Đau đùi dị cảm là gì? Những điều cần biết về tình trạng đau đùi dị cảm

Đau đùi dị cảm là gì?

Dây thần kinh bì đùi ngoài là dây thần kinh cảm giác đơn thuần, dễ bị chèn ép khi đi từ đám rối thắt lưng cùng về phía dây chằng bẹn và chia thành các phần trước và sau. Nhánh trước chi phối cảm giác từ đùi trước đến đầu gối, trong khi nhánh sau chi phối cảm giác từ đùi ngoài đến mấu chuyển lớn.

Đau đùi dị cảm là một tình trạng lâm sàng bao gồm đau và mất cảm giác ở mặt trước bên của đùi do chèn ép dây thần kinh bì đùi ngoài. Đau đùi dị cảm còn được gọi là hội chứng Bernhardt Roth.

Mặc dù tình trạng này có thể gây khó chịu nhưng nó không nguy hiểm đến tính mạng hoặc nguy hiểm cho sức khỏe người bệnh.

Những dấu hiệu và triệu chứng của đau đùi dị cảm

Đau đùi dị cảm có thể gây ra những triệu chứng ảnh hưởng đến phần bên ngoài đùi như:

• Đau, có thể kéo dài xuống mặt ngoài của đầu gối;
• Ngứa ran hoặc tê ở đùi;
• Giảm cảm giác ở mặt bên trên của đùi;
• Tăng độ nhạy cảm với cơn đau (ví dụ, chạm nhẹ vào đùi có thể gây đau).

Các triệu chứng thường xuất hiện một bên. Khởi phát thường bán cấp trong vài ngày đến vài tuần. Các triệu chứng có thể tăng lên khi duỗi hông kéo dài, chẳng hạn như đi bộ hoặc đứng lên từ tư thế ngồi hoặc đứng lâu. Cũng có thể thuyên giảm khi cử động gập hông như ngồi.

Đau đùi dị cảm không trực tiếp gây ra vấn đề với cơ hoặc vận động vì dây thần kinh bì đùi ngoài là dây thần kinh cảm giác đơn thuần và không có sợi vận động.

Biến chứng có thể gặp khi mắc đau đùi dị cảm

Các biến chứng của đau đùi dị cảm là thứ phát sau phẫu thuật cắt ngang dây thần kinh da đùi bên, dẫn đến gây tê vĩnh viễn vùng đùi trước bên.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Liên hệ với bác sĩ nếu có bất kỳ triệu chứng nào của đau đùi dị cảm để được khám và chẩn đoán. Điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ diễn tiến nặng hơn, hạn chế biến chứng và giúp người bệnh phục hồi nhanh chóng hơn.

Nguyên nhân dẫn đến đau đùi dị cảm

Đau đùi dị cảm xảy ra khi dây thần kinh bì đùi ngoài bị chèn ép. Dây thần kinh bì đùi ngoài chỉ ảnh hưởng đến cảm giác chứ không ảnh hưởng đến khả năng vận động.

Ở hầu hết mọi người, dây thần kinh này đi qua vùng bẹn đến đùi trên mà không gặp vấn đề gì. Nhưng trong chứng đau nửa đầu dị cảm, dây thần kinh bì đùi ngoài bị chèn ép thường nằm dưới dây chằng bẹn, chạy dọc bẹn từ bụng đến đùi trên.

Nguyên nhân tự phát

Các nguyên nhân tự phát bao gồm:

• Đái tháo đường;
• Ngộ độc chì;
• Rối loạn sử dụng rượu;
• Suy giáp dẫn đến bệnh lý thần kinh đơn độc của dây thần kinh bì đùi ngoài.

Nguyên nhân cơ học

Nguyên nhân cơ học do áp lực lên dây thần kinh bì đùi ngoài bao gồm:

• Áp lực trực tiếp từ bên ngoài từ dây an toàn, dây thắt lưng hoặc quần áo bó sát.
• Tăng áp lực trong ổ bụng do béo phì, mang thai hoặc khối u.
• Sự khác biệt về chiều dài hai chân.
• Khiếm khuyết thoái hóa của khớp mu.
• Khối u xương hiếm gặp nằm ở mào chậu gần cột sống chậu trước trên.

Nguyên nhân do can thiệp

Can thiệp ngoại khoa gây tổn thương trực tiếp thần kinh bao gồm:

• Phẫu thuật thay khớp háng;
• Phẫu thuật cột sống;
• Phẫu thuật nội soi bẹn;
• Cắt xương chậu;
• Phẫu thuật vùng gai chậu trước trên;
• Phẫu thuật xương ghép mào chậu;
• Phẫu thuật gãy xương ổ cối;
• Nội soi cắt u cơ;
• Nội soi cắt túi mật;
• Phẫu thuật tĩnh mạch để phẫu thuật bắc cầu mạch vành.

Những ai có nguy cơ mắc đau đùi dị cảm?

Tất cả mọi người đều có nguy cơ mắc đau đùi dị cảm. Tuy nhiên một số đối tượng có nguy cơ mắc cao hơn như:

• Giới tính: Tình trạng này thường phổ biến ở phụ nữ hơn nam giới và cũng phổ biến hơn trong quân đội.
• Tuổi: Có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến ở người 30 - 60 tuổi.
• Ở bệnh nhân mang thai hoặc những người béo phì. Các nghiên cứu đã báo cáo tỷ lệ mắc bệnh khoảng 3 đến 4 trên 10.000 người/năm.
• Hội chứng ống cổ tay cũng có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc đau đùi dị cảm.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc đau đùi dị cảm

Những điều sau đây có thể làm tăng nguy cơ mắc đau đùi dị cảm:

• Thừa cân: Thừa cân hoặc béo phì có thể làm tăng áp lực lên dây thần kinh bì đùi ngoài.
• Mang thai: Bụng ngày càng lớn sẽ tạo thêm áp lực lên bẹn, nơi dây thần kinh bì đùi ngoài sẽ đi qua.
• Bệnh đái tháo đường: Tổn thương thần kinh liên quan đến bệnh tiểu đường có thể dẫn đến chứng đau nửa đầu dị cảm.
• Người bị suy giáp và/hoặc rối loạn sử dụng rượu.
• Có ngộ độc chì.
• Bị thương do thắt dây an toàn trong tai nạn ô tô.
• Đã phẫu thuật gần đây quanh vùng hông chậu.
• Mặc quần áo chật, thắt lưng hoặc tất chân hoặc đeo đai tiện ích nặng (như đai dụng cụ).
• Hai chân có chiều dài khác nhau.
• Bị vẹo cột sống.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán đau đùi dị cảm

Chẩn đoán đau đùi dị cảm chủ yếu dựa vào bệnh sử và khám thực thể, bao gồm những thay đổi thần kinh cảm giác đơn thuần mà không liên quan đến vận động ở vị trí giải phẫu của đùi trên.

• Bệnh sử: Khai thác rõ về các triệu chứng, tiền sử bệnh và lối sống của người bệnh.
• Khám thực thể: Việc đánh giá nên bao gồm khám toàn bộ thần kinh chi dưới. Các thao tác chẩn đoán bao gồm nghiệm pháp nén ép vùng chậu. Khi đó, bệnh nhân nằm nghiêng về phía không bị ảnh hưởng và người khám sẽ ấn xuống xương chậu của bệnh nhân trong khoảng 45 giây. Nghiệm pháp dương tính nếu các triệu chứng giảm đi. Các dấu hiệu không liên quan đến chứng đau nhức dị cảm bao gồm suy giảm vận động, phản xạ chi dưới bất thường, mất cảm giác khác ngoài phân bố của dây thần kinh bì đùi ngoài hoặc các triệu chứng thần kinh khác.

Ngoài ra, để loại trừ các tình trạng khác như vấn đề về rễ thần kinh hoặc bệnh lý thần kinh xương đùi, cần thực hiện một số cận lâm sàng như:

• Xét nghiệm máu nếu nghi ngờ nguyên nhân chuyển hóa.
• X-quang: Mặc dù không có thay đổi cụ thể nào được thấy rõ trên X-quang nếu bị chứng đau đùi dị cảm, nhưng hình ảnh vùng hông và vùng xương chậu có thể hữu ích để loại trừ các nguyên nhân khác.
• Chụp CT hoặc MRI có thể được yêu cầu nếu bác sĩ nghi ngờ rằng khối u có thể gây đau.
• Điện cơ đồ: Xét nghiệm này đo sự phóng điện được tạo ra trong cơ để giúp đánh giá và chẩn đoán các rối loạn về cơ và thần kinh. Một điện cực kim mỏng được đặt vào cơ để ghi lại hoạt động điện. Kết quả của xét nghiệm này là bình thường ở bệnh đau đùi dị cảm, nhưng xét nghiệm này có thể cần thiết để loại trừ các bệnh khác.
• Đo khảo sát dẫn truyền thần kinh: Các điện cực kiểu miếng dán được đặt trên da của bạn để kích thích dây thần kinh bằng một xung điện nhẹ. Xung điện giúp chẩn đoán các dây thần kinh bị tổn thương. Có thể thực hiện so sánh dây thần kinh bì đùi ngoài ở mỗi bên. Được thực hiện chủ yếu để loại trừ các nguyên nhân khác gây ra các triệu chứng.
• Chẹn thần kinh: Việc giảm đau do tiêm thuốc gây mê vào đùi nơi dây thần kinh bì đùi ngoài đi vào có thể xác nhận rằng bạn bị đau cơ dị cảm. Hình ảnh siêu âm có thể được sử dụng để hướng dẫn kim.

Điều trị đau đùi dị cảm

Đối với hầu hết mọi người, các triệu chứng của bệnh đau đùi dị cảm sẽ thuyên giảm sau vài tháng. Điều trị tập trung vào việc trấn an bệnh nhân và các cách giảm áp lực cũng như kích ứng ở vùng dây thần kinh và vùng bẹn.

Nội khoa

Các phương pháp điều trị bảo tồn bao gồm:

• Tư vấn cho bệnh nhân mặc quần áo rộng rãi hơn, tránh mặc quần áo bó sát.
• Giảm cân nếu béo phì là một yếu tố góp phần.
• Chườm lạnh vùng đó có thể hữu ích trong việc giảm kích ứng dây thần kinh cục bộ và tình trạng viêm của các triệu chứng cấp tính.

Thuốc

Nếu các triệu chứng kéo dài hơn hai tháng hoặc cơn đau trầm trọng hơn, có thể sử dụng thuốc:

• Tiêm Corticosteroid: Thuốc tiêm có thể làm giảm viêm và giảm đau tạm thời. Các tác dụng phụ có thể xảy ra bao gồm nhiễm trùng khớp, tổn thương dây thần kinh, đau và làm trắng da quanh chỗ tiêm.
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng: Những loại thuốc này có thể làm giảm cơn đau. Tác dụng phụ bao gồm buồn ngủ, khô miệng, táo bón và suy giảm chức năng tình dục.
• Gabapentin, Phenytoin hoặc Pregabalin: Những loại thuốc chống động kinh này có thể giúp giảm bớt các triệu chứng đau đớn của bạn. Tác dụng phụ bao gồm táo bón, buồn nôn, buồn ngủ và chóng mặt.

Ngoại khoa

Phẫu thuật rất hiếm nhưng có thể được cân nhắc trong các trường hợp kháng trị mãn tính và được thực hiện thông qua phẫu thuật giải chèn ép của dây thần kinh bì đùi ngoài hoặc thông qua thủ thuật cắt ngang dây thần kinh. Thủ tục giải chèn ép dây thần kinh bảo tồn chức năng cảm giác nhưng nhìn chung ít thành công hơn so với thủ thuật cắt bỏ, dẫn đến gây mê vĩnh viễn và chỉ dành riêng cho những bệnh nhân bị đau khó chữa. 

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến đau đùi dị cảm

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ.
• Tránh mặc quần áo bó sát.
• Tránh mang đai thắt lưng, đai an toàn quá chặt, kể cả đai dụng cụ.
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh hoặc giảm cân nếu bạn thừa cân.
• Không hút thuốc lá, sử dụng rượu bia.
• Tập thể dục thể thao đều đặn phù hợp với cơ thể.
• Nghỉ ngơi phù hợp, tránh thức khuya, giảm stress, giữ tinh thần thoải mái.

Chế độ dinh dưỡng:

• Chế độ ăn cân bằng và đầy đủ các chất dinh dưỡng, tăng cường các thực phẩm tốt cho sức khỏe như rau củ quả, trái cây.
• Hạn chế tăng cân quá mức bằng cách không ăn các thức ăn chứa nhiều dầu mỡ, sử dụng thực phẩm chứa chất béo tốt như: Dầu oliu, dầu đậu nành, bơ, hạt óc chó,…
• Uống đủ 2 lít nước/ngày đối với người bình thường.
• Không ăn các thực phẩm đóng hộp, chế biến sẵn không đảm bảo vệ sinh.
• Hạn chế sử dụng chất kích thích như trà, cafe, bia, rượu.

Phương pháp phòng ngừa đau đùi dị cảm

Một số phương pháp có thể giúp ngăn ngừa đau đùi dị cảm như:

• Tuân thủ điều trị để kiểm soát các bệnh lý mạn tính khác.
• Kiểm soát cân nặng giúp cơ thể cân đối, xây dựng chế độ giảm cân nếu thừa cân hay béo phì.
• Mặc quần áo rộng rãi thoải mái, tránh mang đồ bó sát, các loại đai quá chặt.
• Tuân thủ chế độ ăn cân bằng dinh dưỡng ngăn ngừa béo phì.
• Tập thể dục thể thao phù hợp với cơ thể.
• Uống đủ lượng nước trong ngày.
• Nghỉ ngơi hợp lý, ngủ đủ giấc, tránh thức khuya.
• Kiểm soát căng thẳng.

Các câu hỏi thường gặp về đau đùi dị cảm

Đau đùi dị cảm có thường gặp không?

Đau đùi dị cảm tương đối phổ biến nhưng thường bị chẩn đoán sai. Các nhà nghiên cứu ước tính rằng nó ảnh hưởng đến 3 - 4 người trong số 10.000 người mỗi năm.

Điều gì xảy ra nếu đau đùi dị cảm không được điều trị?

Nếu không được điều trị, đau đùi dị cảm có thể gây đau nhiều hơn, tê hoặc các cảm giác khác như nóng rát. Những tác động này có thể cản trở khả năng đi lại hoặc di chuyển như bình thường, làm ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt của người bệnh.

Đau đùi dị cảm có hết hoàn toàn được không?

Hầu hết các trường hợp đau đùi dị cảm đều cải thiện khi điều trị bảo tồn hoặc thậm chí có thể tự khỏi. Các trường hợp do can thiệp phẫu thuật hoặc chấn thương dây thần kinh trực tiếp thường cải thiện trong vòng ba tháng. Các trường hợp liên quan đến mang thai thường cải thiện sau khi bạn sinh con.

Có rủi ro đối với phẫu thuật giải chèn ép dây thần kinh bì đùi ngoài không?

Tất cả các ca phẫu thuật đều có một số rủi ro. Hiếm khi gặp phải nhưng phẫu thuật để giảm đau đùi dị cảm có thể dẫn đến:

• Chảy máu;
• Nhiễm trùng;
• Tê liên tục;
• Cơn đau liên tục;
• Sẹo.

Nên làm gì sau khi phẫu thuật giải nén?

Khi trở về nhà, bạn sẽ cần:

• Dùng thuốc để kiểm soát cơn đau và sưng tấy.
• Nghỉ ngơi trong 24 - 48 giờ.
• Hạn chế các hoạt động gây căng thẳng cho chân và đùi.
• Không tự ý rửa vết thương cho đến khi được bác sĩ hướng dẫn.

Nếu thấy sưng hoặc đau ngày càng tăng, hãy liên hệ với bác sĩ ngay lập tức. Nói chung, bệnh nhân sẽ trở lại làm việc nhẹ sau 2 đến 3 tuần và hoạt động lại bình thường sau 6 tuần.