng nguy hiểm ngay lập tức, nhưng nếu chủ quan có thể dẫn đến những tai nạn và biến chứng đáng tiếc. Việc nhận biết sớm nguyên nhân, triệu chứng và áp dụng biện pháp xử lý kịp thời sẽ giúp người bệnh hạn chế rủi ro và cải thiện chất lượng cuộc sống. Đặc biệt, những đối tượng dễ mắc như người cao tuổi, người có bệnh lý tim mạch hoặc thần kinh cần được theo dõi thường xuyên và tuân thủ hướng dẫn từ bác sĩ.
Dược sĩ Đại họcNguyễn Vũ Kiều Ngân
Tốt nghiệp Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh. Có nhiều năm trong lĩnh vực dược phẩm. Hiện đang là giảng viên cho Dược sĩ tại Nhà thuốc Long Châu.