Nhìn lưỡi đoán bệnh thông qua màu sắc và bệnh lý cơ bản

Lưỡi chính là bộ phận nằm trong ổ miệng và có thể di chuyển linh hoạt. Nó có các chức năng như nhai, nuốt, nếm thức ăn và đóng vai trò quan trọng đối với hệ tiêu hóa.

Các bất thường xuất hiện ở lưỡi có thể là dấu hiệu để nhận biết một căn bệnh nào đó. Một số người thường áp dụng phương pháp nhìn lưỡi đoán bệnh. Theo dõi bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về vấn đề này.

Tìm hiểu về cấu tạo của lưỡi

Vị trí của lưỡi nằm ở trong khoang miệng và được bao phủ bởi lớp niêm mạc là các mô ẩm màu hồng. Lưỡi được chia thành hai phần đó là phần trước và phần sau. Phần trước của lưỡi sẽ chiếm khoảng 2/3 chiều dài và có thể quan sát được. Phần phía sau lưỡi chính là phần còn lại và nằm gần với họng. Hai bên trái phải của lưỡi sẽ được ngăn cách bởi mô sợi dọc nên xuất hiện rãnh giữa trên bề mặt lưỡi.

Lưỡi sẽ bao gồm hai nhóm cơ với 4 cơ trong và 4 cơ ngoài. Cụ thể đó là:

• 4 cơ bên trong không gắn liền với xương có công dụng thay đổi hình dạng của lưỡi.
• 4 cơ bên ngoài được nối liền với xương và có thể ghép nối thay đổi vị trí của lưỡi.

Lưỡi sẽ có chiều dài khoảng 10cm và nặng khoảng 70g ở nam hoặc 60g ở nữ. Nguồn cung cấp máu chủ yếu cho lưỡi chính là động mạch lưỡi hoặc nhánh amidan của động mạch hầu họng đi lên.

Các nốt gai nhú nhỏ (papillae) là bộ phận giúp tạo ra sự thô ráp cho lưỡi. Nó chính là các tế bào thần kinh kết nối với dây thần kinh để truyền tín hiệu đến não. Người trưởng thành sẽ có trung bình khoảng 5.000 hạt gai vị giác. Đối với người già và trẻ em, số hạt gai này sẽ ít hơn.

Các chức năng của lưỡi đối với cơ thể

Lưỡi có nhiệm vụ nhai, nuốt thức ăn và phát ra âm thanh để con người có thể giao tiếp, trò chuyện với nhau. Điều này là do sự phối hợp linh hoạt giữa các cơ ngang, cơ dọc, cổ với hàm nên đầu lưỡi có khả năng chuyển động khéo léo. Nếu con người không ăn, không nói chuyện, lưỡi sẽ nằm yên trong miệng và phần đầu lưỡi tựa vào răng trước.

Lưỡi có khả năng nếm được 4 vị chủ yếu đó là chua, ngọt, mặn và đắng. Bên cạnh đó, khi nếm glutamate trong bột ngọt, lưỡi có thể cảm nhận vị umami. Đây được xem là hương vị thứ năm mà con người có thể cảm nhận được.

Một số các bệnh lý lưỡi phổ biến

Hiện nay, các bệnh lý về lưỡi xuất hiện khá phổ biến. Một số người có thể bị bệnh lưỡi bẩm sinh hoặc do không vệ sinh đúng cách.

Các bệnh lý về lưỡi thường gặp đó là:

• Bệnh tưa miệng: Do nhiễm nấm Candida gây ra và thường mắc phải ở trẻ em, người lớn tuổi, người sử dụng steroid hoặc người bị ức chế hệ thống miễn dịch.
• Lưỡi to hay lưỡi phì đại: Bệnh này do dị tật bẩm sinh gây ra hoặc do chấn thương, viêm nhiễm, ung thư, rối loạn chuyển hóa,...
• Lưỡi bản đồ: Lưỡi xuất hiện các đốm to đậm màu và có nhiều rìa ranh giới rõ ràng giống như bản đồ địa lý.
• Hội chứng rát miệng lưỡi: Bệnh nhân cảm thấy bị đau rát, có mùi lạ,... Đây có thể là do vấn đề thần kinh gây ra nhưng không nghiêm trọng.
• Viêm teo lưỡi: Bề mặt lưỡi mịn màng hơn do mất các nốt gai nhú ở trên lưỡi. Teo lưỡi còn có thể do bị thiếu vitamin B và thiếu máu gây ra.

Hướng dẫn phương pháp nhìn lưỡi đoán bệnh

Hình ảnh lưỡi bị bệnh sẽ có những thay đổi về màu sắc, hình dạng hay các thay đổi trên bề mặt lưỡi.

Sự thay đổi về màu sắc

Màu sắc lưỡi thay đổi tùy thuộc vào từng bệnh khác nhau.

• Lưỡi bị nhợt nhạt, mất màu hồng báo hiệu cho tình trạng cơ thể bị suy nhược thiếu sắt hoặc thiếu máu.
• Lưỡi có màu đỏ, niêm mạc vàng và nhớt có thể chẩn đoán tình trạng nhiễm trùng, thiếu niacin, các bệnh lý về lưỡi,... Bên cạnh đó, lưỡi màu đỏ còn là dấu hiệu cho thấy bệnh suy tim, sốt ban đỏ, bệnh Kawasaki,...
• Lưỡi có màu đen là do các vi khuẩn, do sử dụng thuốc hoặc do hóa trị.
• Lưỡi có màu tím cho thấy tình trạng lưu thông máu kém, các bệnh lý về tim mạch,...
• Những người sử dụng thuốc lá, cà phê, các thực phẩm đậm màu hay thuốc có thể làm thay đổi màu sắc trên bề mặt gai nhú của lưỡi.

Sự thay đổi về bề mặt lưỡi

Sự thay đổi qua bề mặt lưỡi cũng là dấu hiệu để nhận biết các bệnh lý.

• Lưỡi bị khô, có nhiều vết nứt, mất lớp màn trắng bao phủ trên lưỡi theo mảng và nhô lên.
• Lưỡi teo, mất gai nhú hoặc gai nhún phân bổ không đều, xuất hiện các đường màu trắng giống bản đồ trên bề mặt lưỡi.
• Bề mặt lưỡi xuất hiện lông do sự tích tụ keratin trên gai nhú sau quá trình sử dụng kháng sinh, dùng nước súc miệng chứa peroxide hoặc quá trình vệ sinh răng miệng không đúng cách.
• Lưỡi bị viêm loét, có các nốt viêm do loét áp tơ miệng hay do các chứng khác như cắn hoặc va đập vào.
• Lưỡi có các mảng đỏ thường do nhiễm nấm miệng, các bệnh hồng sản,...

Nhìn lưỡi đoán bệnh qua các bệnh lý

Nhìn lưỡi đoán bệnh cũng được áp dụng đối với một số bệnh lý cơ bản. Tuy nhiên, để chẩn đoán chuyên sâu, bệnh nhân nên thăm khám tại các cơ sở y tế.

Bệnh viêm lưỡi

Bệnh lý này do nhiễm vi khuẩn, nấm và virus gây ra. Các nguyên nhân gây bệnh như thiếu vitamin B, thiếu máu ác tính, thiếu sắt, thiếu vitamin PP,... hoặc do các bệnh lý ở da gây ra như áp tơ miệng, giang mai, lichen phẳng, ung thư,...

Loét lưỡi Apthae

Lưỡi xuất hiện vết loét ở mặt bụng hoặc chóp lưỡi làm đau nhức và ảnh hưởng đến nhai hoặc phát âm.

Bạch sản

Sàn miệng và lưỡi có các mảng trắng với kích thước đồng đều mà không bị tác nhân nào tác động vào. Đây được xem là dạng sang thương ở lưỡi khi có nguy cơ ác tính. Nó được chia thành nhiều dạng như bạch sản đồng nhất, bạch sản dạng sùi với bạch sản lấm tấm không đồng nhất.

Ung thư lưỡi

Phổ biến nhất là ung thư tế bào vảy bắt đầu từ dạng bạch sản hoặc không có triệu chứng gì.

Bệnh nấm miệng

Nguyên nhân do nhiễm nấm Candida ở khoang miệng làm xuất hiện các mảng trắng đục như váng sữa trên bề mặt của lưỡi với hai bên miệng.

Bệnh sốt Scarlet

Đây còn được gọi là bệnh tinh hồng nhiệt hoặc ban đỏ ở trẻ em do nhiễm vi khuẩn Streptococcus pyogenes. Các triệu chứng thường gặp như sốt cao, lưỡi màu đỏ có nổi gai giống dâu tây dẫn đến sưng tấy các gai nhú trên bề mặt lưỡi.

Tóm lại, người bệnh có thể nhìn lưỡi đoán bệnh thông qua màu sắc, các tổn thương bề mặt hoặc hình dạng. Để ngăn ngừa bệnh xảy ra, bạn nên vệ sinh khoang miệng đúng cách và đến khám khi có các dấu hiệu bất thường khác. 

Xem thêm: Dấu hiệu và nhận biết hình ảnh ung thư lưỡi giai đoạn đầu