Phân biệt các loại cây vông và những dấu hiệu ngộ độc quả vông

Hàng năm, số lượng ca ngộ độc quả vông ở nước ta gia tăng đáng kể, đặc biệt là ở trẻ em trong độ tuổi đi học. Do đó, việc phân biệt các loại cây vông đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế nguy cơ bị ngộ độc từ quả vông.

Phân biệt các loại cây vông

Vông vang

Vông vang, còn gọi là bông vang, có tên khoa học là Hibiscus abelmoschus L., thuộc họ Bông (Malvaceae).

Đặc điểm:

• Chiều cao: Khoảng 1m
• Thân cây: Thân cỏ, phía gốc hơi hóa gỗ, có lông
• Lá: Hình tim, có cạnh hoặc chia thùy sâu, phủ nhiều lông cả hai mặt, mép có răng cưa, có 3 - 5 gân chính
• Hoa: Màu vàng, mọc đơn độc ở nách lá phía trên, cuống hoa phủ lông, phía sát hoa hơi phình
• Quả: Thuôn dài 4 - 5cm, phủ đầy lông trắng nhạt, có 5 cạnh, bên trong phủ lông, chứa nhiều hạt hình thận
• Hạt: Hình thận, dẹt, dài 3 - 4mm, rộng 1 - 2mm, có đường nhăn đồng tâm xung quanh rốn hạt

Phân bố: Cây vông vang mọc hoang ở nhiều nơi như ruộng, vùng mới khai phá, đồng cỏ.

Ứng dụng:

• Hạt và rễ được ứng dụng trong công nghiệp nước hoa và làm thuốc.
• Trong lĩnh vực y học, hạt vông vang được sử dụng như một loại thuốc để làm dịu tâm trạng, chữa các triệu chứng của di tinh và kích thích tiểu tiện. Có thể dùng dưới dạng thuốc sắc hoặc thuốc bột. Ngoài ra, hạt vông vang cũng được sử dụng để chữa trị cho các trường hợp bị rắn cắn.
• Rễ của cây vông vang, nhờ chứa chất nhầy, được sử dụng để làm chất kết dính trong sản xuất giấy, hoặc được chế biến thành tinh bột. Ngoài ra, rễ cũng được sử dụng trong y học dân gian như một loại thuốc bổ và mát, thường được sử dụng như thay thế cho sâm bố chính.

Vông nem

Cây vông nem, còn được biết đến với các tên gọi khác như hải đồng bì và thích đồng bì, có tên khoa học là Erythrina orientalis (L) Murr., thuộc họ Cánh bướm (Fabaceae).

Đặc điểm:

• Chiều cao: Từ 10 - 20m
• Thân: Có gai ngắn
• Lá: Gồm 3 lá chét, dài 10 - 15cm, hai lá chét hai bên dài hơn rộng hình 3 cạnh
• Hoa: Màu đỏ tươi, tụ họp từ 1 - 3 thành chùm dầy
• Quả: Giáp dài 15 - 30cm, màu đen, hơi hẹp lại ở giữa các hạt, mỗi quả chứa 5 - 6 hạt hình thận màu đỏ hoặc nâu, tễ rộng, hình trứng đen có vành trắng

Phân bố: Cây vông nem thường mọc hoang và được trồng ở nhiều nơi nước ta nhằm mục đích làm hàng rào, cung cấp lá làm thức ăn cho gia súc, hoặc sử dụng làm cây cảnh.

Ứng dụng:

• Cây vông nem được sử dụng trong y học dân gian với vai trò làm thuốc an thần và gây ngủ; dùng để uống hoặc đắp vào hậu môn để chữa bệnh trĩ.
• Ở Trung Quốc, người dân thường sử dụng vỏ cây vông để làm thuốc chữa sốt, sát trùng, thông tiểu, an thần. Vỏ cây vông cũng được dùng trong việc điều trị các bệnh như thổ tả, lỵ, amip và trực trùng, cũng như nhuận tràng dưới dạng thuốc sắc.

Vông vang và vông nem là hai loại cây không có độc, nhưng dễ bị nhầm lẫn bởi ngoại hình thân gỗ cao từ 10 - 20m, lá gần giống nên gây ra tình trạng ăn phải cây có độc.

Cây vông đồng gây ngộ độc

Cây vông đồng, còn được biết đến với tên gọi khác là bã đậu tây, có tên khoa học là Hura crepitans.

Đặc điểm:

• Loại cây: Cây gỗ lớn, thường xanh
• Chiều cao: Có thể cao đến 30m
• Thân cây: Thân hợp trục, cành to lớn, vỏ thân màu vàng nâu, có nhiều gai biểu bì
• Lá: Lá đơn mọc cách, tập trung ở đầu cành, cuống lá dài 4 - 20cm, có hai tuyến nổi. Phiến lá hình trứng rộng, kích thước từ 2 - 29 cm dài và 5 - 17 cm rộng, đầu lá vuốt mũi nhọn và đuôi lá hình tim. Mạng gân lông chim có gân giữa nổi lên ở cả hai mặt phiến lá, với 10 - 13 cặp gân phụ.
• Hoa: Cây đơn tính, hoa màu đỏ, không có cánh hoa. Hoa đực mọc thành chùm dài, hoa cái mọc đơn độc tại các nách lá.
• Quả: Quả hình cầu dẹt, thuộc dạng quả nang lớn. Khi quả chín nổ to, có thể phóng hạt đi xa tới 100m.

Phân bố, ứng dụng:

Cây ba đậu tây ban đầu xuất phát từ các nước nhiệt đới ở châu Mỹ, nhưng hiện nay đã trở thành một loại cây phổ biến được trồng ở hầu hết các vùng nhiệt đới để tạo bóng mát ven đường hoặc làm cây che bóng cho các loại cây trồng chính như ca cao hoặc va ni.

Người ta thường dùng hạt để áp dầu và nhựa mủ dùng làm thuốc. Ngoài ra, gỗ của cây vông đồng cũng có thể được dùng để sản xuất đồ gia dụng, thùng hộp, và ván ép.

Các bộ phận của cây vông gây ngộ độc bạn cần biết

Nhựa của cây vông đồng chứa chất độc, có khả năng diệt trừ sâu bọ, đặc biệt là chất crepitin, có độc tính rất cao. Nếu tiếp xúc với da, có thể gây rộp da, và khi bắn vào mắt có thể gây sưng đỏ mắt và thậm chí dẫn đến mù lòa.

Hạt của loài cây bã đậu Hura crepitans chứa các chất độc như toxalbumin và curcine. Theo các nghiên cứu, chỉ cần tám giọt dầu bã đậu đã được cảnh báo có thể gây nôn mửa, tiếp theo là tiêu chảy.

Quả của cây vông đồng có hương vị ngọt bùi, tương tự như hạt mít luộc. Tuy nhiên, sau khi ăn có thể gây ra các triệu chứng ngộ độc quả vông.

Triệu chứng ngộ độc quả vông

Các triệu chứng của ngộ độc quả vông bao gồm đau bụng, buồn nôn, nôn nhiều và tiêu chảy. Đây cũng được xem là những dấu hiệu thường gặp của ngộ độc thực phẩm.

Khi đưa bệnh nhân đến bệnh viện hoặc phòng khám để cấp cứu, các bác sĩ thường áp dụng các biện pháp sau:

• Rửa dạ dày để loại bỏ các chất độc còn tồn đọng.
• Bổ sung dịch để tái cân bằng lượng nước và điện giải trong cơ thể.
• Tiến hành các xét nghiệm để đánh giá chức năng của gan, thận, và điện giải đồ.

Các chuyên gia y tế cũng đề xuất, thầy cô giáo và gia đình cần tăng cường tuyên truyền cho học sinh và trẻ em về các loại cây gây ngộ độc không nên ăn. Đồng thời, tại những nơi có trẻ nhỏ tham gia vui chơi, nên tránh trồng các loại cây có nguy cơ gây ngộ độc cho trẻ như cây vông đồng, nhằm đảm bảo an toàn cho sức khỏe của trẻ nhỏ.

Để tránh nguy cơ ngộ độc thực phẩm các bác sĩ khuyên người dân, đặc biệt là trẻ em, tuyệt đối không nên ăn các loại rau, củ, quả lạ mọc tự nhiên mà không biết nguồn gốc xuất xứ, trong đó có quả vông. Mong rằng, những chia sẻ trong bài viết này đã góp phần giúp bạn hạn chế nguy cơ bị ngộ độc quả vông ảnh hưởng đến sức khoẻ. 

Xem thêm:

• Thực hư về tình trạng ngộ độc lá đu đủ
• Có những cách gây nôn khi bị ngộ độc nào?