Liệt dây hồi quy: Nguyên nhân và những điều cần chú ý

Liệt dây hồi quy là gì?

Dây thần kinh hồi quy hay còn gọi dây thần kinh thanh quản quặt ngược là dây thần kinh có chức năng chi phối vận động và cảm giác các cơ của thanh quản. Các cơ thanh quản do dây thần kinh thanh quản quặt ngược chi phối giúp điều hòa hoạt động của dây thanh âm - có chức năng hỗ trợ phát âm, hít thở, và phối hợp phản xạ nuốt. Do đó khi dây thần kinh này bị tổn thương bạn sẽ gặp khó khăn trong việc nói chuyện, việc thở và khả năng ăn uống.

Đường đi của dây thần kinh thanh quản quặt ngược kéo dài từ đáy sọ đến ngực do đó bất kỳ tác động nào lên một vị trí trên đường đi của dây thần kinh cũng có thể là nguyên nhân gây tổn thương dây vì vậy việc xác định nguyên nhân cần sự đánh giá chặt chẽ và toàn diện.

Những dấu hiệu và triệu chứng của liệt dây hồi quy

Dây thần kinh thanh quản quặt ngược có thể liệt một hoặc hai bên và tổn thương bên trái thường gặp hơn bên phải. Nếu bạn liệt dây thần kinh thanh quản quặt ngược một bên, biểu hiện thường được ghi nhận là triệu chứng khàn tiếng, thay đổi độ lớn của giọng nói, tiếng thở ồn. Nếu bạn liệt dây thần kinh thanh quản quặt ngược hai bên ít gặp hơn, tuy nhiên các biểu hiện của bệnh thường sẽ nghiêm trọng hơn như tắc nghẽn đường thở gây khó thở, thở rít, khó nuốt.

Ngoài ra, cơ nhẫn phễu sau là cơ có trách nhiệm mở dây thanh âm, nếu tổn thương cơ này bạn có thể sẽ gặp các vấn đề về hô hấp hoặc tổn thương cơ nhẫn phễu hai bên có thể khiến bạn mất khả năng nói.

Tác động của liệt dây hồi quy đối với sức khỏe

Triệu chứng khó nuốt hoặc thay đổi giọng nói hoặc khàn tiếng do liệt dây thần kinh thanh quản quặt ngược sẽ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh như khó khăn khi giao tiếp xã hội hoặc trong sinh hoạt hàng ngày. Đặc biệt đối với những nghề nghiệp cần sử dụng giọng nói như diễn viên, ca sĩ,…

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh liệt dây hồi quy

Suy hô hấp

Thường xảy ra khi liệt dây thần kinh hồi quy hai bên, tuy nhiên suy hô hấp là hiếm gặp do liệt dây thần kinh thường xảy ra một bên. Dù vậy, đây là biến chứng nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh. Do đó khi bạn cảm thấy khó thở hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức.

Viêm phổi hít

Khi liệt dây thần kinh hồi quy, bạn sẽ khó khăn trong việc nuốt và hít thở, do đó khi ăn uống dễ dẫn đến tình trạng hít sặc thức ăn hay nước uống gây viêm phổi hít. Cần chú ý biến chứng này trên những người bệnh nhạy cảm như trẻ em hay người già, người nằm bất động lâu ngày.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Hãy đến gặp bác sĩ khi:

• Bạn bị khàn tiếng không rõ nguyên nhân;
• Bạn cảm thấy nuốt khó;
• Bạn nghe thấy tiếng nói của mình thay đổi;
• Bạn cảm thấy thở rít hoặc khó thở;
• Bạn sụt cân không rõ nguyên nhân.

Nếu bạn có bất cứ dấu hiệu nào ở trên, hãy đến khám bác sĩ để được tầm soát và chẩn đoán nguyên nhân sớm. Bệnh ít khi biểu hiện các dấu hiệu nặng tuy nhiên không vì thế mà bạn bỏ qua các dấu hiệu trên, bệnh vẫn có thể tiến triển nặng gây nguy hiểm tính mạng.

Nguyên nhân dẫn đến liệt dây hồi quy

Dây thần kinh thanh quản quặt ngược có thể bị tổn thương một hoặc hai bên tùy vào nguyên nhân gây ra. Đường đi của thần kinh thanh quản quặt ngược khá phức tạp do đó bất kỳ một bệnh lý hay tổn thương xảy ra dọc đường đi của nó đều có thể là nguyên nhân gây ra liệt dây thần kinh thanh quản quặt ngược. Các nguyên nhân phổ biến gồm:

• Tổn thương sau can thiệp phẫu thuật: Bất kỳ một cuộc phẫu thuật nào ở vùng ngực, cổ hoặc sọ não đều có thể là nguyên nhân của bệnh. Tuy nhiên, phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp và cắt bỏ tuyến cận giáp là hai nguyên nhân thường gặp nhất. Ngoài ra còn có thể gặp ở phẫu thuật tim, phẫu thuật lồng ngực.
• Khối u: Khối u ác tính ngoài thanh quản là nguyên nhân thường gặp gây liệt thần kinh thanh quản quặt ngược một bên, chủ yếu là khối u ở phổi hoặc trung thất. Do đó cần loại trừ bệnh lý ác tính trước khi chẩn đoán liệt thần kinh thanh quản quặt ngược vô căn.
• Đặt nội khí quản: Đặt nội khí quản cũng là nguyên nhân gây ra một lượng lớn các tổn thương thần kinh thanh quản quặt ngược.
• Tổn thương mạch máu.
• Bệnh thoái hóa myelin, bệnh thần kinh cơ.
• Ngoài ra, các nguyên nhân như virus gây nhiễm trùng thần kinh, bệnh thần kinh đái tháo đường và chấn thương (ở cổ, ngực hoặc tại thanh quản) cũng được báo cáo tuy nhiên số lượng ghi nhận còn ít.
• Ngộ độc thần kinh như chì, asen, thủy ngân.
• Vô căn.