Xét nghiệm Calcitonin và những điều bạn cần biết

Phần lớn Calcitonin (hCT) được tiết ra từ tế bào tuyến giáp, sau đó sẽ được chuyển hóa tại thận hoặc gan và được điều chỉnh bởi nồng độ calci huyết thanh. Xét nghiệm Calcitonin được bác sĩ sử dụng để hỗ trợ chẩn đoán bệnh lý về tuyến giáp, bao gồm ung thư biểu mô tuyến giáp thể tủy. Cùng Long Châu tìm hiểu nhé!

Xét nghiệm Calcitonin là gì?

Calcitonin đóng vai trò như một loại hormone polypeptid có cấu tạo gồm 32 phân tử acid amin, được bài tiết bởi các tế bào C cận nang tuyến giáp (có tên khoa học là cellules par folliculaires thyroïdienne).

Calcitonin tham gia vào quá trình chuyển hóa canxi và photpho trong máu, có khả năng giúp kiểm soát mật độ xương bằng cách ngăn ngừa sự mất xương khi nồng độ canxi trong máu giảm. Ở trẻ sơ sinh, nồng độ Calcitonin thường khá cao nhưng sẽ giảm dần khi cơ thể đạt đến độ tuổi trưởng thành. Thông thường, nồng độ Calcitonin ở nam giới cao hơn nữ giới và đặc biệt tăng cao ở những người có thói quen hút thuốc lá.

Xét nghiệm Calcitonin được dùng với mục đích hỗ trợ chẩn đoán ung thư, đánh giá hiệu quả điều trị và kiểm tra nguy cơ tái phát ung thư tuyến giáp thể tủy. Giá trị bình thường của định lượng Calcitonin ở người khỏe mạnh thường nằm trong khoảng sau:

• Nữ giới: 0 - 9.82 pg/mL;
• Nam giới: 0 - 14.30 pg/mL.

Giá trị tham chiếu này còn phụ thuộc vào điều kiện và thiết bị thực hiện xét nghiệm. Nếu bệnh nhân thực hiện các bài kiểm tra kích thích như dùng pentagastrin hoặc calcium, khoảng giá trị này có thể thay đổi.

Xét nghiệm Calcitonin được chỉ định trong những trường hợp nào?

Xét nghiệm Calcitonin thường sẽ được bác sĩ chỉ định đối với những trường hợp nghi ngờ ung thư tuyến giáp thể tủy. Các biểu hiện điển hình thường gặp bao gồm:

• Xuất hiện khối u cứng ở cổ, di chuyển khi nuốt. Tuyến bạch huyết sưng, vùng cổ bị đau và xuất hiện hạch nhỏ mềm di động cùng bên với khối u.
• Đau ở mặt trước cổ hoặc đau họng.
• Khó thở, cảm giác khó nuốt hoặc nuốt vướng.
• Cơn ho kéo dài dai dẳng không phải nguyên nhân do cảm lạnh.

Trong quá trình điều trị ung thư tuyến giáp thể tủy, xét nghiệm Calcitonin được sử dụng định kỳ để theo dõi và đánh giá khả năng đáp ứng điều trị và phát hiện nguy cơ tái phát để có biện pháp can thiệp kịp thời.

Ngoài ra, xét nghiệm này còn được chỉ định thực hiện định kỳ đối với những thành viên gia đình của người bệnh mắc hội chứng đa u tuyến nội tiết tuýp 2 (MEN 2 - Multiple Endocrine Neoplasia Type 2). Điều này sẽ được tiến hành ngay cả khi còn nhỏ để phát hiện sớm ung thư tuyến giáp thể tủy.

Trường hợp nếu bệnh nhân có định lượng Calcitonin nằm trong khoảng 15 - 50 pg/mL, thì có nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến giáp thể tủy. Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ có thể chỉ định nghiệm pháp kích thích sản xuất Calcitonin bằng calcium liều cao.

Kết quả xét nghiệm định lượng Calcitonin

Giá trị của Calcitonin trong huyết thanh được đo bằng kỹ thuật miễn dịch hóa phát quang < 11,5 pg/mL đối với nữ và < 18,2 pg/mL đối với nam được xem là bình thường.

Khi mức Calcitonin vượt quá ngưỡng 15 - 50 pg/mL được coi là vùng nghi ngờ (Grey zone: Vùng xám) và cần phải thực hiện nghiệm pháp kích thích bằng cách tiêm tĩnh mạch calci liều cao để có thể chẩn đoán chính xác ung thư tuyến giáp thể tủy.

Trong trường hợp nếu kiểm tra kích thích bằng truyền canxi với liều 2,4 mg/kg:

• Đối với nữ: < 130 pg/mL hoặc < 130 ng/L.
• Đối với nam: < 190 pg/mL hoặc < 190 ng/L.

Trường hợp nếu bệnh nhân được chỉ định tiêm pentagastrin với liều 0,5 μg/kg để làm kiểm tra kích thích:

• Đối với nữ: < 35 pg/mL hoặc < 35 ng/L.
• Đối với nam: < 110 pg/mL hoặc < 110 ng/L.

Trong thực tế, tỷ lệ ung thư tuyến giáp thể tủy rất thấp (5,7/100.000 dân/năm) nên xét nghiệm Calcitonin thường sẽ không được dùng để sàng lọc ung thư tuyến giáp trong cộng đồng.

được sử dụng để sàng lọc ung thư tuyến giáp trong dân số nói chung do tỷ lệ mắc bệnh này rất thấp (5,7/100.000 dân mỗi năm).

Trong trường hợp ung thư tuyến giáp thể tủy, kết quả xét nghiệm định lượng Calcitonin thường sẽ có xu hướng tăng cao, trong khi các chỉ số chức năng tuyến giáp khác như T3 và T4, TSH vẫn nằm ở trong mức bình thường.

Ý nghĩa lâm sàng của xét nghiệm Calcitonin

Xét nghiệm Calcitonin góp phần hỗ trợ chẩn đoán và theo dõi sức khỏe của bệnh nhân sau khi phẫu thuật điều trị ung thư biểu mô tuyến giáp thể tủy. Trường hợp nếu hàm lượng Calcitonin trong cơ thể vẫn vượt ngưỡng an toàn sau khi phẫu thuật thì nguyên nhân có thể do chưa loại bỏ hoàn toàn căn nguyên gây bệnh. Ngược lại, nếu hàm lượng Calcitonin hạ thấp sau phẫu thuật nhưng vẫn tiếp tục tăng sau đó thì đó có thể là dấu hiệu cảnh báo của sự tái phát ung thư.

Xét nghiệm Calcitonin không chỉ có ý nghĩa quan trọng với bệnh nhân, mà còn giúp tầm soát ung thư tuyến giáp cho các gia đình có tiền sử mắc bệnh. Ngoài ra, xét nghiệm này còn giúp tầm soát ung thư tuyến giáp đối với những gia đình có người thân bị bệnh tuyến giáp.

Nồng độ Calcitonin còn có thể tăng ở một số bệnh nhân mắc ung thư phổi, ung thư tụy và ung thư vú. Nếu Calcitonin chỉ tăng nhẹ, có thể là dấu hiệu của viêm tuyến giáp tự miễn.

Đặc biệt, với bệnh nhân ung thư tuyến giáp thể tủy, hàm lượng Calcitonin có thể tăng cao nhưng các chỉ số khác vẫn bình thường, bao gồm TSH, FT4 và T3. Do đó, cần phải thực hiện kết hợp với các biện pháp chẩn đoán khác như:

• Khám lâm sàng để khai thác triệu chứng và quan sát khối u;
• Siêu âm màu tuyến giáp để xác định vị trí, hình dạng, kích thước và đặc điểm của khối u;
• Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ để xác định u lành hay u ác.

Xét nghiệm Calcitonin có vai trò rất quan trọng, nhất là với những người bệnh nghi ngờ mắc ung thư tuyến giáp thể tủy. Do vậy, người bệnh cần đến các cơ sở y tế để được thăm khám và thực hiện các xét nghiệm khi có dấu hiệu nghi ngờ.

Xem thêm:

• Xét nghiệm T3 T4 TSH là gì? Ý nghĩa các chỉ số xét nghiệm
• Xét nghiệm dị tật thai nhi có cần nhịn ăn hay không?