Thuốc ức chế miễn dịch là gì? Khi nào cần dùng đến?

Hệ miễn dịch là lá chắn bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh, nhưng đôi khi nó lại hoạt động quá mức, gây ra các bệnh tự miễn. Thuốc ức chế miễn dịch ra đời như một giải pháp giúp kiểm soát hệ miễn dịch, mang lại cuộc sống khỏe mạnh cho người bệnh. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc này cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Vậy thuốc ức chế miễn dịch được dùng khi nào? Tác dụng của nó đến cơ thể người như thế nào? Hãy theo dõi bài viết dưới đây nhé!

Thuốc ức chế miễn dịch là gì?

Thuốc ức chế miễn dịch là thuốc giúp hệ thống miễn dịch của bạn hoạt động bình thường.

Thông thường, hệ thống miễn dịch của bạn là một cỗ máy chống nhiễm trùng nhắm vào những kẻ xâm nhập như vi-rút, vi khuẩn và tế bào ung thư. Nhưng đôi khi, hệ thống miễn dịch của con người vô tình tấn công nhiều tế bào và mô khỏe mạnh. 

Thuốc ức chế miễn dịch có thể làm chậm hoặc dừng phản ứng này. Nhưng thuốc ức chế miễn dịch cũng làm suy yếu hệ thống miễn dịch của bạn, làm tăng nguy cơ nhiễm vi-rút, vi khuẩn và nấm.

Khi nào dùng thuốc ức chế miễn dịch?

Người bệnh được kê thuốc ức chế miễn dịch khi trị các bệnh tự miễn. Những người được ghép tạng hoặc ghép tế bào gốc (ghép tủy xương) sẽ được dùng thuốc ức chế miễn dịch để hệ thống miễn dịch của họ không tấn công cơ quan hoặc tế bào gốc được ghép.

Bệnh tự miễn dịch

Nếu bạn mắc bệnh tự miễn, điều đó có nghĩa là hệ thống miễn dịch của bạn ngừng bảo vệ cơ thể khỏi những tác nhân xâm lược và bắt đầu tấn công mô và tế bào khỏe mạnh. Thuốc ức chế miễn dịch kìm hãm hệ thống miễn dịch của bạn, giúp ngăn ngừa tổn thương tế bào và tình trạng viêm thêm. Những loại thuốc này còn giúp người bệnh làm giảm các triệu chứng. Chúng thậm chí có thể đưa một số bệnh tự miễn vào tình trạng thuyên giảm (khi bạn không còn dấu hiệu nào của bệnh).

Bạn có thể cần dùng thuốc ức chế miễn dịch nếu bạn mắc một trong những bệnh tự miễn sau đây:

• Rụng tóc từng mảng;
• Bệnh viêm ruột gồm bệnh Crohn hay viêm loét đại tràng;
• Bệnh lupus;
• Bệnh đa xơ cứng;
• Bệnh vẩy nến;
• Viêm khớp dạng thấp.

Cấy ghép tế bào gốc (tủy xương)

Đôi khi, những người mắc bệnh ung thư máu, rối loạn máu hoặc vấn đề về tủy xương sẽ được ghép tế bào gốc đồng loại. Những ca ghép này sử dụng tế bào gốc được hiến tặng để thay thế các tế bào gốc không khỏe mạnh để cơ thể bạn có thể bắt đầu xây dựng hệ thống miễn dịch mới. Người bệnh sẽ điều trị bằng cách ghép tế bào gốc gồm những bệnh sau:

• Ung thư máu như bệnh bạch cầu, u lympho và u tủy đa;
• Các bệnh về máu như bệnh hồng cầu hình liềm và bệnh tan máu bẩm sinh;
• Các vấn đề về tủy xương, như thiếu máu bất sản.

Hệ thống miễn dịch mới này có thể coi cơ thể bạn là vật lạ và bắt đầu tấn công các mô và cơ quan khỏe mạnh của bạn. Đây được gọi là bệnh ghép chống vật chủ (GVHD). Thuốc ức chế miễn dịch có thể làm giảm nguy cơ mắc GVHD và được sử dụng để giúp ngăn ngừa và điều trị GVHD. Bạn có thể tiêm tĩnh mạch hay uống những loại thuốc ức chế miễn dịch khác nhau trong vòng nhiều ngày, tuần, nhiều tháng trong và sau khi người bệnh ghép tế bào gốc. Bạn có thể cần dùng thuốc ức chế miễn dịch trong nhiều năm cho đến khi hệ thống miễn dịch mới của bạn ổn định trở lại.

Cấy ghép nội tạng

Nếu bạn cần ghép tạng, thuốc ức chế miễn dịch sẽ làm giảm nguy cơ cơ thể bạn từ chối cơ quan được ghép. Sự từ chối cơ quan xảy ra vì hệ thống miễn dịch của bạn biết rằng cơ quan được ghép là mới đối với cơ thể bạn và sẽ coi nó như một kẻ xâm nhập cần phải bị tiêu diệt. Thuốc ức chế miễn dịch bảo vệ các cơ quan mới được ghép bằng cách kiểm soát phản ứng của hệ thống miễn dịch.

Các loại thuốc ức chế miễn dịch phổ biến

Corticosteroid chẳng hạn như prednisone, là một trong những thuốc ức chế miễn dịch phổ biến nhất mà y bác sĩ thường kê đơn. Các loại thuốc ức chế miễn dịch bao gồm:

• Thuốc sinh học như adalimumab và infliximab. Thuốc sinh học là loại thuốc được sản xuất trong phòng thí nghiệm giúp giảm phản ứng của hệ miễn dịch với tác nhân xâm nhập.
• Thuốc ức chế calcineurin như tacrolimus và cyclosporine. Thuốc ức chế calcineurin hoạt động bằng cách ngăn chặn một loại enzyme kích thích tế bào T. Tế bào T là tế bào bạch cầu chống lại nhiễm trùng.
• Thuốc ức chế inosine monophosphate dehydrogenase (IMDH) như mycophenolate mofetil, ảnh hưởng đến sự phát triển của tế bào.
• Thuốc ức chế Janus kinase. Những loại thuốc này làm giảm viêm bằng cách hạn chế hoạt động của một số enzyme nhất định (Janus kinase). Chúng là một loại thuốc điều hòa miễn dịch .
• Chất ức chế mục tiêu cơ học của rapamycin (mTOR), chẳng hạn như sirolimus. Chất ức chế mTOR ngăn chặn tế bào phát triển và nhân lên.
• Kháng thể đơn dòng như basiliximab, giúp kích thích hệ thống miễn dịch của bạn để ngăn ngừa tình trạng đào thải nội tạng cấy ghép.

Thuốc ức chế miễn dịch là loại thuốc mạnh có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng. Trong số đó, người dùng có thể gặp phải các vấn đề như mụn trứng cá, bệnh tiểu đường, mệt mỏi, rụng tóc hoặc mọc tóc không kiểm soát và đau đầu. Huyết áp cao, loét miệng, loãng xương và hiện tượng rung lắc cũng là những tác dụng phụ phổ biến. Ngoài ra, việc tăng cân, đau dạ dày kèm buồn nôn hoặc nôn mửa cũng có thể xảy ra khi sử dụng loại thuốc này.

Thuốc ức chế miễn dịch mang lại lợi ích cứu sống cho nhiều người. Nhưng việc ức chế hệ thống miễn dịch của bạn có thể dẫn đến các tác dụng phụ và làm tăng nguy cơ biến chứng sức khỏe như nhiễm trùng. Trong một số trường hợp, những bệnh nhiễm trùng đó có thể đe dọa đến tính mạng. Bác sĩ điều trị chăm sóc sức khỏe của bạn sẽ kiểm tra cẩn thận tình trạng của bạn và kiểm tra các tác dụng phụ của thuốc. Họ có thể thay đổi thuốc hoặc liều lượng, để bạn được điều trị hiệu quả, gây ra ít tác dụng phụ và biến chứng nhất.

Thuốc ức chế miễn dịch là loại thuốc quan trọng trong điều trị các bệnh tự miễn và ghép tạng. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần được thực hiện dưới sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ, đồng thời theo dõi sức khỏe thường xuyên để phát hiện và xử lý kịp thời các tác dụng phụ có thể xảy ra. 

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, việc thay đổi lối sống, dinh dưỡng hợp lý và duy trì một chế độ tập luyện khoa học cũng đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát bệnh và nâng cao sức khỏe. Hãy trao đổi với bác sĩ để có được những lời khuyên phù hợp nhất cho bản thân.