Những điều bạn cần biết về cắt thân và đuôi tuỵ

Có nhiều phương pháp điều trị cho bệnh nhân ung thư tuyến tụy giai đoạn đầu nhưng trên thực tế, ở Việt Nam, hầu hết các trường hợp được chẩn đoán ở giai đoạn rất muộn dẫn đến tiên lượng điều trị kém khả quan và có ít lựa chọn điều trị triệt căn ung thư hơn so với bệnh nhân ung thư tuyến tụy giai đoạn đầu.

Ung thư tuyến tụy là gì?

Tụy là một cơ quan nằm phía sau dạ dày có chức năng sản xuất các hormone  và enzyme tiêu hóa. Ung thư tụy là một căn bệnh ác tính khi các tế bào trong tuyến tụy bắt đầu nhân lên ngoài tầm kiểm soát và hình thành các khối u. Có nhiều loại ung thư tụy, nhưng phổ biến nhất là ung thư biểu mô tuyến tụy, chiếm tới 90% trường hợp. Loại này khởi phát từ mô tụy ngoại tiết, có chức năng tiết ra enzyme tiêu hóa. Một số loại ung thư khác có thể phát sinh từ các tế bào tụy sản sinh hormone, được gọi là u thần kinh nội tiết.

Cắt thân và đuôi tụy được chỉ định và chống chỉ định trong những trường hợp nào?

Cắt thân đuôi tụy là loại phẫu thuật được sử dụng cho các khối u ở thân hoặc đuôi tụy. Phẫu thuật này bao gồm việc cắt bỏ toàn bộ thân và đuôi tụy, có thể kèm theo cắt lách hoặc không.

Sau khi theo dõi kết quả kiểm tra, bác sĩ sẽ thực hiện cắt thân và đuôi tụy đối với những bệnh nhân:

• Ung thư thân hoặc đuôi tụy.
• Các khối u lành tính ở thân hoặc đuôi tụy có nguy cơ chuyển dạng ác tính.
• Các nang thật nằm ở vùng thân hoặc đuôi tụy.
• Vỡ thân hoặc đuôi tụy do chấn thương.

Nếu bệnh nhân gặp phải một trong số những trường hợp sau đây, phẫu thuật cắt thân và đuôi tụy sẽ không được thực hiện:

• Ung thư giai đoạn T4 xâm lấn các cấu trúc mạch máu quan trọng như bó mạch mạc treo tràng trên hoặc động mạch gan, bó mạch lách hoặc đã di căn đến phúc mạc.
• Bệnh nhân bị viêm phúc mạc do vỡ thân hoặc đuôi tụy đến muộn.
• Viêm tụy cấp diễn tiến.
• Bệnh nhân nằm trong phác đồ điều trị có chống chỉ định gây mê hoặc bệnh nhân mắc các bệnh tim mạch, hô hấp có chống chỉ định bơm hơi trong ổ bụng.

Cần chuẩn bị gì cho phẫu thuật cắt thân và đuôi tụy?

Vì đây là một trong những ca phẫu thuật khó nên người thực hiện phải là bác sĩ phẫu thuật chuyên khoa gan mật tụy, có kinh nghiệm phẫu thuật nội soi và bác sĩ gây mê hồi sức có kinh nghiệm.

Phương tiện sử dụng trong phẫu thuật

• Hệ thống máy móc và dụng cụ phẫu thuật nội soi chuyên biệt vùng ổ bụng.
• Dụng cụ kiểm soát cầm máu bao gồm: Dao cắt siêu âm hoặc ligasure, dao đốt cầm máu lưỡng cực (bipolar), hemolock.
• Dùng máy cắt nối thẳng hoặc có thể gập góc sử dụng cartridge mạch máu màu trắng 60mm.

Đối với bệnh nhân

• Khám lâm sàng trước phẫu thuật.
• Xét nghiệm tiền phẫu thông thường.
• Việc kiểm tra được thực hiện khi cần thiết để đánh giá rủi ro phẫu thuật.
• Chụp CT bụng có tiêm thuốc hoặc MRI bụng có tương phản từ.
• Trong một số trường hợp, bệnh nhân được chỉ định siêu âm nội soi dạ dày để đánh giá giai đoạn ung thư.
• Trong một số trường hợp, bệnh nhân được chỉ định sinh thiết khối u dưới hướng dẫn của siêu âm hoặc chụp CT để xác định chẩn đoán trước phẫu thuật.
• Chuẩn bị sẵn sàng đại tràng đường uống trong trường hợp cần.

Hồ sơ bệnh án

Các thủ tục hành chính cần được thực hiện theo đúng quy định: Hồ sơ bệnh án chi tiết, biên bản hội chẩn, biên bản khám trước khi gây mê, giấy đồng ý phẫu thuật.

Những điều bác sĩ và bệnh nhân cần lưu ý trong và sau phẫu thuật

Trong quá trình phẫu thuật cắt thân và đuôi tụy, nếu:

• Các khối u lớn không thích hợp cho phẫu thuật nội soi, chuyển mổ mở.
• Bệnh nhân chảy máu nhiều không kiểm soát được được bằng phẫu thuật nội soi, chuyển sang mổ mở.
• Khi cắt mạc chằng vị đại tràng, đại tràng ngang bị tổn thương. Tùy theo mức độ tổn thương và tình trạng của đại tràng mà có thể khâu vết thủng hoặc mở đại tràng ra da.
• Nếu một đoạn đại tràng ngang bị thiếu máu do tổn thương bó mạch ở viền đại tràng thì cần theo dõi tình trạng bệnh nhân để thực hiện cắt đoạn đại tràng thiếu máu nối lại hoặc đưa hai đầu ra da.

Sau khi bác sĩ thực hiện phẫu thuật cắt bỏ thân và đuôi tụy theo đúng quy trình y khoa, người bệnh cần được bổ sung đủ nước, điện giải, năng lượng hàng ngày, truyền đủ protein, albumin và máu.

Ngoài ra, thuốc giảm đau hoặc kháng sinh dự phòng có thể được kê đơn. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng mà thời gian dùng kháng sinh phối hợp có thể cần kéo dài hơn. Bệnh nhân nên uống nước đường, sữa vào ngày đầu tiên sau phẫu thuật và ăn sớm sau khi đã có trung tiện.

Bác sĩ cần theo dõi và xử lý những trường hợp sau:

• Chảy máu: Khi theo dõi qua dẫn lưu, dấu sinh tồn và xét nghiệm công thức máu thấy bệnh nhân bị chảy máu trong ổ bụng thì lúc này bác sĩ cần theo dõi chặt chẽ tùy theo mức độ mà cần thiết phải phẫu thuật lại ngay qua nội soi hoặc mổ mở.
• Xuất hiện rò tụy: Theo dõi qua dịch dẫn lưu, hầu hết các trường hợp được điều trị bảo tồn, nếu tình trạng rò sau phẫu thuật cắt thân và đuôi tụy tạo áp xe trong ổ bụng hoặc viêm phúc mạc thì bệnh nhân sẽ được chỉ định mổ lại .
• Tắc ruột do dính sau phẫu thuật: Đây là trường hợp hiếm gặp, được theo dõi và điều trị như tắc ruột cơ học.

Hy vọng qua bài viết bạn đã hiểu hơn về phẫu thuật cắt thân và đuôi tuỵ. Có nhiều cách điều trị ung thư tuyến tụy và bác sĩ có thể kết hợp nhiều phương pháp điều trị để xây dựng kế hoạch điều trị tốt nhất phù hợp với đặc điểm của từng trường hợp. Bệnh nhân nên làm theo lời khuyên của bác sĩ điều trị và thiết lập lối sống và chế độ dinh dưỡng phù hợp để duy trì đủ sức khỏe để tiếp tục điều trị ung thư.