Bệnh sán lá gan ở người có nguy hiểm không?

Bệnh sán lá gan ở người có nguy hiểm không là câu hỏi được nhiều người quan tâm. Mặc dù không phải là căn bệnh phổ biến, nhưng bệnh sán lá gan có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Bệnh sán lá gan ở người là gì?

Bệnh sán lá gan ở người, bao gồm sán lá gan nhỏ (Clonorchis sinensis hoặc Opisthorchis viverrini) và sán lá gan lớn (Fasciola gigantica), là vấn đề y tế đáng quan tâm tại Việt Nam. Cả hai loại sán này đều có chu kỳ sống phức tạp, trải qua nhiều giai đoạn và vật chủ.

Loài sán lá gan lớn ký sinh chủ yếu ở gan và đường mật, gây tổn thương nghiêm trọng cho các cơ quan này. Vòng đời của sán lá gan lớn bắt đầu khi trứng sán theo phân ra ngoài môi trường nước, sau đó nở thành ấu trùng lông và xâm nhập vào ốc. Sau đó, ấu trùng đuôi rời ốc, bám vào rau thủy sinh hoặc tồn tại tự do trong nước. Con người và động vật vô tình ăn phải rau sống hoặc uống nước chứa ấu trùng sẽ bị nhiễm bệnh.

Tương tự, sán lá gan nhỏ cũng trải qua các giai đoạn phát triển trong môi trường nước và ốc. Tuy nhiên, thay vì bám vào thực vật, ấu trùng đuôi của sán lá gan nhỏ xâm nhập vào cá nước ngọt. Người hoặc động vật ăn cá chưa nấu chín chứa ấu trùng nang sẽ nhiễm bệnh.

Con đường lây nhiễm sán lá gan vào cơ thể người

Động vật mang mầm bệnh thải trứng sán chưa hoàn thiện qua phân. Khi trứng sán lá gan lớn gặp môi trường nước ngọt, chúng nhanh chóng nở ra ấu trùng lông. Những ấu trùng này tích cực tìm kiếm và xâm nhập vào cơ thể ốc, nơi chúng trải qua nhiều giai đoạn biến đổi phức tạp để sinh sôi và phát triển thành ấu trùng đuôi. Sau đó, ốc thải ấu trùng sán ra môi trường nước, bám vào thực vật và xâm nhập vào cơ thể động vật ăn cỏ khi chúng ăn phải các loại thực vật này. Con người khi ăn thịt động vật nhiễm sán chưa được nấu chín sẽ bị lây nhiễm.

Ngoài ra, việc ăn rau sống có chứa ấu trùng sán mà không được rửa sạch hoặc nấu chín cũng là một con đường lây nhiễm trực tiếp cho con người. Khi xâm nhập vào cơ thể, sán lá gan sẽ ký sinh và phát triển thành sán trưởng thành.

Triệu chứng của bệnh sán lá gan

Ở giai đoạn đầu, bệnh sán lá gan thường không gây ra triệu chứng đáng chú ý, khiến người bệnh khó nhận biết mình đã nhiễm sán. Tuy nhiên, khi sán lá gan phát triển và gây tổn thương gan, người bệnh có thể gặp phải các triệu chứng như:

• Đau bụng: Cơn đau thường tập trung ở vùng hạ sườn phải, ngay vị trí của gan. Đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, đôi khi lan ra sau lưng hoặc vai phải.
• Rối loạn tiêu hóa: Người bệnh thường cảm thấy đầy bụng, khó tiêu, buồn nôn, có thể kèm theo tiêu chảy hoặc táo bón.
• Vàng da, vàng mắt: Đây là dấu hiệu của tình trạng tắc mật do sán lá gan gây ra. Bilirubin (sắc tố mật) không thể thoát ra ngoài và tích tụ trong máu, khiến da và mắt chuyển sang màu vàng.
• Sốt, mệt mỏi, chán ăn, sụt cân: Các triệu chứng này thường xuất hiện khi bệnh đã tiến triển nặng, gây ảnh hưởng đến chức năng gan và toàn trạng cơ thể. Người bệnh cảm thấy mệt mỏi, chán ăn, sụt cân không rõ nguyên nhân.

Bệnh sán lá gan ở người có nguy hiểm không?

Bệnh sán lá gan ở người có nguy hiểm, đây là một vấn đề sức khỏe đáng lo ngại, đang phổ biến tại Việt Nam và nhiều quốc gia khác.

Bệnh sán lá gan không chỉ đơn thuần là một vấn đề sức khỏe thông thường, mà còn tiềm ẩn những biến chứng nguy hiểm khó lường. Sán lá gan lớn, sau khi xâm nhập vào cơ thể qua đường tiêu hóa, sẽ di chuyển đến gan và gây tổn thương nhu mô gan, dẫn đến áp xe gan. Ngoài việc gây tổn thương gan, sán lá gan lớn còn có khả năng xâm nhập vào đường mật, làm tăng nguy cơ ung thư đường mật nếu không được can thiệp kịp thời. Ngoài ra, trong một số trường hợp hiếm gặp, ấu trùng sán lá gan lớn còn có thể di chuyển đến các cơ quan khác như da, cơ, khớp, vú, dạ dày, đại tràng,...

Sán lá gan nhỏ, sau khi vào cơ thể, cũng ký sinh trong gan và đường mật. Chúng gây tổn thương nghiêm trọng cho gan và ống mật, dẫn đến xơ gan, tắc mật, xơ cứng ống dẫn mật,... Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh sán lá gan nhỏ có thể tiến triển thành xơ gan cổ trướng đe dọa tính mạng người bệnh.

Cách phòng bệnh sán lá gan ở người

Bệnh sán lá gan tuy phổ biến nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa được nếu mỗi cá nhân chú trọng vệ sinh ăn uống và xử lý chất thải đúng cách:

• Thực hiện ăn chín, uống sôi: Luôn nấu chín kỹ thực phẩm, đặc biệt là các loại cá, cua, ốc và không ăn gỏi cá hoặc các món ăn chế biến từ những loại này nếu chưa được nấu chín hoàn toàn. Tránh uống nước lã và không ăn gan động vật chưa được nấu chín.
• Hạn chế ăn rau sống, mọc dưới nước: Các loại rau như rau ngổ, rau om, cải xoong, rau cần, ngó sen... thường là nơi trú ngụ của ấu trùng sán lá gan. Đặc biệt, ấu trùng sán lá gan lớn có khả năng bám rất chắc vào rau thủy sinh, khiến việc rửa thông thường không thể loại bỏ hoàn toàn. Do đó, để đảm bảo an toàn, cần tuyệt đối nấu chín kỹ các loại rau này trước khi ăn nhằm tiêu diệt hoàn toàn ấu trùng.
• Rửa tay thường xuyên: Bên cạnh đó, việc rửa tay sạch sẽ trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn vi khuẩn và ký sinh trùng xâm nhập vào cơ thể.
• Giữ gìn vệ sinh môi trường: Không đổ phân tươi xuống ao nuôi cá hoặc các nguồn nước khác để tránh làm ô nhiễm môi trường và tạo điều kiện cho sán lá gan phát triển.

Ở trong cộng đồng, cần tăng cường truyền thông về tác hại của bệnh sán lá gan, kiểm soát chặt chẽ nguồn động vật nhập khẩu từ vùng có dịch và khoanh vùng dập dịch.

Điều trị bệnh sán lá gan ở giai đoạn sớm mang lại hiệu quả cao, người bệnh thường đáp ứng tốt với thuốc và có thể hồi phục hoàn toàn. Tuy nhiên, nếu điều trị muộn, các tổn thương trong cơ thể đã trở nên nghiêm trọng, việc điều trị sẽ khó khăn và tiên lượng xấu hơn.

Bệnh sán lá gan ở người có nguy hiểm đến sức khỏe và tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Nhìn chung, để bảo vệ sức khỏe, chúng ta cần nâng cao nhận thức về bệnh sán lá gan, thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả và thăm khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Hãy thực hiện các biện pháp phòng tránh lây nhiễm sán lá gan và đi khám bác sĩ ngay khi có các triệu chứng nghi ngờ.