Nguyên nhân tiểu đường và các biến chứng cần lưu ý

Trong thời gian gần đây, số người mắc bệnh tiểu đường đang tăng nhanh và nhiều biến chứng nghiêm trọng như bệnh tim, thận, mắt và thần kinh cũng đang gia tăng. Hiểu rõ về nguyên nhân tiểu đường và các biến chứng có thể giúp phát hiện sớm và điều trị hiệu quả bệnh lý ngay từ giai đoạn đầu.

Bệnh tiểu đường là gì?

Tiểu đường, hay còn gọi là đái tháo đường, là một tình trạng bệnh lý mà đường trong máu luôn cao hơn mức bình thường. Nguyên nhân gây ra bệnh này rất đa dạng, phụ thuộc vào từng loại tiểu đường cụ thể.

Dù là loại tiểu đường nào, bệnh vẫn làm tăng lượng đường trong máu, từ đó gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Nguyên nhân bị tiểu đường là gì?

Glucose là một loại đường quan trọng cần thiết cho cơ thể, thường có trong thực phẩm hàng ngày. Nó cung cấp năng lượng cho các tế bào và được tích trữ trong gan dưới dạng glycogen.

Khi không ăn, lượng glucose trong máu giảm xuống, khiến gan phải giải phóng glycogen thành glucose để duy trì mức đường trong máu ổn định. Điều này giúp máu mang glucose đến các mô để cung cấp năng lượng cho các tế bào.

Tuy nhiên, khi các tế bào không thể lấy glucose từ máu một cách tự nhiên mà cần insulin giúp đỡ, điều này sẽ dẫn đến việc giảm glucose trong máu. Và khi đường huyết giảm, tuyến tụy cũng sẽ giảm sản xuất insulin theo.

Nguyên nhân tiểu đường tuýp 1

Với người bị tiểu đường loại 1, hệ miễn dịch của họ sẽ tấn công các tế bào sản xuất insulin trong tuyến tụy, dẫn đến việc giảm nồng độ hormone này trong cơ thể. Khi lượng insulin giảm quá mức, glucose sẽ tiếp tục tồn tại trong máu thay vì được hấp thụ vào tế bào, gây ra tình trạng đường huyết cao.

Hiện nay, nguyên nhân chính xác của bệnh tiểu đường loại 1 vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, một số giả thuyết cho rằng các yếu tố di truyền và môi trường có thể đóng vai trò trong việc gây ra bệnh tiểu đường này.

Nguyên nhân bệnh tiểu đường tuýp 2

Với tiền tiểu đường và tiểu đường tuýp 2, cơ thể không phản ứng đúng với insulin và tuyến tụy không sản xuất đủ insulin để kiểm soát glucose trong máu. Thay vì được chuyển đến tế bào để sử dụng, glucose tích tụ trong máu, làm tăng đường huyết.

Tương tự như tiểu đường tuýp 1, nguyên nhân cụ thể của tiểu đường tuýp 2 vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, có một số yếu tố được xác định có thể góp phần vào bệnh này, bao gồm:

• Di truyền;
• Môi trường sống;
• Thừa cân béo phì;
• Tuổi trên 45;
• Thiếu vận động;
• Tiểu đường thai kỳ trước đây hoặc tiền đái tháo đường;
• Cao huyết áp, cholesterol hoặc triglyceride cao.

Nguyên nhân tiểu đường thai kỳ

Trong suốt thai kỳ, cơ thể phụ nữ sẽ tiết ra các loại hormone từ nhau thai để duy trì sự phát triển của thai nhi. Những hormone này có thể làm cho cơ thể trở nên kháng insulin, tức là không đáp ứng tốt với insulin.

Thông thường, tuyến tụy sẽ sản xuất đủ lượng insulin để đối phó với tình trạng kháng insulin này. Nhưng đôi khi, tuyến tụy không sản xuất đủ insulin. Và khi đó, lượng glucose không đủ để cung cấp cho tế bào, dẫn đến tăng đường huyết, gây ra bệnh tiểu đường thai kỳ.

Nguy cơ mắc bệnh này sẽ tăng lên nếu bạn:

• Có thừa cân;
• Trên 40 tuổi;
• Từng mắc bệnh tiểu đường thai kỳ hoặc sinh con có cân nặng lớn hơn 4,5kg;
• Có tiền sử gia đình mắc bệnh tiểu đường loại 2;
• Có hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).

Bệnh tiểu đường có nguy hiểm không?

Các vấn đề phức tạp thường xuyên xảy ra ở người mắc bệnh tiểu đường bao gồm:

• Vấn đề về mạch máu: Sự tăng đột ngột của đường huyết có thể gây tổn thương cho các mạch máu. Nếu mạch máu lớn bị tổn thương, có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như đột quỵ, đau tim và cản trở tuần hoàn máu tới các chi. Nếu mạch máu nhỏ bị tổn thương, có thể gây ra vấn đề cho các cơ quan như thận, võng mạc và thần kinh ngoại biên.
• Hệ hô hấp: Người mắc bệnh tiểu đường dễ bị viêm phổi hoặc viêm phế quản do sự suy yếu của hệ thống miễn dịch.
• Vấn đề về hệ tiêu hóa: Bệnh nhân có thể phải đối mặt với các vấn đề như viêm nướu, rối loạn chức năng gan, viêm loét dạ dày và tiêu chảy.
• Da: Các triệu chứng như ngứa da, nổi mụn, vàng da và viêm da có thể xảy ra.
• Nguy cơ mắc bệnh Alzheimer: Người mắc bệnh tiểu đường loại 2 có nguy cơ cao hơn mắc bệnh Alzheimer.

Ngoài ra, dưới đây là một số biến chứng sản phụ có thể gặp nếu bị tiểu đường thai kỳ:

• Sản phụ có thể gặp vấn đề tiền sản giật khi có dấu hiệu tăng huyết áp, có protein thừa trong nước tiểu và chân bị sưng. Ngoài ra, nguy cơ tái phát của bệnh khi mang thai lần tiếp theo cũng cao và có thể phát triển thành bệnh tiểu đường (thường là tiểu đường loại 2) khi già đi.
• Thai nhi có thể phát triển nhanh hơn so với tuổi thai nghén và có nguy cơ cao hơn về tiểu đường loại 2 sau này. Nếu không được điều trị đúng cách và hiệu quả trong thời kỳ mang thai, thai nhi có thể đối mặt với nguy cơ tử vong trước hoặc sau khi sinh.

Những kỹ thuật y tế giúp chẩn đoán bệnh tiểu đường là gì?

Bác sĩ sẽ yêu cầu các kiểm tra máu sau để giúp xác định tiền độ tiểu đường và tiểu đường:

• Xét nghiệm A1C: cung cấp thông tin về mức đường huyết trung bình của bạn trong 3 tháng gần đây.
• Kiểm tra đường huyết lúc đói (FPG): đo đường huyết sau khi bạn không ăn gì trong 8 giờ.
• Xét nghiệm dung nạp glucose: kiểm tra mức đường huyết của bạn sau 2 giờ khi bạn uống glucose.
• Kiểm tra đường huyết ngẫu nhiên: Nhân viên y tế thực hiện đo đường huyết của bạn vào bất kỳ thời điểm nào.

Đối với đái tháo đường thai kỳ, bác sĩ sẽ đánh giá các yếu tố nguy cơ mắc bệnh của bạn ở giai đoạn sớm và đề nghị bạn thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán:

• Nếu bạn có nguy cơ cao: Bác sĩ có thể tiến hành các xét nghiệm chẩn đoán tiểu đường ở lần khám thai đầu tiên.
• Nếu bạn có nguy cơ trung bình: Bác sĩ sẽ đề nghị kiểm tra lượng đường huyết của bạn trong khoảng thời gian từ tuần thứ 24 đến 28 của thai kỳ.

Có rất nhiều nguyên nhân tiểu đường và nó có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Do đó, điều quan trọng nhất là phát hiện bệnh sớm và bắt đầu điều trị kịp thời từ giai đoạn đầu. Bệnh nhân nên đến ngay bệnh viện nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào xuất hiện. Nếu đã mắc bệnh mạn tính, bạn sẽ luôn cần tuân thủ phác đồ điều trị kéo dài để giảm thiểu nguy cơ mắc các biến chứng nghiêm trọng.

Xem thêm:

• Béo phì và tiểu đường có liên hệ gì với nhau?
• Bệnh tiểu đường có mấy tuýp? Tuýp nào là nặng nhất?