Xuất huyết nội sọ là gì? Có nguy hiểm không?

Nguyên nhân phổ biến của xuất huyết nội sọ bao gồm chấn thương đầu, tăng huyết áp, dị dạng mạch máu não và rối loạn đông máu. Tình trạng này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp hơn ở người cao tuổi và những người có yếu tố nguy cơ cao. Việc nhận biết sớm dấu hiệu xuất huyết nội sọ và can thiệp đúng cách có thể giúp giảm thiểu biến chứng cũng như cải thiện cơ hội phục hồi cho bệnh nhân.

Xuất huyết nội sọ là gì?

Xuất huyết nội sọ, hay xuất huyết não, là một dạng đột quỵ nguy hiểm xảy ra khi mạch máu trong não bị vỡ, gây chảy máu vào nhu mô não hoặc khoang xung quanh não. Đây là tình trạng cấp cứu y khoa có thể đe dọa tính mạng nếu không được can thiệp kịp thời.

Nguyên nhân phổ biến của xuất huyết não bao gồm tăng huyết áp kéo dài, dị dạng mạch máu bẩm sinh, phình động mạch não, chấn thương sọ não do tai nạn hoặc té ngã. Khi máu tràn vào mô não, nó có thể tạo thành khối máu tụ, làm tăng áp lực nội sọ và cản trở sự lưu thông oxy cũng như chất dinh dưỡng đến các tế bào não. Nếu không được điều trị kịp thời, tế bào não có thể bị tổn thương nghiêm trọng, dẫn đến mất chức năng thần kinh hoặc tử vong.

Xuất huyết não được phân loại dựa trên vị trí xảy ra xuất huyết, gồm hai nhóm chính:

Xuất huyết bên trong hộp sọ nhưng bên ngoài mô não

Bao gồm xuất huyết dưới màng cứng, xuất huyết dưới nhện và xuất huyết ngoài màng cứng. Những dạng xuất huyết này thường liên quan đến chấn thương đầu hoặc vỡ mạch máu do dị dạng mạch máu bẩm sinh.

Xuất huyết bên trong mô não

Hay còn gọi là xuất huyết nhu mô não, xảy ra khi máu chảy trực tiếp vào mô não. Đây là loại xuất huyết não nguy hiểm nhất, thường do tăng huyết áp kéo dài hoặc rối loạn đông máu.

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu và điều trị kịp thời là yếu tố quan trọng giúp giảm nguy cơ biến chứng và tử vong do xuất huyết não.

Nguyên nhân gây xuất huyết nội sọ

Xuất huyết nội sọ có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó các yếu tố tác động đến mạch máu là nguy cơ hàng đầu. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến gây xuất huyết não:

Chấn thương đầu

Đây là nguyên nhân chính gây chảy máu não ở những người dưới 50 tuổi. Tai nạn giao thông, té ngã hoặc chấn thương khi chơi thể thao có thể làm tổn thương mạch máu trong não, dẫn đến xuất huyết.

Huyết áp cao

Tăng huyết áp kéo dài có thể làm suy yếu thành mạch máu, khiến chúng dễ vỡ hơn. Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến đột quỵ xuất huyết não.

Phình động mạch não

Khi động mạch bị suy yếu và phình to, nguy cơ vỡ mạch máu tăng cao, gây chảy máu vào nhu mô não và làm gián đoạn chức năng não bộ.

Dị dạng động tĩnh mạch (AVM)

Một số người có cấu trúc mạch máu bất thường trong não, khiến máu lưu thông kém hiệu quả. Tình trạng này có thể không gây triệu chứng trong thời gian dài nhưng tiềm ẩn nguy cơ vỡ mạch máu.

Rối loạn đông máu

Các bệnh như máu khó đông hoặc thiếu máu hồng cầu hình liềm có thể làm giảm số lượng tiểu cầu, dẫn đến nguy cơ chảy máu tự phát trong não.

Bệnh gan

Chức năng gan suy giảm có thể làm ảnh hưởng đến quá trình đông máu, làm tăng nguy cơ xuất huyết ở nhiều cơ quan trong cơ thể, bao gồm não.

Khối u não

Một số loại u não có thể phát triển lớn và gây áp lực lên mạch máu, làm chúng dễ vỡ và dẫn đến chảy máu trong não.

Việc nhận diện sớm các yếu tố nguy cơ và kiểm soát bệnh lý nền là biện pháp quan trọng giúp phòng ngừa xuất huyết não và bảo vệ sức khỏe não bộ.

Chẩn đoán và điều trị xuất huyết nội sọ

Chẩn đoán xuất huyết nội sọ

Xuất huyết nội sọ là một tình trạng nghiêm trọng, đòi hỏi phương pháp chẩn đoán chính xác để xác định loại xuất huyết và đưa ra hướng điều trị phù hợp. Hiện nay, chẩn đoán hình ảnh là phương pháp quan trọng nhất giúp phân biệt từng loại xuất huyết não.

Bác sĩ sẽ dựa vào tiền sử bệnh và các yếu tố liên quan để lựa chọn phương pháp chẩn đoán phù hợp. Chụp cộng hưởng từ (MRI) có hoặc không có thuốc cản quang là một trong những phương pháp phổ biến, giúp đánh giá chi tiết tổn thương não. Chụp cắt lớp vi tính (CT) cũng được sử dụng rộng rãi để xác định xuất huyết trong nhu mô não.

Trong một số trường hợp, để tìm nguyên nhân chính xác, bệnh nhân có thể cần thực hiện các kỹ thuật hình ảnh chuyên sâu như chụp CTA (chụp cắt lớp vi tính mạch máu), MRA (chụp cộng hưởng từ mạch máu) hoặc chụp mạch não. Tuy nhiên, những bệnh nhân trên 45 tuổi có tiền sử tăng huyết áp và bị xuất huyết tại đồi thị, bèo tấm hoặc hố sau thường không cần thực hiện các xét nghiệm chụp mạch này.

Điều trị xuất huyết nội sọ

Điều trị xuất huyết nội sọ tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ tổn thương. Việc kiểm soát huyết áp là bước quan trọng để giảm nguy cơ xuất huyết nặng hơn. Phương pháp điều trị có thể bao gồm phẫu thuật hút dịch, phẫu thuật cắt hộp sọ để giảm áp lực nội sọ hoặc đặt ống thông dẫn lưu dịch não tủy. Tuy nhiên, phẫu thuật hút dịch vẫn gây tranh cãi trong một số trường hợp xuất huyết trong nhu mô não do nguy cơ tổn thương thứ phát.

Dù nhiều trường hợp xuất huyết trong nhu mô có liên quan đến bệnh mạch máu não và tăng huyết áp, bác sĩ cần loại trừ các bệnh lý tiềm ẩn như phình động mạch hoặc khối u não trước khi quyết định can thiệp ngoại khoa. Dẫn lưu bằng phẫu thuật thường được chỉ định với khối máu tụ tiểu não có đường kính lớn hơn 3cm. Nếu bệnh nhân có dấu hiệu não úng thủy, cần đặt hệ thống dẫn lưu não thất ngoài (EVD) trước khi tiến hành phẫu thuật dẫn lưu.

Trong một số trường hợp, việc loại bỏ khối máu tụ có thể gây hại nhiều hơn lợi ích, vì vậy bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật cắt hộp sọ để giảm áp lực nội sọ thay vì trực tiếp lấy bỏ máu tụ. Đối với các trường hợp xuất huyết nhỏ hoặc không thể phẫu thuật, phương pháp kiểm soát huyết áp, đảo ngược tác dụng của thuốc chống đông máu hoặc chống tiểu cầu và các biện pháp bảo vệ thần kinh sẽ được áp dụng nhằm ngăn ngừa hoặc giảm tổn thương não thứ phát.

Việc phát hiện và điều trị sớm có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện tiên lượng và giảm nguy cơ biến chứng của xuất huyết nội sọ.

Xuất huyết nội sọ nguy hiểm như thế nào?

Xuất huyết nội sọ là một tình trạng cấp tính có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Khi máu chảy vào nhu mô não, áp lực nội sọ gia tăng, làm gián đoạn lưu lượng oxy và chất dinh dưỡng đến các tế bào thần kinh. Tình trạng thiếu oxy kéo dài có thể gây tổn thương não vĩnh viễn hoặc thậm chí tử vong.

Xuất huyết não ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng điều khiển cơ thể và các chức năng thần kinh. Một số biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra bao gồm:

• Tê hoặc yếu liệt một phần hoặc toàn bộ cơ thể.
• Suy giảm hoặc mất trí nhớ, ảnh hưởng đến khả năng nhận thức.
• Khó nuốt, khó nói hoặc gặp vấn đề trong giao tiếp.
• Suy giảm khả năng phối hợp vận động, mất thăng bằng khi di chuyển.
• Suy giảm thị lực hoặc mất thị lực hoàn toàn.
• Thay đổi tính cách, rối loạn cảm xúc hoặc trầm cảm.

Mức độ nghiêm trọng của các biến chứng phụ thuộc vào vị trí và phạm vi tổn thương trong não. Một số bệnh nhân có thể phục hồi một phần nhờ điều trị tích cực và phục hồi chức năng, trong khi những trường hợp nặng có thể để lại di chứng lâu dài. Vì vậy, khi có dấu hiệu nghi ngờ xuất huyết não, cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế để được cấp cứu và điều trị kịp thời.

Nhìn chung, xuất huyết nội sọ là một tình trạng nguy hiểm có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Mức độ ảnh hưởng của bệnh phụ thuộc vào vị trí xuất huyết, mức độ chảy máu và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ như huyết áp cao, rối loạn đông máu hoặc lạm dụng chất kích thích là rất quan trọng trong phòng ngừa xuất huyết nội sọ. Khi có dấu hiệu nghi ngờ, cần đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị phù hợp, giúp tăng cơ hội phục hồi và giảm nguy cơ di chứng lâu dài.