Người gan nhiễm mỡ kiêng gì trong chế độ ăn uống và sinh hoạt?

Chế độ ăn uống ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình phục hồi chức năng gan. Vì vậy, người bệnh cần hiểu rõ gan nhiễm mỡ kiêng gì để tránh nạp vào cơ thể những thực phẩm làm tăng áp lực cho gan. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn giải đáp thắc mắc gan nhiễm mỡ kiêng gì, đồng thời cung cấp thông tin về cách phòng ngừa bệnh gan nhiễm mỡ tới quý vị độc giả.

Vì sao bị gan nhiễm mỡ nên ăn kiêng?

Gan nhiễm mỡ kiêng ăn gì và vì sao bị gan nhiễm mỡ nên ăn kiêng là câu hỏi thắc mắc của nhiều người. Bởi vì khi ăn kiêng, người bị gan nhiễm mỡ sẽ có lợi ích sau:

Đối với người thừa cân, béo phì

Gan nhiễm mỡ không do rượu thường gặp ở những người có chỉ số cân nặng vượt mức cho phép. Việc xây dựng một chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ góp phần hỗ trợ người béo phì giảm cân an toàn, đồng thời cải thiện tình trạng tích tụ mỡ trong gan. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, giảm từ 3%-5% trọng lượng cơ thể có thể tạo ra sự thay đổi tích cực đối với sức khỏe gan. Ngoài ra, việc loại bỏ thực phẩm chứa đường tinh luyện, chất béo không lành mạnh, chất bảo quản hay cồn cũng rất cần thiết để giảm gánh nặng cho gan và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Đối với người mắc bệnh tiểu đường

Gan nhiễm mỡ và tiểu đường, đặc biệt là tuýp 2, có mối liên hệ mật thiết với nhau. Ước tính có khoảng 80% bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 cũng đồng thời mắc gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Khi hai bệnh lý này cùng tồn tại, nguy cơ dẫn đến xơ gan hoặc các biến chứng nghiêm trọng khác sẽ tăng cao. Vì vậy, việc tuân thủ chế độ ăn kiêng khoa học đóng vai trò thiết yếu trong việc kiểm soát đường huyết và hạn chế tổn thương gan, giúp bảo vệ sức khỏe lâu dài cho người bệnh.

Bệnh gan nhiễm mỡ kiêng gì trong chế độ ăn uống?

Người mắc gan nhiễm mỡ cần đặc biệt chú ý đến chế độ ăn uống, vì một số thực phẩm có thể làm bệnh trở nên nghiêm trọng hơn hoặc dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như xơ gan và ung thư gan. Dưới đây là những nhóm thực phẩm người bệnh nên hạn chế trong khẩu phần ăn hàng ngày:

Đồ ăn nhanh

Những món ăn như gà rán, khoai tây chiên hay các loại đồ chiên sẵn thường chứa nhiều chất béo chuyển hóa - loại chất được hình thành trong quá trình xử lý dầu công nghiệp. Trans fat có thể làm tăng mức cholesterol xấu, gây rối loạn chuyển hóa và tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tiểu đường cũng như ung thư. Đối với người gan nhiễm mỡ, việc tiêu thụ các loại thực phẩm này sẽ càng làm tăng áp lực lên gan và thúc đẩy bệnh tiến triển nặng hơn.

Thịt nhiều mỡ

Thịt mỡ là nguồn cung cấp lượng lớn chất béo bão hòa và calo. Nếu tiêu thụ quá mức, cơ thể dễ rơi vào trạng thái dư thừa năng lượng, dẫn đến béo phì - một yếu tố nguy cơ hàng đầu gây gan nhiễm mỡ. Chất béo bão hòa còn có thể khiến gan phải hoạt động nhiều hơn trong quá trình chuyển hóa, từ đó làm hư hại các tế bào gan. Chính vì vậy, người bệnh nên thay thế thịt mỡ bằng các loại protein lành mạnh như thịt nạc, cá hoặc đậu phụ để bảo vệ chức năng gan.

Bánh ngọt và thực phẩm nhiều đường

Một trong những nhóm thực phẩm mà người bị gan nhiễm mỡ nên hạn chế chính là bánh ngọt. Những loại thực phẩm này thường chứa lượng lớn đường tinh luyện và tinh bột dễ hấp thu, khiến đường huyết tăng nhanh sau ăn. Lượng đường dư thừa sẽ được gan chuyển hóa thành axit béo, từ đó làm tăng tích tụ mỡ và khiến tình trạng gan nhiễm mỡ nặng hơn. Việc kiểm soát lượng đường nạp vào cơ thể thông qua việc giảm ăn bánh kẹo, bánh quy hay bánh kem là cách hữu hiệu để hỗ trợ điều trị và hạn chế tăng cân không kiểm soát.

Nước ngọt, nước trái cây đóng hộp

Người bệnh gan nhiễm mỡ cũng cần thận trọng với các loại nước giải khát có đường hoặc nước trái cây công nghiệp. Những sản phẩm này thường sử dụng fructose - một loại đường có khả năng kích thích gan sản sinh mỡ thừa, góp phần làm tăng tình trạng kháng insulin và rối loạn chuyển hóa lipid. Hơn nữa, chúng còn làm giảm khả năng đốt cháy axit béo tại gan, từ đó tạo điều kiện cho mỡ tiếp tục tích tụ.

Đồ uống có cồn như rượu và bia

Cồn khi vào cơ thể sẽ được gan chuyển hóa thành acetaldehyde - một chất độc gây tổn hại đến tế bào gan. Quá trình này làm suy giảm chức năng oxy hóa chất béo tại gan, khiến mỡ không được phân giải mà tích tụ ngày càng nhiều. Dù gan nhiễm mỡ không do rượu, nhưng việc sử dụng đồ uống có cồn sẽ khiến bệnh diễn tiến nặng hơn và có thể dẫn đến xơ gan nếu kéo dài.

Thực phẩm chế biến sẵn, đóng hộp

Các loại thực phẩm đóng hộp như xúc xích, thịt nguội, đồ ăn liền thường chứa nhiều đường, chất béo bão hòa và các chất bảo quản nhân tạo. Việc tiêu thụ các loại thực phẩm này không chỉ làm tăng tích tụ mỡ ở gan mà còn gây viêm và ảnh hưởng xấu đến quá trình chuyển hóa của gan. Người bệnh nên ưu tiên thực phẩm tươi, ít chế biến để giảm tải gánh nặng cho gan và hỗ trợ phục hồi chức năng gan hiệu quả hơn.

Bị gan nhiễm mỡ kiêng gì trong chế độ sinh hoạt?

Bên cạnh việc quan tâm đến vấn đề gan nhiễm mỡ kiêng ăn gì, người bệnh cũng nên chú trọng đến việc điều chỉnh lối sống sao cho lành mạnh và khoa học hơn. Dưới đây là một số thói quen cần loại bỏ hoặc hạn chế tối đa để hỗ trợ quá trình phục hồi chức năng gan:

Tránh hút thuốc lá

Nhiều tài liệu y học đã chỉ ra mối liên hệ mật thiết giữa thói quen hút thuốc lá và sự phát triển của bệnh gan nhiễm mỡ. Đặc biệt, những người thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc dù không trực tiếp hút (hút thuốc thụ động) vẫn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn đáng kể, cụ thể là tăng khoảng 1,38 lần. Có hai yếu tố chính khiến thuốc lá trở thành “kẻ thù” của gan:

• Chứa độc chất gây tổn thương tế bào gan: Trong khói thuốc có các hợp chất độc hại như 4-aminobiphenyl - chất này không chỉ làm tổn thương tế bào gan mà còn thúc đẩy nguy cơ tiến triển sang ung thư gan nếu phơi nhiễm lâu dài.
• Gây rối loạn chuyển hóa chất béo: Nicotine có trong thuốc lá kích thích hệ thần kinh giao cảm, làm tăng tiết catecholamin và glucagon - hai yếu tố góp phần làm tăng tích trữ mỡ trong gan.

Vì vậy, người đang mắc gan nhiễm mỡ nên ngừng hút thuốc nếu có thói quen này, đồng thời chủ động tránh xa môi trường có khói thuốc để giảm thiểu nguy cơ làm gan tổn thương nặng hơn.

Không tự ý dùng thuốc hoặc thực phẩm bổ sung

Việc sử dụng thuốc hoặc thực phẩm chức năng mà không có chỉ định chuyên môn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến gan. Một số hoạt chất có thể gây áp lực lên cơ quan này, dẫn đến rối loạn chuyển hóa và làm trầm trọng thêm tình trạng nhiễm mỡ. Vì vậy, người bệnh cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc hay sản phẩm hỗ trợ nào nhằm đảm bảo an toàn và tránh gây hại thêm cho gan.

Gan nhiễm mỡ nên ăn gì giúp giảm cholesterol?

Dưới đây là một số loại thực phẩm được đánh giá là có lợi cho người mắc gan nhiễm mỡ, người bệnh có thể tham khảo để bổ sung vào chế độ ăn cho người bị gan nhiễm mỡ hoặc thực đơn hàng ngày nhằm hỗ trợ điều trị:

Nhóm thực phẩm chứa Omega-3

Các axit béo Omega-3 được chứng minh là có khả năng cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ bằng cách giảm nồng độ chất béo trung tính và hỗ trợ điều hòa chỉ số BMI. Những thực phẩm giàu Omega-3 nên có mặt trong khẩu phần ăn bao gồm cá béo như cá thu, cá hồi, cá trích, cũng như quả óc chó, hạt chia và hạt lanh.

Bông cải xanh (súp lơ xanh)

Đây là loại rau được đánh giá cao trong việc hỗ trợ chuyển hóa chất béo tại gan. Một số nghiên cứu trên động vật đã ghi nhận bông cải xanh giúp giảm tích tụ mỡ tại gan và kích thích gan hoạt động hiệu quả hơn. Do đó, đây là lựa chọn nên được ưu tiên trong khẩu phần ăn.

Trà xanh

Là nguồn cung cấp chất chống oxy hóa mạnh, trà xanh không chỉ giúp làm chậm quá trình lão hóa mà còn hỗ trợ kiểm soát đường huyết và giảm nguy cơ phát triển ung thư, bao gồm ung thư gan. Uống trà xanh đều đặn được khuyến khích trong chế độ ăn của người gan nhiễm mỡ.

Rau lá xanh

Các loại rau như cải bó xôi, rau bina, cải xoăn,… không chỉ giàu chất xơ mà còn chứa nhiều hợp chất chống oxy hóa và nitrat, giúp làm chậm tiến triển của gan nhiễm mỡ. Bổ sung rau xanh mỗi ngày là một phần quan trọng trong chế độ ăn lành mạnh cho người bệnh.

Nhóm đậu và các sản phẩm từ đậu

Các loại đậu như đậu nành, đậu lăng, đậu Hà Lan chứa lượng protein thực vật cao và hỗ trợ kiểm soát lượng mỡ nội tạng. Chúng cũng giúp ổn định đường huyết, tăng cường sức khỏe đường ruột và giảm viêm, những yếu tố góp phần bảo vệ gan.

Ngũ cốc nguyên hạt

Thực phẩm như yến mạch, gạo lứt, lúa mạch và hạt kê rất giàu chất xơ hòa tan, giúp cải thiện chỉ số mỡ máu và kiểm soát cân nặng. Bổ sung ngũ cốc nguyên cám vào bữa ăn hàng ngày sẽ hỗ trợ tốt cho quá trình phục hồi chức năng gan.

Các loại hạt dinh dưỡng

Hạt óc chó, hạt mắc ca, hạt hướng dương, hạt điều,… đều có tác dụng giảm viêm và chống oxy hóa. Một số nghiên cứu cho thấy người bệnh gan nhiễm mỡ tiêu thụ hạt thường xuyên có thể cải thiện chức năng gan và giảm mức độ tổn thương tế bào gan.

Củ nghệ

Curcumin có khả năng điều hòa quá trình chuyển hóa lipid và đường tại gan. Sử dụng nghệ trong bữa ăn hoặc dưới dạng thực phẩm bổ sung đúng liều lượng sẽ mang lại lợi ích trong việc làm giảm các chỉ số viêm và hỗ trợ phục hồi gan.

Cách phòng tránh gan nhiễm mỡ

Để chủ động phòng ngừa tình trạng gan nhiễm mỡ, người bệnh cần:

Chế độ ăn uống hợp lý

Một trong những phương pháp hiệu quả để phòng ngừa gan nhiễm mỡ chính là duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý. Điều này bao gồm việc giảm thiểu sử dụng rượu bia và các chất kích thích, tránh làm tổn thương gan. Bên cạnh đó, chế độ ăn cần đảm bảo đầy đủ chất dinh dưỡng, trong đó ưu tiên:

• Tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu chất xơ như rau củ, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt.
• Hạn chế thức ăn chế biến sẵn và thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ.
• Giảm lượng đồ ngọt và thực phẩm có đường.
• Tăng cường các loại chất béo lành mạnh, bao gồm omega-3 và chất béo không bão hòa đơn, có trong dầu ô liu, cá hồi, cá mòi,…

Thói quen sống lành mạnh

Ngoài chế độ ăn uống, việc duy trì thói quen tập thể dục đều đặn cũng góp phần phòng ngừa gan nhiễm mỡ. Các hoạt động thể chất giúp giảm mỡ thừa trong cơ thể, từ đó giảm nguy cơ mắc các bệnh như tiểu đường và béo phì, hai yếu tố góp phần gây bệnh gan nhiễm mỡ. Bạn có thể lựa chọn các môn thể thao nhẹ nhàng như chạy bộ, đi bộ, bơi lội, hay yoga. Mỗi tuần, bạn nên tập luyện khoảng 5 ngày, mỗi ngày từ 20-30 phút, bắt đầu với cường độ thấp và tăng dần.

Khám sức khỏe định kỳ

Khám sức khỏe gan định kỳ là bước quan trọng để phát hiện sớm bệnh gan nhiễm mỡ cũng như các bệnh lý khác. Việc này giúp bác sĩ phát hiện tình trạng sức khỏe và đưa ra phương án điều trị kịp thời, từ đó ngăn ngừa bệnh phát triển nghiêm trọng và ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài.

Ngoài việc duy trì lối sống lành mạnh và chế độ ăn uống khoa học, người bệnh gan nhiễm mỡ có thể được bác sĩ chỉ định điều trị hỗ trợ bằng thuốc trong trường hợp chỉ số mỡ gan ở mức cao hoặc có nguy cơ tiến triển thành các biến chứng tim mạch. Bên cạnh các loại thuốc điều trị gan nhiễm mỡ nhằm kiểm soát diễn tiến của bệnh, thuốc trị mỡ máu cũng thường được cân nhắc sử dụng, đặc biệt khi người bệnh đồng thời có rối loạn lipid máu - một yếu tố nguy cơ phổ biến và có liên quan mật thiết đến gan nhiễm mỡ. Việc sử dụng thuốc cần được theo dõi chặt chẽ bởi nhân viên y tế nhằm tối ưu hóa hiệu quả điều trị và hạn chế các tác dụng không mong muốn.

Tóm lại, để kiểm soát và cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ, người bệnh cần xây dựng chế độ ăn uống hợp lý, kết hợp với lối sống lành mạnh và theo dõi sức khỏe định kỳ. Việc hiểu rõ gan nhiễm mỡ kiêng gì sẽ giúp bạn chủ động loại bỏ các yếu tố có hại, từ đó góp phần bảo vệ chức năng gan và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.