Loét đường tiêu hóa ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe và điều trị ra sao?

Loét tiêu hóa là bệnh gì?

Loét tiêu hóa là tình trạng xuất hiện vết loét hở ở niêm mạc dạ dày hoặc phần trên của ruột non. Vết loét có thể hình thành do sự giảm tiết các yếu tố bảo vệ đường tiêu hóa, sự tăng tiết acid dạ dày hoặc sự tấn công của tác nhân bên ngoài (vi khuẩn H.pylori).

Loét tiêu hóa thường được chia làm 2 loại:

• Loét dạ dày: Khi vết loét ở trên niêm mạc dạ dày, thường gây đau sau khi ăn.

• Loét tá tràng: Khi vết loét xuất hiện ở phần đầu ruột non, thường đau lúc đói.

Những dấu hiệu và triệu chứng của loét tiêu hóa

Loét tiêu hóa có thể thầm lặng hoặc gây nên các triệu chứng sau:

• Đau rát hoặc khó chịu ở vùng thượng vị (giữa rốn và xương ức). Cơn đau có thể tồn tại trong vài phút đến vài giờ và có thể quay lại sau nhiều ngày hoặc nhiều tuần.

• Cảm giác đầy bụng.

• Ợ hơi, ợ chua.

• Trào ngược acid dạ dày.

• Chán ăn hoặc sụt cân.

• Buồn nôn, nôn.

• Phân sẫm màu hoặc có máu.

Tác động của loét tiêu hóa đối với sức khỏe 

Loét tiêu hóa có thể thầm lặng hoặc có các triệu chứng ảnh hưởng trực tiếp đến hệ tiêu hóa như gây đau, ợ chua, trào ngược, buồn nôn… Nếu vết loét nghiêm trọng hơn, gây xuất huyết có thể sẽ dẫn đến thiếu máu.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh loét tiêu hóa

Một số vết loét dạ dày – tá tràng có thể tự lành nhưng dễ tái phát trở lại nếu không điều trị từ nguyên nhân gây bệnh.

Trong các trường hợp nghiêm trọng hơn, acid dạ dày có thể ăn mòn thành mạch máu trong dạ dày hoặc ruột non gây xuất huyết nội. Các vết loét lớn cũng có thể xuyên qua lớp niêm mạc và gây sưng tấy, tắc nghẽn do thức ăn không thể di chuyển từ dạ dày vào ruột non hoặc nguy hiểm hơn là gây nhiễm trùng khoang bụng.

Trong một số trường hợp, loét đường tiêu hóa do H.pylori không được điều trị đúng cách có thể dẫn đến ung thư dạ dày.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến loét tiêu hóa

Vết loét hình thành khi dịch tiêu hóa làm tổn thương thành dạ dày hoặc ruột non (có thể do lớp chất nhầy bảo vệ dạ dày quá ít hoặc dạ dày tiết quá nhiều acid gây loét). Các nguyên nhân chính có thể gồm:

• Vi khuẩn Helicobacter pylori, có thể lây truyền từ người này sang người khác hoặc từ thức ăn, nước uống.

• Tác dụng không mong muốn của các thuốc giảm đau (NSAID), đặc biệt nếu sử dụng thuốc này thường xuyên và trong thời gian dài.

Những ai có nguy cơ mắc bệnh loét tiêu hóa?

Người sử dụng thuốc nhóm NSAID dài ngày (người có một số bệnh mạn tính như viêm khớp dạng thấp…). 

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc loét tiêu hóa

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc loét tiêu hóa, bao gồm:

• Hút thuốc lá và uống rượu khiến đường tiêu hóa dễ loét hơn.

• Căng thẳng và ăn nhiều đồ cay không gây loét như một số bài phân tích trước đây, nhưng chúng có thể khiến vết loét trở nên trầm trọng hơn và khó điều trị hơn.

• Trên 65 tuổi.

• Đã từng bị loét đường tiêu hóa trước đó.

• Mắc hội chứng Zollinger – Ellison.

• Bệnh Crohn.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán loét tiêu hóa

Bác sĩ hỏi về các triệu chứng và tiền sử dùng thuốc của bệnh nhân.

Chụp X quang đường tiêu hóa.

Nội soi đường tiêu hóa.

Xét nghiệm tìm H.pylori: Xét nghiệm máu, phân, hơi thở.

Phương pháp điều trị loét tiêu hóa hiệu quả

Tùy vào thể trạng bệnh nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh mà bác sĩ sẽ kê đơn thuốc và áp dụng những phương pháp điều trị phù hợp. 

Nếu nguyên nhân do H.pylori: Bác sĩ sẽ kê đơn kết hợp các loại kháng sinh theo phác đồ trong 10 – 14 ngày để tiêu diệt H.pylori. Có thể dùng thêm men vi sinh (lợi khuẩn) để hỗ trợ diệt H.pylori.

Nếu nguyên nhân do dùng NSAID: Cần giảm liều thuốc hoặc ngưng các thuốc này đến khi vết loét lành hẳn.

Các thuốc nhằm giảm tác động của acid dạ dày đối với niêm mạc đường tiêu hóa:

• Thuốc kháng acid (muối nhôm, muối calcium, natri bicarbonate…): Trung hòa acid dạ dày.

• Thuốc chẹn H2 (cimetidine, famotidine…).

• Thuốc PPI (esomeprazol, omeprazol…): Giảm tiết acid dạ dày.

• Thuốc khác: Bismuth, sucralfate, misoprostol.

Trường hợp loét tiêu hóa tái phát nhiều lần hoặc xuất huyết tiêu hóa: Có thể phải cần đến phẫu thuật bao vết loét.

Lưu ý: Các loại thuốc khi dùng phải tuân thủ theo sự hướng dẫn của bác sĩ.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của loét tiêu hóa

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị. 

• Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng.

• Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.

• Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.

• Bệnh nhân cần lạc quan. Tâm lý có ảnh hưởng rất lớn đến điều trị, hãy nói chuyện với những người đáng tin cậy, chia sẻ với những thành viên trong gia đình, nuôi thú cưng hay đơn giản là đọc sách, làm bất cứ thứ gì khiến bạn thấy thoải mái. 

• Nếu nguyên nhân gây loét là H. pylori, cần uống thuốc kháng sinh đúng và đủ liều theo chỉ định của bác sĩ để tiêu diệt triệt để vi khuẩn và tránh tái phát.

Chế độ dinh dưỡng:

• Tránh các thức ăn gây kích ứng dạ dày (thức ăn cay nóng, quá chua, nhiều dầu mỡ…) khi vết loét chưa lành lại.

• Bổ sung thêm các thực phẩm có thể giúp chống lại H. pylori và tăng cường lợi khuẩn như rau xanh, bông cải xanh, sữa chua, kombucha, táo, việt quất, mâm xôi, dầu oliu…

Phương pháp phòng ngừa loét tiêu hóa hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

• Thận trọng khi dùng thuốc giảm đau NSAID (aspirin, ibuprofen, naproxen…), đặc biệt là trong các bệnh viêm khớp mạn tính phải dùng thuốc kéo dài. Không được tự ý dùng thuốc hoặc tự mua lại đơn thuốc cũ. Bạn cần lưu ý các dấu hiệu trên đường tiêu hóa và báo ngay cho bác sĩ nếu có bất cứ điều gì bất thường.

• Uống thuốc cùng với thức ăn, không uống rượu bia trong thời gian dùng thuốc.

• Hạn chế sử dụng rượu bia và thuốc lá vì chúng làm suy giảm các yếu tố bảo vệ niêm mạc đường tiêu hóa (chất nhầy…).

• Nghỉ ngơi hợp lý, ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng quá mức.

• Giữ vệ sinh cá nhân, rửa tay sạch trước khi ăn.