Nên làm gì khi phát hiện trẻ bị tật khúc xạ bẩm sinh?

Tật khúc xạ bẩm sinh là một trong những vấn đề phổ biến trong lĩnh vực nhãn khoa, ảnh hưởng đến nhiều người ngay từ khi còn nhỏ. Những tật như cận thị, viễn thị hay loạn thị không chỉ gây ra khó khăn trong việc học tập và sinh hoạt hàng ngày mà còn có thể tác động lâu dài đến sức khỏe mắt. 

Việc nhận biết các triệu chứng và tiến hành kiểm tra mắt định kỳ giúp cha mẹ có thể hỗ trợ trẻ một cách tốt nhất, đảm bảo trẻ phát triển khỏe mạnh và tự tin.

Tật khúc xạ bẩm sinh là gì?

Tật khúc xạ, hay còn gọi là tật khúc xạ của mắt, là một tình trạng phổ biến khiến mắt không thể tập trung ánh sáng vào đúng vị trí trên võng mạc. Hãy hình dung mắt như một chiếc máy ảnh, khi ống kính bị hỏng thì hình ảnh sẽ mờ nhòe. Tương tự, khi mắt bị tật khúc xạ, "ống kính" của mắt không thể hội tụ ánh sáng đúng cách, khiến ta nhìn mọi vật không rõ nét.

Tật khúc xạ này có thể xuất hiện ngay từ khi sinh ra hoặc phát triển trong những năm đầu đời.

Các dạng tật khúc xạ bẩm sinh phổ biến

Các dạng tật khúc xạ bẩm sinh phổ biến bao gồm:

• Cận thị (Myopia): Khi mắt quá dài hoặc giác mạc cong quá mức, ánh sáng hội tụ trước võng mạc khiến người bị cận không nhìn rõ các vật ở xa.
• Viễn thị (Hyperopia): Mắt viễn thị có trục nhãn cầu ngắn hơn bình thường, khiến hình ảnh không thể hội tụ đúng trên võng mạc, gây ra tình trạng nhìn mờ, nhòe, đặc biệt khi nhìn gần. Người bị viễn thị thường cảm thấy mỏi mắt, nhức đầu khi phải tập trung nhìn vào các vật nhỏ hoặc đọc sách trong thời gian dài.
• Loạn thị (Astigmatism): Loạn thị là một tật khúc xạ của mắt khiến ta nhìn mọi vật bị mờ và méo mó. Nguyên nhân là do giác mạc, phần trong suốt của mắt, có hình dạng không đều. Điều này giống như khi bạn nhìn qua một chiếc kính bị trầy xước, hình ảnh sẽ bị biến dạng. Loạn thị thường đi kèm với cận thị hoặc viễn thị, khiến tình trạng nhìn mờ trở nên nghiêm trọng hơn.

Tật khúc xạ bẩm sinh có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và khả năng học tập của trẻ, do đó, việc phát hiện và điều trị sớm là rất quan trọng.

Nguyên nhân dẫn đến tật khúc xạ bẩm sinh

Tật khúc xạ bẩm sinh có thể được gây ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Di truyền: Tật khúc xạ thường có tính chất di truyền. Nếu cha mẹ hoặc người thân có tật khúc xạ, trẻ em có nguy cơ cao bị ảnh hưởng.
• Yếu tố phát triển: Trong quá trình phát triển của mắt, các yếu tố như hình dạng của nhãn cầu, độ cong của giác mạc và thể thủy tinh có thể không phát triển đúng cách. Sự phát triển bất thường này có thể dẫn đến cận thị, viễn thị hoặc loạn thị.
• Môi trường: Một số nghiên cứu cho thấy yếu tố môi trường như việc sử dụng thiết bị điện tử quá mức, đọc sách ở khoảng cách gần không đúng cách hoặc thiếu ánh sáng tự nhiên có thể làm gia tăng nguy cơ phát triển tật khúc xạ.
• Tình trạng sức khỏe: Một số bệnh lý và tình trạng sức khỏe có thể ảnh hưởng đến thị giác, ví dụ như bệnh tiểu đường, hội chứng Down hoặc các bệnh lý di truyền khác.
• Chấn thương hoặc nhiễm trùng: Chấn thương mắt hoặc nhiễm trùng trong giai đoạn thai kỳ hoặc sau khi sinh cũng có thể dẫn đến sự phát triển không bình thường của mắt.
• Tác động của môi trường trong thai kỳ: Tiếp xúc với một số loại thuốc, hóa chất hoặc các yếu tố độc hại trong thai kỳ cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của mắt ở thai nhi.

Các nguyên nhân này có thể tương tác với nhau, làm tăng nguy cơ mắc tật khúc xạ bẩm sinh ở trẻ em. Do đó, việc theo dõi sức khỏe mắt của trẻ từ khi còn nhỏ là rất quan trọng để phát hiện và can thiệp kịp thời.

Nên làm gì khi phát hiện trẻ bị tật khúc xạ bẩm sinh?

Khi phát hiện trẻ bị tật khúc xạ bẩm sinh, cha mẹ và người chăm sóc cần thực hiện các bước sau:

• Thăm khám bác sĩ mắt: Đưa trẻ đến khám tại bác sĩ nhãn khoa hoặc chuyên gia về thị giác để được thực hiện các xét nghiệm cần thiết đánh giá mức độ tật khúc xạ và đưa ra phương pháp điều trị thích hợp.
• Sử dụng kính: Nếu trẻ bị cận thị, viễn thị hoặc loạn thị, bác sĩ có thể cho cắt kính. Việc đeo kính đúng cách sẽ giúp trẻ nhìn rõ hơn và giảm căng thẳng cho mắt.

• Theo dõi thường xuyên: Sau khi điều trị ban đầu, cần định kỳ đưa trẻ đi khám lại để theo dõi sự phát triển của tật khúc xạ và điều chỉnh kính nếu cần.
• Giáo dục trẻ về sức khỏe mắt: Hướng dẫn trẻ cách chăm sóc mắt, như giữ khoảng cách hợp lý khi đọc sách hoặc sử dụng thiết bị điện tử, nghỉ ngơi đúng cách để bảo vệ sức khỏe mắt.
• Khuyến khích hoạt động ngoài trời: Một số nghiên cứu cho thấy rằng hoạt động ngoài trời có thể giúp giảm nguy cơ phát triển cận thị. Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể chất và vui chơi ngoài trời.
• Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Đảm bảo trẻ có chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, đặc biệt là các thực phẩm giàu vitamin A, C, E và omega-3, giúp duy trì sức khỏe mắt.
• Thảo luận với giáo viên: Nếu trẻ đang đi học, nên thông báo cho giáo viên về tình trạng thị lực của trẻ để giáo viên có thể hỗ trợ trong quá trình học tập, giúp trẻ ngồi ở vị trí thích hợp trong lớp học.
• Hỗ trợ tâm lý: Trẻ bị tật khúc xạ có thể gặp khó khăn trong việc hòa nhập xã hội hoặc học tập. Hãy lắng nghe và hỗ trợ tinh thần cho trẻ, giúp trẻ tự tin hơn trong cuộc sống hàng ngày.

Tật khúc xạ bẩm sinh là một vấn đề phổ biến ảnh hưởng đến thị lực của trẻ nhỏ, nhưng nếu được phát hiện và can thiệp kịp thời, có thể cải thiện chất lượng cuộc sống và sự phát triển toàn diện của trẻ. Việc thường xuyên kiểm tra mắt và giáo dục trẻ về sức khỏe thị lực là điều cần thiết để đảm bảo rằng trẻ không chỉ có được thị lực tốt mà còn tự tin trong cuộc sống hàng ngày.