Anemia: Nguyên nhân, dấu hiệu và phương pháp điều trị

Anemia là một bệnh lý đáng lo ngại, ảnh hưởng đến sự phát triển và chất lượng cuộc sống của những người mắc phải. Tuy nhiên, với sự nhận thức và sự quan tâm đúng mức, chúng ta có thể đối mặt và vượt qua bệnh lý này.

Anemia là gì?

Thiếu máu là thuật ngữ không còn xa lạ với hầu hết chúng ta, tuy nhiên khi nhắc đến Anemia, có nhiều người không biết đến nó. Anemia, thực chất, là một thuật ngữ khác để chỉ bệnh thiếu máu. Nó được định nghĩa là tình trạng giảm số lượng tế bào hồng cầu hoặc nồng độ huyết sắc tố trong cơ thể, gây hạn chế nhiều đến khả năng vận chuyển oxy đến các cơ quan.

Bệnh Anemia có những biểu hiện khác nhau tùy thuộc vào mức độ của từng bệnh nhân:

• Thiếu máu cấp: Đây là tình trạng thiếu máu xảy ra đột ngột do mất một lượng máu đáng kể. Các triệu chứng thường gặp bao gồm: Huyết áp thấp, nhịp tim nhanh, cảm giác lo lắng, nhức nhối ngực, đau ngực, khó thở, chóng mặt, mờ mắt,... Mặc dù chỉ là tình trạng cấp tính, nhưng cần được cấp cứu ngay lập tức để tránh nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh.
• Thiếu máu mạn tính: Thiếu máu mạn tính diễn ra âm ỉ. Triệu chứng của bệnh thường không rõ rệt do cơ thể đã thích nghi. Người bệnh có thể trải qua tình trạng thiếu năng lượng, mệt mỏi, xanh xao, trí nhớ kém, tóc rụng, móng dễ vỡ,...

Trong những trường hợp thiếu máu do nguyên nhân bệnh lý, người bệnh có thể thấy các triệu chứng như da vàng, xuất huyết, tê bì ở tay chân, hạch bướu nổi lên,...

Nguyên nhân gây ra bệnh Anemia

Nguyên nhân gây bệnh thiếu máu (Anemia) không phải ai cũng biết vì có nhiều yếu tố tiềm ẩn gây ra bệnh này. Các yếu tố đó bao gồm:

• Sự thiếu hụt axit folic, sắt, vitamin B12.
• Sự thiếu máu tán huyết có thể do các nguyên nhân: Thiếu men G6PD, sự tự miễn thiếu máu tán huyết khiến cơ thể tự sản xuất kháng thể phá hủy hồng cầu hoặc thiếu máu tán huyết do ký sinh trùng sốt rét.
• Sự biến dạng hồng cầu dẫn đến bệnh hồng cầu hình liềm: Hồng cầu bị biến dạng và xuất hiện các Hb bất thường, dẫn đến hình dạng lưỡi liềm và dễ vỡ của hồng cầu.
• Vấn đề liên quan đến tủy xương bao gồm: Bệnh lý tại tủy xương hoặc sự lan rộng của ung thư từ các vùng khác đến tủy xương có thể làm tủy xương không sản xuất đủ số lượng hồng cầu như bình thường. Tình trạng suy tủy xương khiến cho quá trình sản xuất hồng cầu bị ảnh hưởng trong các trường hợp điều trị bằng hóa trị. Suy thận dẫn đến thiếu hụt hormone cần thiết để kích thích quá trình hình thành hồng cầu tại tủy xương.

Có một số tình huống có nguy cơ mắc bệnh thiếu máu (Anemia) tương đối cao:

• Thiếu hụt một số loại vitamin trong chế độ ăn hàng ngày như vitamin B12, sắt, folate,...
• Rối loạn đường ruột gây ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng trong ruột non.
• Phụ nữ chưa mãn kinh dễ bị thiếu máu do thiếu sắt, do có kỳ kinh hàng tháng gây mất mát hồng cầu.
• Thai phụ có nguy cơ thiếu máu do thiếu sắt, vì sắt được dự trữ trong cơ thể để đáp ứng nhu cầu máu tăng lên và hỗ trợ sự phát triển của thai nhi.
• Một số bệnh lý mãn tính như suy thận, suy gan, ung thư,... làm tăng nguy cơ mắc Anemia do thiếu hụt hồng cầu. Theo thời gian, tình trạng này làm cạn kiệt nguồn sắt dự trữ trong cơ thể và gây ra thiếu máu do thiếu sắt.
• Yếu tố di truyền trong các gia đình có tiền sử thiếu máu.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh Anemia

Chẩn đoán bệnh Anemia

Mặc dù bệnh lý này phổ biến, song nhiều người vẫn chưa biết về quy trình chẩn đoán bệnh thiếu máu. Để xác định bệnh này, bác sĩ không chỉ dựa vào lịch sử bệnh và khám cơ thể, mà còn yêu cầu thực hiện xét nghiệm máu tổng quát. Cũng có những trường hợp mà nguyên nhân gây bệnh cần được xác định, và trong những trường hợp đó, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện sinh thiết tủy xương. Đối với việc điều trị, nếu cần, người bệnh cũng sẽ phải tiến hành xét nghiệm nồng độ vitamin B12, sắt và axit folic trong máu.

Phương pháp điều trị bệnh Anemia

Sau khi phát hiện bệnh nhân bị thiếu máu, các bác sĩ sẽ đánh giá mức độ thiếu máu và xác định xem tình trạng này có tiềm ẩn nguy hiểm đến tính mạng của bệnh nhân hay không, để có thể đưa ra các biện pháp xử trí sơ bộ kịp thời. Các biện pháp này có thể bao gồm:

• Can thiệp vào tình trạng gây xuất huyết hoặc mất máu cấp: Đối với bệnh nhân đang gặp tình trạng chảy máu cấp, cần thực hiện các phương pháp như băng ép vết thương, sử dụng garo để ngừng chảy máu. Đối với các nguyên nhân gây loét dạ dày và tá tràng, có thể sử dụng phương pháp nội soi để kiểm tra và ngừng chảy máu.
• Hồi sức tích cực trong trường hợp có dấu hiệu của sốc mất máu.
• Truyền máu và sử dụng các chế phẩm máu tương thích.
• Tiêm các loại thuốc cầm máu.

Xác định nguyên nhân gây thiếu máu để có thể tiến hành điều trị một cách hiệu quả và chính xác hơn. Mỗi nguyên nhân gây thiếu máu đòi hỏi một phương pháp điều trị khác nhau.

Đối với trường hợp thiếu máu do thiếu sắt: Tình trạng này thường xảy ra ở nhóm người có nhu cầu sắt cao mà không được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, ví dụ như phụ nữ mang thai, giai đoạn kinh nguyệt, và tuổi dậy thì của trẻ em. Điều trị bằng cách bổ sung sắt thông qua việc uống viên sắt hoặc tăng cường cung cấp sắt qua chế độ ăn uống. Ngoài ra, cần bổ sung thêm vitamin C để giúp cơ thể hấp thu và chuyển hóa sắt một cách tốt nhất.

Đối với trường hợp thiếu máu do mất máu mạn tính: Thường xảy ra do nhiều nguyên nhân như viêm loét dạ dày tá tràng, nhiễm giun, giun tóc, viêm đại tràng gây ra chảy máu. Cần xác định nguồn chảy máu để tiến hành điều trị triệt để và ngăn ngừa tái phát thiếu máu.

Thiếu máu do thiếu vitamin (vitamin B12, B9): Có thể được điều trị bằng cách bổ sung vào chế độ ăn uống và xử lý nguyên nhân gây giảm hấp thu vitamin để đảm bảo sự duy trì sức khỏe.

Thiếu máu do bệnh thận mạn tính: Việc sản xuất protein kích thích tủy xương tăng sinh hồng cầu bị giảm do bệnh thận mạn. Do đó, điều trị tập trung vào giảm triệu chứng và hỗ trợ như truyền máu, thay vì điều trị đặc hiệu.

Thiếu máu tán huyết: Cần xác định nguyên nhân gây ra tình trạng này nhằm ngăn chặn tiếp xúc với tác nhân gây tan máu trong tương lai. Điều trị bao gồm ngừng sử dụng các loại thuốc có thể gây nghi ngờ, loại bỏ các yếu tố kích thích tan máu, điều trị các bệnh truyền nhiễm và sử dụng thuốc ức chế hệ thống miễn dịch khi có nghi ngờ về tan máu tự miễn. Tình trạng này thường rất nghiêm trọng và yêu cầu theo dõi và điều trị liên tục.

Bệnh Thalassemia: Đây là một bệnh di truyền, có thể yêu cầu điều trị suốt đời. Trong những trường hợp nghiêm trọng, việc truyền máu định kỳ, sử dụng thuốc thải sắt, cắt bỏ lá lách hoặc ghép tế bào gốc máu và tủy xương có thể cần thiết để duy trì sức khỏe.

Một số biện pháp giúp phòng ngừa Anemia

Không phải mọi trường hợp bị bệnh thiếu máu (Anemia) đều có thể được phòng ngừa. Tuy nhiên, để tránh thiếu máu do thiếu vitamin và sắt, có thể áp dụng những thay đổi sau trong chế độ ăn uống:

• Tăng cường cung cấp sắt bằng cách tiêu thụ thịt đỏ, đặc biệt là thịt bò. Ngoài ra, các loại rau màu xanh đậm, đậu lăng, hạt điều, và các loại hoa quả sấy khác cũng chứa nhiều chất sắt.
• Bổ sung axit folic bằng cách ăn chuối, rau màu xanh đậm, cam, mì ống, và các loại ngũ cốc khác.
• Đảm bảo lượng vitamin C và vitamin B12 cần thiết bằng cách tiêu thụ cam, thịt trắng, và các nguồn thực phẩm giàu vitamin B12 khác. Điều này giúp cải thiện khả năng hấp thu sắt.

Nhìn chung, bệnh Anemia là kết quả của một hoặc nhiều nguyên nhân kết hợp. Đối với mỗi trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị Anemia dựa trên nguyên nhân gây ra bệnh. Bởi nguyên tắc chung của điều trị bệnh là căn cứ vào nguyên nhân gốc rễ của nó.