Sơ cứu tai biến mạch máu não đúng cách, khoa học

Nếu như trước đây, đột quỵ thường gặp ở những người tuổi từ 50 trở lên thì hiện nay, bệnh ngày càng trẻ hóa và số lượng người bị tai biến có xu hướng tăng cao. Do đó, việc trang bị kiến thức về căn bệnh này là vô cùng cần thiết. Trong bài viết này, hãy cùng Nhà Thuốc Long Châu tìm hiểu kĩ hơn về tai biến mạch máu não và cách sơ cứu khi bị tai biến.

Tai biến mạch máu não là gì?

Tai biến mạch máu não (đột quỵ) được chia làm 2 thể:

• Thể thứ nhất, xuất huyết não do thành mạch chịu áp lực quá lớn gây ra vỡ mạch máu, nguyên nhân thường gặp nhất là do cao huyết áp không được kiểm soát đúng mức. Xuất huyết não rất nguy hiểm và gây tỉ lệ tử vong cao.
• Thể thứ hai, nhồi máu não hoặc thiếu máu não cục bộ, xảy ra khi việc cung cấp máu lên một phần bộ não bị đột ngột ngừng trệ hoặc các huyết khối đi từ tim di chuyển lên làm tắc mạch máu não, gây ra thiếu máu và hoại tử.

Cả hai thể đều làm cho phần não bị thiếu oxy, tế bào não bị chết chỉ sau vài phút. Sau khi đột quỵ, mỗi phút trôi qua sẽ có gần 2 triệu tế bào não bị chết. Chính vì vậy, người bệnh cần được điều trị càng sớm càng tốt để làm giảm nguy cơ tử vong cũng như các di chứng do tai biến để lại.

Biểu hiện của người bị tai biến

Quy tắc F.A.S.T được tổ chức WHO đưa ra với mục đích giúp nhận biết sớm các dấu hiệu của bệnh nhân tai biến mạch máu não nhẹ, qua đó có biện pháp cấp cứu kịp thời. Trong đó:

F (face): Khuôn mặt bị mất cân đối, liệt mặt, một bên mặt chị chảy xệ, cười méo mó.

A (arm): Cử động khó khăn hoặc không thể cử động tay chân, yếu liệt một bên cơ thể. Một biểu hiện rõ ràng nhất là bệnh nhân tai biến không thể nâng hai tay qua đầu cùng lúc.

S (speech): Giọng nói thay đổi, nói ngọng, dính chữ. Bệnh nhân không thể nói những câu đơn giản.

T (time): Khi một người có những triệu chứng trên thì rất có thể họ đã bị đột quỵ, vì vậy hãy gọi ngay cấp cứu hoặc đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất.

Quy tắc F.A.S.T giúp nhận biết và sơ cứu tai biến

Di chứng để lại sau tai biến

Theo số liệu thống kê của Hội Phòng chống tai biến mạch máu não, tại Việt Nam mỗi năm có khoảng 200.000 người mới mắc tai biến mạch máu não, trong đó có tới 50% bệnh nhân tử vong. Trong số 50% người bệnh mắc tai biến sống sót có tới 92% mắc di chứng về vận động, 68% di chứng vừa và nhẹ, 27% di chứng nặng. Sau đây là các di chứng sau tai biến:

• Liệt nửa người hoặc các chi: Tai biến mạch máu não có thể khiến bệnh nhân liệt nửa người hoặc các chi, có thể phục hồi một phần hoặc không khiến người bệnh gặp khó khăn trong vận động, khó khăn trong cuộc sống sau này. Các phương pháp vật lý trị liệu có thể hỗ trợ bệnh nhân phục hồi khả năng vận động song còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như cơ địa bệnh nhân, độ thương tổn... Vì vậy, những bước sơ cứu người bị tai biến mạch máu não rất quan trọng.
• Rối loạn nhận thức: Người bệnh sẽ xuất hiện triệu chứng như suy giảm trí nhớ. Ở mức độ nhẹ, người bệnh thường hay quên những công việc thường ngày như kế hoạch trong ngày. Ở mức độ nặng người bệnh sẽ mắc chứng suy giảm trí nhớ tức thì, quên những kiến thức và kĩ năng trước đó.
• Rối loạn định hướng về không gian, thời gian: Người bệnh thường đi lạc ở những địa điểm quen thuộc, không nhận thức được các mốc thời gian trong ngày.
• Rối loạn ngôn ngữ: Bệnh nhân có biểu hiện nói ngọng, dính từ hoặc lặp đi lặp lại các từ quen thuộc. Người bệnh thường gặp khó khăn trong giao tiếp cũng như nắm bắt thông tin thông qua ngôn ngữ.
• Rối loạn thị giác: Bất cứ người bệnh nào sau tai biến cũng có thể bị rối loạn thị giác tạm thời hoặc vĩnh viễn. Các triệu chứng có rối loạn thể gặp ở người bệnh.
• Rối loạn cơ tròn: Được phân thành 2 loại là rối loạn cơ tròn hậu môn và rối loạn cơ tròn bàng quang. Người bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng tiểu khó, tiểu vãi, bí đại tiện, đại tiện vãi, kèm theo rối loạn sinh dục như liệt dương.

Người bệnh gặp rối loạn ngôn ngữ sau đột quỵ

Cách sơ cứu người bị tai biến mạch máu não

Cần gọi người trợ giúp sơ cứu tai biến mạch máu não cho bệnh nhân và lập tức gọi xe cấp cứu (115).

Gọi ngay xe cấp cứu khi phát hiện người bệnh có dấu hiệu đột quỵ

Trong thời gian chờ, cần theo dõi liên tục để kịp thời phát hiện các thay đổi bất thường về tình trạng của người bệnh.

Nếu bệnh nhân mất ý thức hoặc lơ mơ nhưng còn thở bình thường 

Nên đặt bệnh nhân ở tư thế nằm nghiêng an toàn hoặc nằm ngửa, nhưng cần theo dõi thường xuyên. Nếu bệnh nhân nôn mửa, cần đặt bệnh nhân ở tư thế nằm nghiêng, tránh sặc chất nôn vào đường hô hấp và lưỡi không bị tụt xuống phía sau gây tắc nghẽn vùng họng và hẹp đường thở trên. Khi đặt bệnh nhân nằm nghiêng cần chú ý:

• Nghiêng hẳn người bệnh về một phía.
• Đầu đặt sát xuống mặt nền sao cho phần cổ cao hơn miệng.
• Hai tay đặt duỗi thẳng, vuông góc với thân người hoặc tay trên co nhẹ nắm lấy tay dưới đang duỗi thẳng.
• Chân dưới duỗi thẳng, chân còn lại co nhẹ.

Tư thế nằm nghiêng an toàn

Nếu bệnh nhân còn tỉnh 

Hỗ trợ bệnh nhân nằm ở tư thế thoải mái nhất và theo dõi phản ứng của bệnh nhân sau đó tiến hành thực hiện sơ cứu tai biến mạch máu não.

Khi thực hiện sơ cứu đột quỵ tại chỗ thì tuyệt đối không cho bệnh nhân sử dụng thuốc hay ăn uống bất cứ thứ gì, không tự ý sử dụng biện pháp trị liệu gì như điều trị tai biến mạch máu nào bằng thuốc đông y trên người bệnh nhân mà không có sự cho phép của bác sĩ.

Hy vọng bài viết đã giúp bạn nắm được các dấu hiệu, triệu chứng của bệnh nhân tai biến mạch máu não và phương pháp sơ cứu tai biến mạch máu não thích hợp. Đây là bệnh nguy hiểm lại diễn biến nhanh, do đó việc sơ cứu đúng cách và kịp thời là một trong các yếu tố quyết định sự sống của người bệnh.

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: Tổng hợp