Nguyên nhân bị huyết áp cao là gì? Phương pháp điều trị và phòng ngừa huyết áp cao hiệu quả

Tình trạng huyết áp cao ngày càng phổ biến và nguy hiểm. Trong bài viết này xin mời các bạn cùng tìm hiểu nguyên nhân bị huyết áp cao và cách để bảo vệ sức khỏe trước mối đe dọa từ căn bệnh quen thuộc này

Nguyên nhân bị huyết áp cao

Tất cả các yếu tố ảnh hưởng đến hệ thống cân bằng muối và nước trong cơ thể, đều có thể gây ra sự co bóp của mạch máu và tăng áp lực lên thành mạch, dẫn đến tình trạng cao huyết áp. Dựa theo nhóm nguyên nhân bị huyết áp cao, bệnh có thể được phân loại thành hai nhóm chính: Huyết áp cao nguyên phát (vô căn) và huyết áp cao thứ phát.

Huyết áp cao nguyên phát (vô căn)

Chiếm khoảng 90% các trường hợp, không xác định được nguyên nhân cụ thể. Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh bao gồm:

• Yếu tố di truyền: Di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc xác định nguy cơ mắc bệnh huyết áp cao. Nếu có người thân trong gia đình bị huyết áp cao, đặc biệt là bố mẹ hoặc anh chị em ruột, nguy cơ mắc bệnh tăng lên đáng kể.
• Tuổi tác: Nguy cơ mắc bệnh huyết áp cao tăng theo độ tuổi. Khi bạn già đi, các cơ quan trong cơ thể không hoạt động như trước, dẫn đến sự co bóp của mạch máu và tăng áp lực lên thành mạch.
• Giới tính: Nam giới thường có nguy cơ cao hơn mắc bệnh huyết áp cao so với phụ nữ, đặc biệt là trước tuổi 55. Tuy nhiên, sau tuổi này, nguy cơ ở phụ nữ lại cao hơn nam giới.
• Chủng tộc: Có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng người da đen có nguy cơ cao hơn mắc bệnh huyết áp cao so với người da trắng. Sự khác biệt chủng tộc này có thể liên quan đến sự khác biệt trong gen di truyền và cũng có thể phản ánh các yếu tố môi trường và xã hội.
• Thừa cân, béo phì: Thừa cân và béo phì đều làm tăng nguy cơ mắc bệnh huyết áp cao. Mỡ bắt đầu tích tụ trong cơ thể, đặc biệt là xung quanh bụng và các nội tạng quan trọng, gây ra sự co bóp của mạch máu và tăng áp lực lên thành mạch.
• Lười vận động: Ít vận động thể chất là một yếu tố rủi ro khác để phát triển huyết áp cao. Hoạt động thể chất đều đặn giúp duy trì trọng lượng cơ thể lành mạnh và kiểm soát áp lực máu.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Ăn quá nhiều muối, cholesterol bão hòa, chất béo bão hòa và ít kali có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh huyết áp cao. Muối làm tăng khả năng hấp thụ nước của cơ thể, làm tăng áp lực lên thành mạch.
• Hút thuốc lá và uống rượu bia: Cả hai thói quen này đều gây hại cho sức khỏe tim mạch và mạch máu, dẫn đến sự co bóp của mạch máu và tăng áp lực lên thành mạch.
• Căng thẳng: Căng thẳng tinh thần có thể tăng áp lực trong cơ thể và dẫn đến tăng huyết áp tạm thời. Căng thẳng kéo dài có thể là một yếu tố góp phần vào sự gia tăng của huyết áp cao.

Huyết áp cao thứ phát

Tình trạng này thường do một số bệnh lý khác gây ra, bao gồm:

• Bệnh lý tim mạch: Hẹp van động mạch chủ, suy tim, bệnh tim bẩm sinh,...
• Bệnh lý thận: Suy thận, viêm cầu thận,...
• Bệnh lý tuyến giáp: Cường giáp, suy giáp,...
• Bệnh lý tuyến thượng thận: U tuyến thượng thận,...
• Sử dụng một số loại thuốc: Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), thuốc tránh thai, thuốc co mạch, và nhiều loại thuốc khác.

Điều trị tăng huyết áp

Việc điều trị tăng huyết áp cũng vô cùng quan trọng để kiểm soát mức huyết áp và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Điều trị tăng huyết áp chủ yếu dựa trên sử dụng thuốc và theo dõi chỉ số huyết áp thường xuyên.

Sử dụng thuốc

Nếu chỉ thay đổi lối sống không đủ để kiểm soát huyết áp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc cho bạn. Một số loại thuốc thường được sử dụng để điều trị tăng huyết áp bao gồm:

• Thuốc lợi tiểu: Giúp cơ thể bài tiết natri và nước thừa ra khỏi cơ thể, qua đó giảm lượng máu lưu thông và hạ huyết áp.
• Thuốc chẹn beta: Giúp làm chậm nhịp tim và giảm lực co bóp của tim, từ đó giảm huyết áp.
• Thuốc ức chế men chuyển hóa angiotensin (ACE): Giúp giãn mạch máu và hạ huyết áp.
• Thuốc chẹn thụ thể angiotensin II (ARB): Có tác dụng tương tự như thuốc ức chế ACE.
• Thuốc chẹn kênh canxi: Giúp giãn mạch máu và hạ huyết áp.

Theo dõi huyết áp thường xuyên

Việc theo dõi huyết áp thường xuyên tại nhà giúp bạn biết được mức độ kiểm soát huyết áp của bản thân và điều chỉnh phương pháp điều trị phù hợp nếu cần thiết.

Phòng ngừa tăng huyết áp

Phòng bệnh hơn chữa bệnh chắc chắn là điều luôn đúng với cuộc sống của chúng ta. Đặc biệt với bệnh lý tăng huyết áp, việc phòng ngừa sớm các nguyên nhân bị huyết áp cao là vô cùng cần thiết và dễ dàng thực hiện.

Giảm cân

Giảm cân chỉ 5% có thể giúp hạ huyết áp đáng kể. Để giảm cân, bạn cần kết hợp chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên. Bạn cũng có thể tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn cụ thể về chế độ giảm cân phù hợp.

Tập thể dục thường xuyên

Tập thể dục thường xuyên giúp hạ huyết áp bằng cách:

• Giảm cân hoặc duy trì cân nặng hợp lý.
• Tăng cường sức khỏe tim mạch.
• Giảm căng thẳng.
• Cải thiện lưu thông máu.

Nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, hầu hết các ngày trong tuần. Bạn có thể chọn các bài tập phù hợp với sở thích và khả năng của mình như đi bộ, chạy bộ, bơi lội, đạp xe, yoga,...

Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh

Chế độ ăn uống lành mạnh là chìa khóa để giữ gìn sức khỏe ổn định. Đặc biệt với người có nguy cơ tăng huyết áp nên áp dụng một số gợi ý ăn uống nhỏ dưới đây

• Hạn chế muối: Mỗi ngày chỉ nên ăn tối đa 2.300mg muối. Dùng gia vị thay thế như thảo mộc, chanh, ớt.
• Tăng cường kali: Ăn nhiều chuối, khoai lang, rau bina, đậu Hà Lan để cân bằng natri và hạ huyết áp.
• Ăn nhiều trái cây và rau quả: Ít nhất 5 phần mỗi ngày để cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ giúp hạ huyết áp.
• Chọn ngũ cốc nguyên hạt: Bánh mì nguyên cám, gạo lứt, yến mạch tốt hơn bánh mì trắng, cơm trắng vì nhiều chất xơ và ít chất béo bão hòa.
• Hạn chế chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa: Tránh thịt đỏ, da động vật, pho mát nguyên kem, bánh ngọt, bánh quy, đồ chiên rán để giảm cholesterol xấu và hạ huyết áp.
• Chọn thực phẩm ít cholesterol: Hạn chế lòng đỏ trứng, gan, thận để bảo vệ mạch máu và hạ huyết áp.

Bỏ hút thuốc lá

Hút thuốc lá làm hỏng mạch máu và dẫn đến tăng huyết áp. Bỏ hút thuốc lá là một trong những điều quan trọng nhất bạn có thể làm để bảo vệ sức khỏe tim mạch của mình.

Hạn chế uống rượu bia

Nên hạn chế lượng rượu bia nạp vào cơ thể để kiểm soát huyết áp cũng như hạn chế nhiều bệnh lý khác.

Huyết áp cao là một căn bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả nếu sớm phát hiện nguyên nhân bị huyết áp cao và có biện pháp xử lý phù hợp. Hãy bắt đầu ngay từ hôm nay bằng việc áp dụng những biện pháp đơn giản mà hiệu quả được chia sẻ trong bài viết này bạn nhé.

Xem thêm:

• Hướng dẫn cách xử lý khi tăng huyết áp đột ngột
• Tìm hiểu ngay 13 nguyên nhân huyết áp cao: Hiểu rõ để phòng ngừa!