Viêm ruột thừa hoại tử: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Viêm ruột thừa thường bắt đầu bằng cơn đau âm ỉ quanh rốn, sau đó lan xuống bụng dưới bên phải và đau dữ dội hơn. Nguyên nhân chủ yếu là do tắc nghẽn lòng ruột thừa, gây ứ đọng dịch, vi khuẩn phát triển, làm tăng áp lực và giảm máu nuôi, dẫn đến viêm và hoại tử nếu không được xử lý kịp thời. Viêm ruột thừa hoại tử là giai đoạn nặng, cần cấp cứu ngay lập tức. Nếu chậm trễ, ruột thừa có thể bị vỡ, gây viêm màng bụng, nhiễm trùng lan rộng trong cơ thể và thậm chí đe dọa đến tính mạng.

Viêm ruột thừa hoại tử là gì? Có nguy hiểm không?

Viêm ruột thừa hoại tử là giai đoạn tiến triển nặng của viêm ruột thừa, thường xảy ra sau khi lòng ruột thừa bị tắc nghẽn, dẫn đến tăng áp lực và giảm tưới máu thứ phát, tạo điều kiện cho viêm nặng và hoại tử thành ruột thừa. Đây là một tình trạng cấp cứu ngoại khoa, đòi hỏi phải được can thiệp kịp thời, nếu chậm trễ có thể gây các biến chứng nguy hiểm như:

• Một trong những biến chứng phổ biến của tình trạng này là thủng ruột thừa. Khi ruột thừa bị hoại tử và vỡ, các chất trong lòng ruột thừa tràn ra ổ bụng, gây viêm phúc mạc toàn thể. Tình trạng này dẫn đến đau bụng dữ dội, nhiễm trùng lan rộng và đe dọa tính mạng.
• Nhiễm trùng huyết cũng là một biến chứng nghiêm trọng khác. Vi khuẩn từ ruột thừa xâm nhập vào máu, gây phản ứng viêm toàn thân. Nếu không được kiểm soát nhanh chóng, trẻ hoặc người bệnh có nguy cơ sốc nhiễm trùng, dẫn đến tụt huyết áp, suy đa tạng như thận, gan, tim suy giảm chức năng, làm tăng nguy cơ tử vong.
• Trong những trường hợp nặng, nếu không can thiệp kịp thời bằng phẫu thuật và điều trị kháng sinh, viêm ruột thừa hoại tử có thể dẫn đến tử vong.

Nguyên nhân gây ruột thừa hoại tử

Có thể kể đến những nguyên nhân phổ biến dẫn đến viêm ruột thừa hoại tử như:

Tắc nghẽn lòng ruột thừa

Các yếu tố như sỏi phân, khối u hoặc dị vật có thể gây ứ đọng dịch bên trong ruột thừa, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển mạnh và làm tổn thương mô ruột thừa. Sự tắc nghẽn này làm áp lực bên trong ruột thừa tăng cao, gây viêm nhiễm nghiêm trọng và nếu không được xử lý, mô ruột thừa sẽ dần hoại tử.

Nhiễm khuẩn

Khi vi khuẩn trong ruột phát triển quá mức, chúng sẽ phá hủy niêm mạc và thành ruột thừa, dẫn đến viêm nặng và hoại tử. Quá trình nhiễm khuẩn này diễn ra nhanh chóng, đặc biệt nếu lòng ruột thừa bị tắc nghẽn, khiến cơ hội hồi phục tự nhiên gần như không còn.

Thiếu máu cục bộ

Thiếu máu cục bộ cũng góp phần gây hoại tử ruột thừa. Tắc mạch máu nuôi dưỡng ruột thừa làm giảm oxy và chất dinh dưỡng đến mô, khiến mô ruột thừa bị chết và hoại tử.

Dấu hiệu nhận biết viêm ruột thừa hoại tử

Viêm ruột thừa hoại tử là giai đoạn bệnh tiến triển nặng, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Việc nhận biết sớm các triệu chứng đặc trưng có ý nghĩa quan trọng trong việc cấp cứu và điều trị kịp thời.

Dưới đây là những dấu hiệu thường gặp, giúp phân biệt viêm ruột thừa hoại tử với viêm ruột thừa thông thường:

• Người bệnh xuất hiện cơn đau dữ dội, khu trú rõ ràng tại vùng hố chậu phải, không lan tỏa mơ hồ như giai đoạn sớm. Cơn đau diễn ra liên tục, không giảm khi nghỉ ngơi hay thay đổi tư thế. Khi ho, hắt hơi, di chuyển hoặc ấn vào vùng bụng, mức độ đau tăng rõ rệt, khiến bệnh nhân khó chịu và hạn chế vận động.
• Người bệnh sốt cao đột ngột, thân nhiệt tăng nhanh lên mức 39 - 40°C, thường đi kèm cảm giác mệt mỏi toàn thân.
• Người bệnh có biểu hiện run rẩy, toát mồ hôi lạnh, cho thấy tình trạng nhiễm trùng nặng.
• Bệnh nhân thường xuyên cảm thấy buồn nôn, khó chịu ở dạ dày, có thể nôn ói liên tiếp, nhưng tình trạng không cải thiện sau khi nôn.
• Người bệnh có biểu hiện tụt huyết áp, da tái, vã mồ hôi lạnh. Mạch nhanh bất thường, nhịp tim tăng trên 100 - 120 lần/phút, phản ánh cơ thể đang chống chọi với nhiễm trùng.

Điều trị viêm ruột thừa hoại tử

Việc điều trị viêm ruột thừa hoại tử không chỉ nhằm mục đích loại bỏ phần ruột thừa bị hoại tử, mà còn phải xử lý các biến chứng nguy hiểm đi kèm.

Hồi sức và chuẩn bị trước phẫu thuật

Khi bệnh nhân nhập viện với chẩn đoán viêm ruột thừa hoại tử, bác sĩ sẽ tiến hành các biện pháp hồi sức để ổn định tình trạng trước khi đưa vào phòng mổ. Đầu tiên, bệnh nhân được truyền dịch tĩnh mạch nhằm bù lại lượng dịch đã mất do nôn ói, sốt cao và nhiễm trùng, đồng thời duy trì huyết áp và cải thiện tuần hoàn máu.

Song song với đó, kháng sinh phổ rộng sẽ được tiêm ngay qua đường tĩnh mạch để kiểm soát vi khuẩn, ngăn ngừa nguy cơ nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm trùng. Trong trường hợp có áp xe lớn quanh ruột thừa, các bác sĩ có thể chọn dẫn lưu ổ áp xe dưới hướng dẫn hình ảnh trì hoãn phẫu thuật cho đến khi viêm giảm thay vì mổ cấp cứu ngay.

Phẫu thuật

Trong trường hợp viêm ruột thừa hoại tử, vỡ hoặc kèm viêm phúc mạc, phẫu thuật và làm sạch ổ bụng là điều trị bắt buộc. Tùy tình trạng bệnh nhân, bác sĩ có thể lựa chọn phẫu thuật nội soi hoặc mổ mở. Với phương pháp nội soi, bác sĩ tạo 3 - 4 vết rạch nhỏ trên thành bụng để đưa camera và dụng cụ phẫu thuật vào nhằm cắt bỏ ruột thừa. Đây là phương pháp thường được áp dụng khi chưa có biến chứng phức tạp như áp xe lớn hoặc viêm phúc mạc lan tỏa.

Trong trường hợp vỡ ruột thừa, gây viêm phúc mạc toàn thể, có áp xe lớn, hoặc bệnh nhân có yếu tố phức tạp không thể xử lý bằng nội soi, phẫu thuật mổ mở sẽ được chỉ định. Mổ mở cho phép bác sĩ tiếp cận toàn bộ ổ bụng, cắt bỏ hoàn toàn phần ruột thừa đã hoại tử, đồng thời làm sạch khoang bụng, hút dịch mủ và đặt ống dẫn lưu nếu cần để hạn chế nguy cơ nhiễm trùng tái phát.

Chăm sóc sau phẫu thuật

Sau khi phẫu thuật cắt ruột thừa hoại tử, người bệnh sẽ tiếp tục được dùng kháng sinh qua đường truyền hoặc uống trong vài ngày để loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn còn sót lại và ngăn ngừa nguy cơ nhiễm trùng. Ban đầu bệnh nhân được nuôi dưỡng bằng dịch truyền, sau đó chuyển sang ăn lỏng như cháo, súp và tiến dần đến chế độ ăn bình thường khi nhu động ruột hoạt động ổn định. Nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường như sốt cao trở lại, đau bụng tăng, vết mổ sưng đỏ hoặc chảy dịch, bệnh nhân cần được xử trí ngay để tránh biến chứng nguy hiểm.

Viêm ruột thừa hoại tử là một biến chứng nguy hiểm, có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường, đặc biệt là đau bụng dữ dội kèm sốt cao, nôn mửa và bụng co cứng, sẽ giúp người bệnh chủ động đi khám ngay, tránh để bệnh tiến triển nặng.