Xét nghiệm NT-proBNP là gì? Vai trò của xét nghiệm NT-proBNP

Xét nghiệm NT-proBNP, viết tắt của N-terminal pro B-type natriuretic peptide, có vai trò quan trọng trong quá trình chẩn đoán và đánh giá tiên lượng cho bệnh nhân mắc bệnh suy tim. Hãy cùng tìm hiểu một số thông tin cụ thể hơn về xét nghiệm qua bài viết dưới đây.

Xét nghiệm NT-proBNP là gì?

NT-proBNP (N-terminal pro B-type natriuretic peptide) là một peptid gồm 76 acid amin. Nó được tạo thành từ pre-pro-peptid có 134 acid amin.

Pre-pro-peptid được chia thành hai phần: proBNP (108 gốc acid amin) và một đoạn peptid tín hiệu (26 gốc acid amin). Khi proBNP được giải phóng vào huyết quản, nó sẽ bị phân giải bởi enzyme protease furin, tạo thành NT-proBNP (76 acid amin) và BNP (32 acid amin).

Ở con người, NT-proBNP và BNP có nồng độ cao trong cơ tâm thất trái, nồng độ thấp trong mô tâm nhĩ và cơ tâm thất phải. Khi có sự tăng cường sức nén huyết động tại tim (như phì đại hoặc tăng áp lực tác động lên tim), NT-proBNP sẽ được tăng phóng thích. NT-proBNP được tăng nồng độ ở bệnh nhân mắc bệnh suy tim.

NT-proBNP được loại bỏ chủ yếu thông qua cơ chế thụ động, đặc biệt là qua thận. Xét nghiệm định lượng NT-proBNP được sử dụng phổ biến hơn BNP trong việc chẩn đoán bệnh suy tim do độ nhạy cao của nó.

Khi nào được chỉ định xét nghiệm NT-proBNP?

Chẩn đoán suy tim

Việc sử dụng xét nghiệm NT proBNP có thể hỗ trợ trong các trường hợp sau đây để chẩn đoán và phân biệt suy tim:

• Chẩn đoán sớm và phân biệt suy tim: Xét nghiệm NT-proBNP có thể giúp chẩn đoán suy tim ở các bệnh nhân có triệu chứng khó thở cấp và đồng thời loại trừ các nguyên nhân khác gây khó thở.
• Đánh giá suy tim ở bệnh nhân có nguy cơ: Xét nghiệm NT-proBNP có thể được sử dụng để đánh giá và loại trừ suy tim ở những bệnh nhân có nguy cơ cao như bệnh nhân tiểu đường, tăng huyết áp, bệnh động mạch vành. Nó cũng có thể giúp chẩn đoán và phân biệt suy tim với các bệnh lý khác, chẳng hạn như bệnh phổi.
• Chẩn đoán suy tim khó khăn: Xét nghiệm NT-proBNP có thể hữu ích trong việc chẩn đoán suy tim ở những trường hợp khám lâm sàng hoặc khi không thể tiến hành siêu âm, như trong trường hợp người béo phì, trẻ em hoặc người cao tuổi.
• Chẩn đoán suy tim ở trẻ em và sơ sinh mắc bệnh tim bẩm sinh: Xét nghiệm NT-proBNP có thể được sử dụng để chẩn đoán suy tim ở trẻ em và sơ sinh mắc bệnh tim bẩm sinh.
• Phân biệt tăng NT-proBNP với các bệnh lý không phải suy tim: Xét nghiệm NT-proBNP cũng có thể giúp phân biệt đáng kể trong các bệnh lý khác không phải suy tim, như bệnh cơ tim, bệnh van tim, thiếu máu, rối loạn nhịp nhĩ, đột quỵ do nhồi máu não, các hội chứng tâm phế và các bệnh khác.

Theo dõi và đánh giá hiệu quả điều trị cho bệnh nhân mắc suy tim mạn tính

Đánh giá nguy cơ tái phát suy tim, xác định tác động phụ của thuốc hoặc đánh giá hiệu quả của liệu trình điều trị.

Tiên lượng suy tim

Tiên lượng suy tim ở bệnh nhân khó thở hoặc đã được chẩn đoán suy tim hoặc tiên lượng suy tim ở bệnh nhi và sơ sinh mắc bệnh tim bẩm sinh.

Tầm soát suy tim

Tiến hành sàng lọc trong cộng đồng, tập trung vào nhóm người có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch như bệnh nhân đái tháo đường, bệnh mạch vành, tăng huyết áp,... Thực hiện sàng lọc nguy cơ suy tim ở bệnh nhân sẽ được thực hiện trước và sau khi phẫu thuật các cơ quan.

Tiến hành sàng lọc để phát hiện sớm nguy cơ suy tim ở những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch như béo phì, tiểu đường, tăng huyết áp, suy thận, bệnh động mạch vành,...

Chỉ số bình thường của xét nghiệm NT-proBNP

Giá trị tham chiếu của NT-proBNP trong huyết thanh sẽ thay đổi tùy theo độ tuổi của người. Dưới đây là các giá trị tham chiếu cho người bình thường theo độ tuổi:

• Dưới 50 tuổi: 50 pg/mL;
• Từ 50 đến 75 tuổi: 75 - 100 pg/mL;
• Trên 75 tuổi: 250 - 300 pg/mL;
• Giá trị tham chiếu chung cho cả hai giới: 125 pg/mL.

Các chỉ số tối ưu được sử dụng để loại trừ suy tim mạn tính hoặc suy tim cấp trong các tình huống khó thở và theo độ tuổi như sau:

• Chỉ số để loại trừ suy tim mạn tính: NT-proBNP < 125 pg/mL;
• Chỉ số để loại trừ suy tim cấp khi khó thở: NT-proBNP < 300 pg/mL;
• Chỉ số NT-proBNP để chẩn đoán suy tim cấp ở bệnh nhân khó thở theo độ tuổi: Dưới 50 tuổi > 450 pg/mL, từ 50 đến 75 tuổi > 900 pg/mL, trên 75 tuổi > 1800 pg/mL.

Ý nghĩa của xét nghiệm NT-proBNP

NT-proBNP được sử dụng để sàng lọc suy tim ở những bệnh nhân có nguy cơ cao nhưng chưa có triệu chứng cơ năng.

Xét nghiệm NT-proBNP có độ nhạy cao từ 92 - 99% nên có cơ hội phát hiện suy tim hơn các phương pháp khác:

• Nếu nồng độ NT-proBNP < 125 pg/mL, nguy cơ suy tim là thấp.
• Khi nồng độ NT-proBNP nằm trong khoảng 200 pg/mL - 300 pg/mL, cần tiến hành siêu âm tim để đánh giá thêm.

Nồng độ NT-proBNP trong huyết tương có thể thay đổi khi bệnh nhân mắc các bệnh lý và hội chứng sau:

• Khó thở cấp/suy tim cấp tính: Nồng độ NT-proBNP ở người suy tim cấp tính có biểu hiện khó thở ở nhóm tuổi dưới 50 là > 450 pg/mL, từ 50 - 75 là > 900 pg/mL và trên 75 là > 1800 pg/mL. Ở bệnh nhân suy tim cấp, nồng độ NT-proBNP > 5180 pg/mL có giá trị tiên lượng tử vong trong 76 ngày là 95%.
• Suy tim mạn tính: Đo định lượng NT-proBNP được lặp lại trong mỗi lần khám bệnh và nguy cơ tiên lượng nặng khi NT-proBNP > 1000 pg/mL.
• Trong trường hợp thiếu máu cục bộ cơ tim ổn định và không ổn định: Nên thực hiện đo định lượng NT-proBNP lặp lại trong khoảng thời gian từ 24 đến 72 giờ. Nếu nồng độ NT-proBNP tăng và duy trì trên mức > 250 pg/mL trong một thời gian kéo dài, đây là dấu hiệu cho thấy tiên lượng xấu. Tùy theo tình trạng cụ thể, nên tiếp tục đo NT-proBNP hàng tuần hoặc hàng tháng để theo dõi diễn biến bệnh.
• Đối với bệnh nhân mắc bệnh thận: Sự tăng NT-proBNP trong huyết thanh xảy ra do khả năng thận loại bỏ peptid này giảm. Điều này cũng xác nhận rằng những bệnh nhân này có nguy cơ mắc bệnh tim.
• Đối với bệnh nhi và sơ sinh: Có thể áp dụng ngưỡng NT-proBNP dựa trên độ tuổi, tương tự như ngưỡng dành cho người dưới 50 tuổi, trong đó nồng độ NT-proBNP > 450 pg/mL và NT-proBNP < 300 pg/mL được sử dụng để loại trừ suy tim ở trẻ em.
• Ở người béo phì: Nồng độ NT-proBNP trong huyết thanh thường giảm do sự thoái hóa và giảm tổng hợp NT-proBNP trong tế bào cơ tim. Để chẩn đoán suy tim ở người thừa cân hoặc béo phì, có thể sử dụng các ngưỡng NT-proBNP là 491 pg/mL cho người thừa cân và 343 pg/mL cho người béo phì.
• Các bệnh lý khác không phải suy tim: Bao gồm bệnh cơ tim, bệnh van tim, thiếu máu, rối loạn nhịp nhĩ, các hội chứng tâm phế, đột quỵ do nhồi máu não, tiểu đường, tăng huyết áp và các bệnh lý khác, cũng có thể gây tăng NT-proBNP. Nguyên nhân chính là do mô cơ tim bị thiếu máu hoặc oxy.

Suy tim là một bệnh nguy hiểm, gây suy giảm khả năng hoạt động và ảnh hưởng đến chất lượng sống của người bệnh. Nó có nguy cơ tử vong cao do rối loạn nhịp tim và suy tim mất bù. Xét nghiệm NT-proBNP đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán và tiên lượng bệnh nhân suy tim cũng như các vấn đề tim mạch.

Những người có nguy cơ cao mắc bệnh suy tim cần thường xuyên đi khám bác sĩ để theo dõi sức khỏe và nhận được điều trị kịp thời. Điều này giúp hạn chế những biến chứng nguy hiểm mà căn bệnh có thể gây ra.

Xem thêm:

• Xét nghiệm Anti HCV nonreactive trong chẩn đoán viêm gan C
• Xét nghiệm transferrin là gì? Những ai cần làm?