Nhận biết dấu hiệu sốc phản vệ quan trọng như thế nào?

Phản vệ là một phản ứng dị ứng của cơ thể đối với các yếu tố lạ, gây ra các phản ứng quá mẫn. Sốc phản vệ là phản vệ ở mức độ nặng, có khả năng đe dọa tính mạng một nhanh chóng khi ảnh hưởng đến chức năng hô hấp của người bệnh. Do đó, nhận biết dấu hiệu sốc phản vệ là vấn đề quan trọng và cần thiết. Mời bạn đọc cùng tìm hiểu thêm về sốc phản vệ trong bài viết sau đây.

Phản vệ là gì? Khi nào gọi là sốc phản vệ?

Thế nào là phản vệ?

Trước khi đi đến với thông tin về nhận biết dấu hiện sốc phản vệ, chúng ta cùng tìm hiểu khái quát về phản ứng phản vệ.

Phản vệ mang tính chất là phản ứng dị ứng với thời gian xuất hiện có thể là ngay lập tức, từ vài giây, vài phút hoặc cho đến vài giờ sau khi cơ thể tiếp xúc với dị nguyên. Các triệu chứng lâm sàng khác nhau với mức độ từ nhẹ đến nghiêm trọng hoặc thậm chí dẫn đến tử vong. Sốc phản vệ là độ nặng nhất trong phân loại mức độ phản vệ, lý do là vì sự co thắt của phế quản có thể ảnh hưởng đến chức năng hô hấp của bệnh nhân chỉ trong thời gian ngắn.

Những nguyên nhân gây ra phản ứng phản vệ

Dị nguyên là thuật ngữ chỉ các yếu tố lạ chẳng hạn như trong thức ăn, thuốc hoặc phấn hoa. Những tác nhân này có khả năng kích hoạt hệ thống miễn dịch của cơ thể và gây ra phản ứng dị ứng. Sau đây là một số ví dụ về các tác nhân có thể ra phản ứng dị ứng hoặc phản vệ:

• Thức ăn: Những thực phẩm thường được ghi nhận gây dị ứng như đậu phộng, một số loại hạt, một số loài động vật giáp xác (ví dụ cua, ốc), cá, sữa và trứng;
• Thuốc: Một số người có thể bị dị ứng với thuốc, ví dụ như chúng ta có thể thường nghe đến dị ứng với thuốc penicillin hoặc aspirin;
• Nọc độc hoặc chất tiết từ động vật: Một số côn trùng có thể tiết ra những hoạt chất hoặc nọc độc gây phản ứng phản vệ ở người như loài ong, kiến ba khoang;
• Chất liệu latex (mủ cao su): Một số người cũng có thể gặp phản ứng dị ứng khi tiếp xúc với thành phần này;
• Hoạt động gắng sức: Tập thể dục hoặc tiếp xúc với không khí lạnh có thể gây ra hoặc góp phần làm nặng phản ứng phản vệ đối với một số người;
• Sự kết hợp của nhiều yếu tố: Đôi khi phản vệ xảy ra khi có nhiều yếu tố kết hợp với nhau, ví dụ tiếp xúc với chất gây dị ứng khi đang gắng sức.

Cơ chế của phản ứng phản vệ

Phản ứng phản vệ xảy ra khi có sự tương tác của kháng nguyên với kháng thể hiện diện trên tế bào bạch cầu và tế bào mast, từ đó sẽ kích thích giải phóng các hoạt chất histamine, leukotrien và các hoạt chất trung gian khác. Đây là những chất gây ra các biểu hiện của phản ứng quá mẫn và dị ứng như co thắt phế quản, phù mạch, nôn ói, tiêu chảy hoặc mề đay.

Nhận biết dấu hiệu sốc phản vệ

Các triệu chứng sốc phản vệ xảy ra rất nhanh và thường bắt đầu trong vòng vài phút sau khi tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng, bao gồm:

• Sưng cổ họng và lưỡi;
• Khó thở, thở khò khè hoặc thở nhanh;
• Khó nuốt, nghẹn cổ họng hoặc khàn giọng;
• Ngất xỉu, chóng mặt hoặc ngất xỉu;
• Da lạnh ngắt, môi hoặc lưỡi xanh, xám hoặc nhợt nhạt;
• Bạn cũng có thể bị phát ban sưng tấy, nổi mẩn hoặc ngứa.

Phân loại phản ứng phản vệ như thế nào?

Nhận biết dấu hiệu sốc phản vệ có liên quan đến sự phân tầng mức độ nặng của phản ứng phản vệ. Sau đây là 4 mức phân loại của phản ứng phản vệ:

Phản vệ độ I

Phản vệ mức độ nhẹ thường giới hạn ở những triệu chứng trên da và niêm mạc bao gồm mày đay, ngứa, đỏ da, phù mạch.

Phản vệ độ II

Các triệu chứng rộng hơn và người bệnh có thể xuất hiện ít nhất 2 trong các dấu hiệu sau:

• Mày đay, nổi mẩn đỏ;
• Khó thở, tức ngực hoặc thở nhanh nông;
• Khàn tiếng, chảy nước mũi;
• Đau bụng, nôn ói hoặc tiêu chảy;
• Nhịp tim nhanh hoặc loạn nhịp.

Phản vệ độ III

Đây là phản ứng ở mức độ khá nguy kịch với các triệu chứng ở nhiều hệ cơ quan và có khả năng đe dọa tính mạng, bao gồm:

• Đường thở: Tiếng rít thanh quản, phù thanh quản, người bệnh thở nhanh, khò khè và tím tái;
• Rối loạn ý thức, co giật hoặc vật vã;
• Hệ tuần hoàn: Tụt huyết áp, mạch nhanh.

Phản vệ độ IV

Ở mức độ này, các phản ứng nghiêm trọng khiến người bệnh ngừng hô hấp, ngừng tuần hoàn khi đường thở sưng tấy nặng, tình trạng co thắt phế quản tăng lên.

Mức độ này còn được gọi là sốc phản vệ, khi lưu lượng máu đến các cơ quan thiết yếu không đủ dẫn đến tụt huyết áp nghiêm trọng, mạch yếu hoặc không có mạch.

Đáng quan ngại là sau sốc phản vệ những biến chứng muộn có thể xảy ra như viêm cầu thận, viêm cơ tim, suy đa cơ quan, cũng là một trong những yếu tố nguy hiểm đến tính mạng. Một số trường hợp mặc dù đã được điều trị sốc phản vệ nhưng sau một khoảng thời gian lại tái phát gây co thắt phế quản, phù mạch hoặc mày đay phải cần được xử trí kịp thời.

Sốc phản vệ được điều trị ra sao?

Nhận biết dấu hiệu của sốc phản vệ khi tiến hành tiêm truyền tại cơ sở y tế hay nhà là điều vô cùng cần thiết đối với sức khỏe người bệnh. Những triệu chứng cần lưu ý đến như vã mồ hôi hoặc rét run, khó thở, mạch nhanh, sắc mặt tái nhợt. Khi thấy người bệnh xuất hiện những triệu chứng này, cần phải ngừng truyền ngay, đồng thời thực hiện xử trí nhanh nhất có thể theo hướng dẫn xử trí sốc phản theo Bộ Y Tế. Sốc phản vệ cần được xử trí ngay tại bệnh viện và trong thời gian sớm nhất có thể.

Tiêm adrenaline là bước đầu tiên để điều trị sốc phản vệ, điều này có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng khi huyết áp tụt đột ngột. Đồng thời, người bệnh cũng có thể được điều trị với thuốc glucocorticoid và thuốc kháng histamine qua đường truyền tiêm tĩnh mạch. Đây là những loại thuốc giảm triệu chứng gây ra do sự viêm, sưng đường dẫn khí, giúp khôi phục lại khả năng thở bình thường của người bệnh.

Bác sĩ có thể cho thuốc chủ vận beta như albuterol để giúp giãn đường thở trở lại. Một số trường hợp có thể cần thở oxy nếu tình trạng khó thở ở mức trầm trọng.

Người bệnh thường sẽ ở lại bệnh viện khoảng 2 - 12 giờ để theo dõi thêm sau khi đã được xử trí sốc phản vệ. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể được giới thiệu đến chuyên khoa về dị ứng để xét nghiệm để xác định rõ hơn về tiền sử dị ứng của bản thân.

Những yếu tố nào có thể làm tăng nguy cơ xảy ra sốc phản vệ?

Ngoài nhận biết dấu hiệu sốc phản vệ, bạn cũng nên lưu ý đến một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ xảy ra phản ứng sốc phản vệ bao gồm:

• Đã từng bị phản ứng dị ứng ở mức độ nhẹ với một tác nhân cụ thể hoặc có bệnh hen suyễn. Nguy cơ xảy ra phản ứng phản vệ ở mức độ nghiêm trọng sẽ tăng lên đối với lần tiếp xúc sau đó, nhất là đối với khả năng xảy ra sốc phản vệ;
• Một số tình trạng bệnh lý về tim mạch hoặc sự tăng bất thường của loại tế bào bạch cầu cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Như vậy, bài viết trên vừa mang đến bạn đọc những thông tin về cách nhận biết dấu hiệu sốc phản vệ. Đây là phản ứng dị ứng ở mức độ nguy hiểm và cần được xử trí kịp thời, vì vậy thông qua bài viết trên, hy vọng bạn đọc có thể hiểu rõ thêm về vấn đề sức khỏe này.