Insulin tác dụng ngắn là gì? Một số lưu ý khi dùng Insulin tác dụng ngắn

Insulin tác dụng ngắn đóng vai trò then chốt trong việc điều chỉnh mức đường trong máu sau bữa ăn và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm do tăng đường huyết đột ngột. Việc hiểu rõ về insulin tác dụng ngắn và lợi ích của nó sẽ giúp bệnh nhân và người chăm sóc có những quyết định điều trị phù hợp, đảm bảo sức khỏe và chất lượng cuộc sống tốt hơn.

Insulin là gì?

Insulin là một hormone quan trọng do tuyến tụy sản xuất, đóng vai trò thiết yếu trong việc điều hòa đường huyết (glucose) trong máu. Tuyến tụy, một tuyến nhỏ nằm phía sau dạ dày, chứa các cụm tế bào gọi là tế bào beta trong đảo tụy (islets of Langerhans), nơi sản xuất và tiết ra insulin. 

Các chức năng của insulin trong cơ thể người:

• Chuyển hóa đường thành năng lượng: Khi chúng ta ăn, thức ăn được tiêu hóa và phân giải thành glucose, một loại đường đơn giản. Glucose được hấp thụ vào máu, làm tăng nồng độ đường huyết. Insulin hoạt động bằng cách gắn vào các thụ thể trên bề mặt tế bào, như tế bào cơ, mỡ và gan, tạo điều kiện cho glucose đi vào tế bào. Tại đây, glucose được sử dụng để tạo ra năng lượng thông qua quá trình chuyển hóa.
• Dự trữ năng lượng: Khi lượng glucose trong máu vượt quá nhu cầu năng lượng của cơ thể, insulin sẽ thúc đẩy quá trình dự trữ glucose dưới dạng glycogen trong gan và cơ. Insulin cũng giúp ngăn ngừa việc cơ thể phân giải chất béo thành axit béo tự do và giải phóng chúng vào máu, trừ khi nồng độ insulin thấp.
• Giải phóng glucose khi cần thiết: Khi nồng độ đường huyết giảm, chẳng hạn như giữa các bữa ăn hoặc khi cơ thể cần thêm năng lượng (như khi tập thể dục), cơ thể sẽ giảm tiết insulin. Đồng thời, hormone glucagon do tuyến tụy tiết ra sẽ kích thích gan phân giải glycogen thành glucose và giải phóng vào máu, duy trì mức đường huyết ổn định.

Insulin tác dụng ngắn là gì?

Insulin là một hormone quan trọng giúp điều hòa lượng đường trong máu. Ở bệnh nhân đái tháo đường, việc sản xuất hoặc sử dụng insulin bị suy giảm, gây tăng đường huyết. Do đó, việc sử dụng insulin là cần thiết để kiểm soát bệnh.

Trong đái tháo đường type 1, cơ thể không sản xuất đủ insulin do hệ miễn dịch tấn công tế bào beta của tuyến tụy. Bệnh nhân cần bổ sung insulin từ bên ngoài để duy trì mức đường huyết ổn định, ngăn ngừa các biến chứng như nhiễm toan ceton do đái tháo đường (DKA) - một tình trạng cấp cứu có thể đe dọa tính mạng.

Với đái tháo đường type 2, cơ thể kháng insulin, khiến lượng insulin tự nhiên không đủ để duy trì đường huyết bình thường. Insulin được sử dụng khi các biện pháp khác như thay đổi chế độ ăn uống, luyện tập, hoặc thuốc uống không đủ hiệu quả. Việc này giúp cung cấp đủ insulin cần thiết để kiểm soát đường huyết và giảm nguy cơ biến chứng mạn tính như bệnh tim mạch, suy thận, hoặc tổn thương võng mạc.

Insulin tác dụng ngắn hay Insulin Regular là loại có tác dụng bắt đầu trong vòng 30 phút sau khi tiêm, đạt đỉnh trong khoảng 2 - 5 giờ và kéo dài từ 3 - 6 giờ. Loại insulin này được sử dụng để kiểm soát đường huyết cho người lớn và trẻ em mắc bệnh tiểu đường type 1 và type 2. Insulin tác dụng ngắn hoạt động bằng cách giảm lượng đường trong máu, đưa glucose từ máu vào các tế bào để cung cấp năng lượng, và ngăn gan giải phóng quá nhiều đường.

Insulin tác dụng ngắn là một hormone protein tổng hợp, có tác dụng tương tự như insulin tự nhiên trong cơ thể. Nó thay thế lượng insulin mà cơ thể không sản xuất đủ hoặc không thể sử dụng hiệu quả. Insulin Regular thường được tiêm dưới da, với liều dùng tùy thuộc vào từng bệnh nhân. Với bệnh nhân tiểu đường type 1, liều khởi đầu thường từ 0.4 - 0.5 UI/kg/ngày và điều chỉnh theo mức đường huyết. Với bệnh nhân type 2, liều khởi đầu từ 0.2 UI/kg/ngày. Cách tiêm có thể bằng kim tiêm hoặc bút tiêm insulin vào bụng, mông, cánh tay trên, hoặc đùi ngoài, luân phiên vị trí để tránh tổn thương da.

Một số lưu ý khi dùng Insulin tác dụng ngắn

Khi sử dụng insulin tác dụng ngắn, cần lưu ý một số điểm quan trọng để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh các tác dụng phụ:

Thời gian tiêm và ăn uống: Insulin tác dụng ngắn thường bắt đầu có hiệu lực sau khoảng 30 phút và đạt đỉnh tác dụng trong 2 - 3 giờ. Do đó, nên tiêm insulin tác dụng ngắn khoảng 30 phút trước bữa ăn để đồng bộ với lượng đường trong máu tăng sau khi ăn.

Theo dõi đường huyết thường xuyên: Người dùng cần kiểm tra đường huyết trước và sau khi tiêm insulin để điều chỉnh liều lượng thích hợp. Điều này giúp tránh tình trạng hạ đường huyết (hypoglycemia) hoặc tăng đường huyết (hyperglycemia).

Lưu ý về vị trí tiêm: Insulin tác dụng ngắn nên được tiêm dưới da ở các vùng như bụng, đùi, cánh tay hoặc mông. Vị trí tiêm cần thay đổi thường xuyên để tránh tích tụ mô mỡ hoặc phản ứng tại chỗ tiêm.

Cảnh giác với các triệu chứng hạ đường huyết: Dấu hiệu của hạ đường huyết bao gồm run rẩy, đổ mồ hôi, chóng mặt, nhịp tim nhanh, và cảm giác đói. Nếu có các triệu chứng này, cần nhanh chóng tiêu thụ thức ăn hoặc đồ uống chứa đường.

Bảo quản insulin đúng cách: Insulin tác dụng ngắn cần được bảo quản ở nhiệt độ mát (khoảng 2 - 8°C), tránh để đông lạnh. Sau khi mở, lọ insulin có thể được giữ ở nhiệt độ phòng, nhưng không nên để quá 4 tuần.

Tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần điều chỉnh liều: Các thay đổi về tình trạng sức khỏe, chế độ ăn uống, hoặc hoạt động thể chất có thể ảnh hưởng đến nhu cầu insulin. Do đó, cần tham khảo ý kiến bác sĩ để điều chỉnh liều lượng nếu có thay đổi nào.

Chú ý khi dùng cùng các thuốc khác: Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của insulin, như corticosteroid, thuốc lợi tiểu, hoặc thuốc ức chế beta. Cần thông báo cho bác sĩ biết về tất cả các loại thuốc đang sử dụng.

Insulin tác dụng ngắn là một phần quan trọng trong phác đồ điều trị tiểu đường, đặc biệt là trong việc kiểm soát đường huyết sau bữa ăn và trong các tình huống cần điều chỉnh đường huyết nhanh chóng. Việc sử dụng đúng loại insulin, liều lượng và thời gian tiêm không chỉ giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.