Tìm hiểu về giãn bể thận ở thai nhi và cách xử lý

Mang thai là một quá trình và không thể tránh khỏi những biến chứng đáng lo ngại trong quá trình này. Và giãn bể thận ở thai nhi cũng là một trong những biến chứng khác thường song có thể phát hiện sớm bằng cách siêu âm.

Giãn bể thận ở thai nhi là gì?

Hiện tượng giãn bể thận thai nhi, hay còn được gọi là thận ứ nước, xảy ra ở khoảng 1% số trường hợp thai nhi (với tỷ lệ nam cao hơn nữ). Siêu âm được sử dụng để đo đường kính trước và sau bể thận thai nhi, và kết quả này sẽ phụ thuộc vào tuổi thai để chẩn đoán tình trạng giãn bể thận.

Cụ thể, theo các tiêu chuẩn dưới đây:

• Trong khoảng 15 - 20 tuần thai kỳ: đường kính ≥ 4mm.
• Trong khoảng 20 - 30 tuần thai kỳ: đường kính ≥ 5mm.
• Trên 30 tuần thai kỳ: đường kính ≥ 7mm.

Nếu đường kính trước và sau bể thận vượt qua mức ≥ 10mm ở thai kỳ trên 20 tuần, được coi là thận ứ nước và cần tiến hành khảo sát xem có giãn các đài thận hay không.

Nguyên nhân giãn bể thận ở thai nhi

Có nhiều nguyên nhân gây giãn bể thận ở thai nhi, nhưng trong đa số trường hợp, nguyên nhân không được xác định rõ ràng. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:

Thận đa nang

Thận đa nang là trường hợp khi niệu quản bị tắc hoàn toàn từ giai đoạn bào thai, dẫn đến thận không thể tiết nước tiểu và không phát triển bình thường. Thường xảy ra chỉ ở một bên thận, trong khi thận bên còn lại thường không phát triển đầy đủ để bù đắp, nhưng chức năng tổng thể của gan vẫn hoạt động bình thường.

Giãn thận sinh lý

Đây là tình trạng giãn thận chỉ được phát hiện qua siêu âm, thường không thay đổi hoặc cải thiện theo thời gian. Thường xảy ra sau vài năm kể từ khi trẻ được sinh ra và khó phát hiện từ giai đoạn thai nhi.

Giãn thận do tắc nghẽn niệu quản

Tắc nghẽn niệu quản có thể xảy ra ở hai vị trí chính trên đường tiết niệu. Vị trí phổ biến nhất là ở khu vực nối giữa bể thận và niệu quản, tỷ lệ xảy ra khoảng 1/1000 trẻ. Vị trí khác là tắc nghẽn niệu quản khi nó chảy vào bàng quang, tỷ lệ xảy ra khoảng 1/2500 trẻ.

Thận - niệu quản đôi

Một số người (khoảng 1%) có nhiều hơn một niệu quản xuất phát từ thận. Tình trạng này được gọi là thận - niệu quản đôi. Thường không gây triệu chứng và không ảnh hưởng đến sức khỏe. 

Tuy nhiên, tắc nghẽn niệu quản phụ (thường là ở phía trên thận chính) có thể xảy ra ở khoảng 1/5000 trẻ. Siêu âm trước khi sinh có thể phát hiện giãn phần nào của niệu quản. Niệu quản phụ này thường bị tắc ở vị trí đổ lạc chỗ vào bàng quang, dẫn đến tình trạng giãn niệu quản uốn cong và túi niệu quản phình lên trong bàng quang.

Tắc nghẽn niệu đạo

Tắc nghẽn niệu đạo kéo dài có thể làm căng bàng quang, làm cho nước tiểu không thể được co bóp đẩy ra ngoài, và dần dần ảnh hưởng đến niệu quản và bể thận của thai nhi.

Trào ngược bàng quang - niệu quản

Tình trạng này xảy ra ở 5 - 25% số trường hợp phát hiện giãn thận trước khi sinh. Trào ngược bàng quang - niệu quản là tình trạng nước tiểu có thể chảy từ bàng quang lên niệu quản do mất cơ chế ngăn chặn trào ngược của vị trí đổ niệu quản vào bàng quang. 

Trào ngược kéo dài có thể gây giãn niệu quản, giãn bể thận và tăng nguy cơ nhiễm khuẩn đường tiết niệu. Trẻ cần được sử dụng kháng sinh dự phòng trong năm đầu đời.

Giãn thận ở thai nhi có nguy hiểm không?

Giãn bể thận ở thai nhi không phải là một tình trạng quá nguy hiểm. Phần lớn các trường hợp được chẩn đoán giãn bể thận có thể được theo dõi hàng hai đến bốn tuần trong suốt quá trình mang thai để đánh giá thêm. Có một số trường hợp sau vài tuần sẽ trở lại bình thường.

Một phần số trường hợp vẫn duy trì mức độ giãn bể thận ban đầu, trong khi chỉ một số ít trường hợp tiến triển nặng hơn theo thời gian. Khoảng 10 - 60% các trường hợp giãn bể thận sẽ tự giảm trong tử cung, có nghĩa là sau khi sinh, tình trạng của thai nhi sẽ trở về bình thường.

Nếu giãn bể thận trở nên quá nặng (gây ảnh hưởng đến chức năng thận đạt mức 3), có nguy cơ ảnh hưởng đến chức năng của thận bên giãn. Tuy nhiên, nếu thận còn lại vẫn hoạt động bình thường, thì không ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe chung của bé.

Trị giãn bể thận ở thai nhi

Hầu hết các trường hợp giãn thận nhẹ và không có bất thường trong siêu âm thai đều là giãn thận sinh lý, chỉ cần tuân thủ lịch khám thai theo hướng dẫn của bác sĩ và không cần can thiệp gì đối với thai nhi.

Sau sinh, thông tin về tình trạng giãn thận của bé cần được thông báo cho bác sĩ chuyên khoa. Và trong trường hợp cần thiết, có thể thực hiện các xét nghiệm bổ sung như hình thái học về hệ tiết niệu và xét nghiệm máu để đánh giá chức năng thận sau sinh.

Tuy nhiên, một số ít trường hợp giãn đài bể thận thai nhi là một biểu hiện tiết niệu bất thường nằm trong bệnh cảnh tổng quát của các bất thường gen và nhiễm sắc thể, bao gồm cả hội chứng Down. Để đánh giá nguy cơ, cần thu thập thông tin về tiền sử gia đình, tiền sử sản khoa và kết quả siêu âm trước đó cũng như kết quả siêu âm hiện tại.

Để bảo vệ sức khỏe của mẹ và thai nhi trong suốt thai kỳ, quan trọng nhất là sử dụng các dịch vụ chăm sóc thai sản toàn diện tại các cơ sở y tế đáng tin cậy để có thể phát hiện và xử lý các bất thường có thể xảy ra trong suốt quá trình mang bầu.

Trên đây là một số thông tin về chứng giãn bể thận ở thai nhi. Hy vọng với những thông tin hữu ích trên, các mẹ đã có thể hiểu rõ hơn về nguyên nhân và cách ảnh hưởng của tình trạng này. Từ đó các bậc phụ huynh tương lai có thể đưa ra các biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả, mang lại hy vọng cho sự phát triển khỏe mạnh của các em bé.